Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty

RYZWANYŇ HAÇPARAZLARA GARŞY 
BILELEŞIGI
 
Soltan Ryzwan haçparazlaryň hüjümleri sebäpli 
kyn ýagdaýa düşen Halap Seljukly döwletini howpdan 
halas etmek üçin birnäçe hereketleri etdi. Bu maksat 
bilen ol Mardiniň emiri Artykogly Ilgazy, Ispehbud 
Sabawa, Sinjaryň emiri Arslandaşogly Alp bilen 
gepleşikler geçirip, haçparazlara garşy bileleşik 
gurmagy başardy. Şol maslahatda soltana gaharlanyp 
ýören Ilgazynyň «Mosul we ol sebitleri seljukly häkimi 
Çökürmişiň golastyndaky döwletleri eýeläp, ol 
ýerlerden alynjak esgerdir we serişdeler bilen 
haçparazlara garşy göreşe girmeli» diýen pikiri kabul 
edildi. Muny amala aşyrmak maksady bilen Ryzwan 
we ýandaşlary on müňlük goşun bilen Mosula tabyn 
Nusaýbine ýöriş edip gabady. Çaknyşykda agyr 

---

152 
ýaralanan Alp Sinjara dolandy. Tanzada ýaralaryny 
bejerdip ýören Çökürmiş bolsa derrew Mosula gelip, 
goşun ýygnap, Nusaýbine ýöredi. Ýöne duşmanlarynyň 
birleşen goşuny bilen söweşmekden çekindi we 
Ryzwanyň ýanyndaky käbir öňdebaryjy emirler bilen 
aragatnaşyk gurap, olara birnäçe wadalary berip, 
Ryzwana garşy küşgürdi. Çökürmiş Ryzwana habar 
iberip: «Sen Ilgazynyň nähili bulagaý emirdigini gowy 
bilýäň. Eger ony zyndana atsaň saňa boýun bolup, 
haçparazlara garşy harby we maddy ýardam ederin» 
diýdi. Çökürmişiň bu teklibini Ryzwan ýerlikli gördi. 
Bu maksat bilen ol Ilgazyny ýanyna çagyryp, oňa 
«Haçparazlar Halap töwereklerini eýelediler. Uly harby 
güýji bilen bize goşulmaga taýýar Çökürmiş bilen 
ýaraşyp, bilelikde haçparazlara garşy herekete geçeliň. 
Şonda biziň hereketimiz yslamyň kapyrlara garşy 
bileleşigi bolar» diýdi. Ýöne Berkýaryga garşy söweşe 
taýýarlykly türkmenlerden düzülen uly goşunly Ilgazy: 
«Sen öz kelläňe görä hereket edýärsiň, aslynda şu wagt 
meniň golastymdasyň. Nusaýbini alman saňa şu ýerden 
çekilmäge rugsat bermeýärin, ýogsa-da seniň bilen 
söweşmäge men taýýar» diýip, Ryzwanyň teklibini we 
maslahatyny gödek şekilde ret etdi. Ryzwan bolsa ony 
tutduryp, Nusaýbin galasyna iberip, zyndana atdyrdy. 
Ilgaza degişli türkmenler Nusaýbiniň galalaryna we 
sebitdäki obalara hüjüm edip taladylar. Ýagdaýyň 
bulaşyp barýandygyny gören Ryzwan, özüne degişli 
güýçler bilen Halaba ýöriş etdi. Şeýlelikde, Ryzwanyň 

---

153 
haçparazlara garşy döreden bileleşigi Çökürmişiň 
syýasy oýunlary bilen dargady.