Türkmenistanyň Bilim ministrligi Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersiteti

wolapýukdyr. 
Grammatikasynyň çendenaşa kyndygy, çylşyrymlydygy 
bilen baglylykda wolapýuk dünýäde giň gerime eýe bolup 
bilmedi hem-de XX asyryň ortalarynda ulanylyşdan galdy. 
Emeli 
dilleriň 
arasynda 
polýak 
lukmany 
L.M.Zamengof 
tarapyndan 
oýlanylyp 
tapylan 
esperantonyň ykbaly has oňat boldy. L.M. Zamengof öz 
döreden diliniň öwrenmek üçin mümkin boldugyça has 
ýönekeý hem-de ýeňil bolmagy babatda uly alada edipdir. 
Bu oňa aňryýany bilen başardypdyr. Esperantonyň dürs 
ýazuwy “bir ses-bir harp” ýörelgesine esaslanýar. Sözler 
ýazylyşy ýaly okalýar, her bir fonema latyn elipbiýiniň: a, 
b, c, ĉ (ç), d, e, f, g, ĝ (j), h (x), ĥ, I, j, ĵ (ž), k, l, m, n, o, 
p, r, s, š (ş), u, ŭ, v, z harplarynyň birine gabat gelýär. 
Basym sözüň iň soňky bognunyň öňündäki bogna düşýär. 
Söz üýtgeýişde, forma we söz ýasalyşda ýönekeý 
birleşme ýörelgesinden ugur alynýar, esperanto köklerden 
hem-de goşulmalardan ybaratdyr. Bu dilde atlarda söz 
üýtgeýiş dört ýol bilen amala aşyrylýar, işlikleriň ýedi 
şekili bar. Söz toparlary hem-de şekiller forma ýasaýjy 
goşulmalar arkaly ýüze çykarylýar: eger söz -o bolen 

---

48 
gutarsa, ol atlara ( feliĉo-bagt), -a bilen gutarsa, sypatlara 
(feliĉa-bagtly), -e bilen tamamlansa, hallara (mie-meniňçe) 
degişlidir.
Dilde bary-ýogy 16 sany grammatiki kada we 40 
töweregi suffiks hem-de predlog bardyr.Tebigy milli 
dillerden tapawutlylykda atlaryň hem-de işlikleriň 
ýöňkemede üýtgeýişleriniň birnäçe görnüşlerine duş 
gelýäris. Esperanto dilini öwrenmek üçin adatça, birnäçe 
aý gerek bolýar. 1887-nji ýylda bu dili dörediji tarapyndan 
esperanto dilinde ilkinji kitap “Lingvo internacia” 
(“Halkara dil”) çap edilýär. 
Häzirki wagtda esperanto dilinde döredilen, terjime 
edilen çeper eserleriň ýeterlik mukdary bar, köpsanly 
gazýetler we žurnallar (40 töweregi döwürleýin neşir) çap 
edilýär, käbir ýurtlarda radiogepleşikler alnyp barylýar. 
Esperanto dili fransuz dili bilen bilelikde Halkara poçta 
birleşmesiniň resmi dili hasaplanylýar. 
Belli bir derejede ulanylyşa giren emeli dilleriň 
hataryna interlingwany (1903 ý), oksidentaly (1922 ý), ido 
dilini (1907 ý), nowialy (1928 ý) hem goşmak bolar. Ýöne 
bular hem giňden ýaýramadylar. 
Şu wagta çenli bar bolan emeli dilleriň arasynda 
diňe esperanto wagtlaýyn halkara aragatnaşyk serişdesi 
bolmaga hakyky mümkinçilik aldy.
Halkara emeli dili döretmäge edilen synanşyklar 
bilen bilelikde, hatyň halkara ulgamyny döretmäge hem 
birnäçe gezek synanşyklar edilipdir. Onuň kömegi bilen 
islendik dilde okap boljak tekstleri döretmek mümkindir. 
Hatyň 
şunuň 
ýaly 
ulgamy