Türkmenistanyň Bilim ministrligi Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersiteti

 
Çukot dili- Çukaotka-kamçatka dilleriniň biridir. 
Çukotka awtonom okrugynda ýaýrapdyr. Gepleýänleriň 
sany-11 müň adam töweregi hasaplanylýar. Grammatik 
gurluşy-inkorporirleýji dil. Sözlük düzüminde eskimos, 
ýukagir we rus dilleriniň sözleri köp. Ýazuwy 1931-nji 
ýylda latyn elipbiýiniň esasynda döredoildi, 1936-njy 
ýylda rus elipbiýine geçildi. 
Çuan dili- ýukagir diller maşgalasyna girýän öli 
dilleriň biridir. Anadyr derýasynyň aşaky akymlarynyň 
kenarlarynda ýaýrandyr. 1781-nji ýylda I.Bensig 
tarapyndan ýazylan 22 sözlemiň, F.F.Matýuşkiniň ýazyp 
alan 210 sözüniň terjimesi saklanypdyr. 
D 
 
Dalmatin dili- Hindi-ýewropa dilleriniň biridir. 
Roman toparyna girýär. Adriatik deňziniň adalarynda duş 

---

61 
gelýär. XIX asyryň ahyrlarynda ulanylyşdan galypdyr. 
Grammatik many aňladyşyň analitik usullary agdyklyk 
edýär. Sözlük düzüminde slawýan we italýan dillerinden 
alnan sözler bar. Ýazuwy latyn elipbiýiniň esasynda.
Dargin dili- nah-dagystan dilleriniň biridir. Esasan, 
Dagystanyň daglyk etraplarynda ýaýrandyr. Bu dilde 
gepleýänleriň sany 320 müň adam töweregi hasaplanylýar. 
Grammatik gurluşy- goşulma arkaly söz üýtgedilişi amala 
aşyrýan dillere degişlidir, grammatik many aňlatmakda 
sintetik usullar agdyklyk edýär. Sözlük düzüminde rus 
dilinden alnan sözler köp. Ýazuwy 1928-nji ýyla çenli 
arap elipbiýiniň, 1928-1938-nji ýyllarda latyn elipbiýiniň, 
1938-nji ýyldan bäri bolsa rus elipbiýiniň esasyndadyr. 
Dari dili- Hindi-ýewropa dilleriniň biridir. Eýran 
toparyna girýär. Äjik diline örän ýakyn. Owganystanda 
puştu dili bilen bilelikde döwlet dili hökmünde ulanylýar. 
Bu dilde gepleýänleriň sany 4 mln adam töweregi 
hasaplanylýar. Iki şiwe toparyna bölünýär. Ýazuwy arap 
elipbiýiniň esasynda. 
Dat dili- Hindi-ýewropa dilleriniň biridir. Daniýa 
Korollygynyň döwlet dilidir. Bu dilde gepleýän adamyň 
sany 6 mln golaý hasaplanylýar. Grammatik many 
aňlatmakda analitik usullar agdyklyk edýär. Sözlük 
düzüminde iňlis, fransuz, nemes dilleriniň sözleri köp. 
Ýazuwy latyn elipbiýiniň esasynda 
Džong-ke dili- Hytaý-tibet dilleriniň biridir. Tibet-
birman toparyna girýär. Butan Korollygynyň döwlet 
dilidir. Bu dilde gepleýänleriň sany 770 müň adam 
töweregidir. Grammatik gurluşy- goşulma arkaly söz 
üýtgedilişi amala aşyrýan dillere degişlidir, köki üzňe. 
Sözleriň leksiki manylaryny tapawutlandyrýan owaz 

---

62 
äheňleriniň ulgamy bar. Käbir ýörite belgileri goşmak 
bilen, tibet bogun ýazuwy ulanylýar.
Dolgan dili- türki dilleriniň biridir. Gurluş 
tarapyndan ýakut diline örän meňzeşdir. Dolga-nenes 
awtonom okrugynda ýaýrandyr. Bu dilde gepleýänleriň 
sany 4,5 müň adam töwregidir. Grammatik gurluşy- 
goşulma arkaly söz üýtgedilişi amala aşyrýan dillere 
degişlidir, grammatik many aňlatmakda sintetik usullar 
agdyklyk edýär. Ýazuwy rus elipbiýiniň esasyndadyr.