Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
Aly Sewim Siriýa we Palestina Seljuk döwletiniň taryhy-2004`MGI
|
MÜSLIM BILEN GÖREŞ
Süleýmanşanyň Antakyýany zabt edip Halabyň serhedine gelmegi tutuş Mesopotamiýany, Halaby golastyna alyp demirgazyk Siriýada we demirgazyk Yrakda häkimiýeti guran, Beýik Seljuk döwletiniň adyna Antakyýadan ýyllyk paç alýan we ony golastyna almagy ýüreginde besleýän Mosulyň emiri Müslim herekete geçirdi. Müslim Süleýmanşadan Antakyýanyň öňki häkimi Filaretosdan alýan ýyllyk pajyny bermegini talap etdi we «boýun gaçyran ýagdaýynda soltana garşy pitne hökmünde kabul etjekdigini» mälim edýär. Süleýmanşa Müslime «Soltana tabyn bolup, öz golastyndaky ülkelerde onuň adyna hutba okatdyryp pul çykartmak meniň ýeke-täk şygarymdyr. Men Antakyýany we beýleki kapyr ülkeleri, diňe onuň barlygyndan Taňrynyň meniň elim bilen basyp alandygyny soltana habar berdim. Menden paç almak islegiň barada aýdylanda bolsa, öň Antakyýanyň häkimi kapyrdy, şol sebäpli özi we adamlary üçin başsalgyt (jizýe) berip özlerini yslam jyhadyndan goraýardylar. Ýöne häzir şäheriň häkimi bolan men, hudaýa şükür musulmandyryn we Taňrynyň gazawat buýrugyny ýerine ýetirýärin. Antakyýa indi musulmanlaryň elinde. Men bir musulman hökmünde saňa näme üçin başsalgydy töläýin» diýen jogaby iberdi. Şunlukda, Süleýmanşa bilen Müslimiň arasyndaky dartgynlylyk örän ýitileşdi. Esasanam 84 Müslimiň berk tutumy we gödek hereketleri sebäpli, oňa degişli esgerleriň bir bölegi we arap Kilabogullary taýpasynyň esgerleri Süleýmanşa goşuldylar. Şunlukda, Müslim harby taýdan gowşady. Şol sebäpli Müslim her ýyl özüne 30 müň altyn paç berýän Antakyýany basyp alan Süleýmanşany ýeke özüniň ýeňip bilmejegine gözi ýetensoň, şol wagtlarda Mälik şa bilen Süleýmanşanyň arasyna tow düşendiginden peýdalanyp, Siriýa we Palestina Seljuk hökümdary Tutuşa goşulan (1085-nji ýylyň başlary) meşhur seljuk emiri Artyk bege ýüz tutdy. Ýokardaky aýdylanlardan belli bolşy ýaly onuň bu synanyşygy başa barmady. Şunlukda, ol Süleýmanşadan Halaby goramak üçin çäreleri geçirdi. Müslim Antakyýany gabamak üçin atlylary bilen gelip goşulan Çubuk beg türkmeni ýanyna alyp 6 müň atlysy bilen Halapdan çykdy. Müslimiň hereketlerini assyrynlyk bilen synlap oturan Süleýmanşa 4 müň atly bilen onuň öňünden çykdy. Söweş Amik sährasyndaky Kurzahyl töwereginde (1085-nji ýylyň Oguz aýynyň 20-si) boldy, hususanda Çubuk begiň atlylary bilen Süleýmanşanyň tarapyna geçmegi netijesinde Müslim ýeňildi we çaknyşyklaryň birinde wepat boldy. Bu ýeňiş netijesinde Süleýmanşa Mesopatamiýa we Demirgazyk Siriýany alyp Yrakda, Siriýada we Palestinada hökümetini ýöretmek islän Müslimiň hökümetini ýok etdi. Hususanda, Antakyýa we onuň töweregine türkmenleriň ýerleşmeklerine we ol ýerleri dolandyrmaklaryna mümkinçilik döretdi. 85 Şeýle hem Beýik Seljuk döwletine tabyn Müslimiň ýok edilmegi Süleýmanşa soltan Mälik şa gatnaşyklaryny örän ýitileşdirdi. Download 0.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|