Turon nashr

Ёш дискриминацияси (Age discrimination). Ёшни камситиш ишда адолатсиз муносабатнинг энг кенг тарқалган шаклларидан биридир. Ходимга нисбатан ёшни камситиш сизнинг бизнесингиз учун жиддий амалий ва ҳуқуқий оқибатларга олиб келиши мумкин, ҳатто камситувчи амалиётлар ёки хатти-ҳаракатлар беихтиёр бўлса ҳам. Иш жойиларда ёшни камситиш ва камситувчи омилларни келиб чиқишини олдини олиш тартиб қоидалари кўрсатадиган қўлланма асосида профилактика сиёсати чоралари кўриб чиқилади.³⁸¹


10.3.Амалий натижалар.

Буюк Британияда қонунчиликнинг иш берувчилар учун амалий таъсири ҳозирда ирқий тенглик бўйича комиссия ва тенг имкониятлар комиссияси томонидан чиқарилган амалиёт кодексларида келтирилган. Ушбу куч таъсирлари қонун кучига эга эмас, лекин бандлик судлари томонидан ҳисобга олиниши мумкин.

Самарали тенг имкониятлар сиёсатини шакллантириш (Formulating an effective equal opportunities policy). Ҳозирда кўплаб ташкилотлар тенг имкониятлар асосида ўзларининг сиёсий баёнотларини ёки амалиёт кодексларини тузадилар. Бундан ташқари, агар шикоят қилинган тақдирда, ташкилотда тузилган кодекс асосида, ҳимоя воситаларини тақдим этиши мумкин.
Баъзи ташкилотлар камситишнинг олдини олиш учун минимал ҳаракатларни амалга оширадилар. Фақатгина реклама тахтасида эълон қилганда "Биз тенг имкониятларга эга иш берувчимиз" деган иборалар билан чекланадилар. Ушбу эълон тахтасида ёзилган ҳақиқатга айлантириш учун қуйидагилар керак:
(а) Қўллаб-қувватлаш (Support). Амалий сиёсатни ишлаб чиқишда ташкилотнинг юқори раҳбариятининг кўмаги керак бўлади;
(b) Ишчи гуруҳ (а working party). Масалан, менежмент, касаба уюшмалари, озчилик гуруҳлари, кадрлар бўлими ва ходимлар вакилларидан иборат ишчи гуруҳ билан бирга амалга оширилиши керак. Ушбу гуруҳнинг қисқача мазмуни юқори даражада тасдиқланадиган сиёсат ва амалиёт кодекси лойиҳасини ишлаб чиқишдан иборат бўлади;
(c) Ҳаракат режалари ва ресурслари (Action plans and resources). Сиёсатни амалга ошириш ва мониторинг қилиш, ходимларни бу ҳақда хабардор қилиш, ўқитиш тренингларни ташкил этиш ва ҳоказолар учун ҳаракат режалари ва ресурсларини тузиш керак;
(d) Мониторинг (Monitoring). Этник озчиликлардан аёллар ва ходимлар сонини кузатиш осонликча амалга оширилиши мумкин. Ⱪуйидагилар асосида:

• 
  Ташкилотга кириш (ва кириш учун ариза бериш) тўғрисида;
  
• 
  Ишдан бўшаш тўғрисида ариза бериш;
  
• 
  Трансферлар, акциялар ёки ўқув схемаларига мурожаат қилиш тўғрисида.
  

(Анкета каби усуллардан фойдаланиб, ишчи кучининг этник келиб чиқишини аниқлаш унчалик осон эмас: саволллар номзод учун шубҳали туйилиши мумкин ва бу уларнинг камситилиши эҳтимоли йўқ эмас).
(е) Ижобий ҳаракат (Positive action), яъни озчиллик одамлардан ташкил топган одамлардан гуруҳларни иш ва ўқитиш учун ариза беришга ундаш ва бўш иш ўринлари учун рақобатлашиш учун фаол чоралар кўриш жараёни. Масалан, этник тиллардан фойдаланиш, яъни вакант жойлар ҳақида эълонлар бериш ёки аёллар учун менежмент бўйича тренингни ташкил этиш. Бундан ташқари, жинсий, ирқий ва диний тушунчалар бўйича чегарани билишлари учун тренинглар, маслаҳатлар ва интизомий чоралар қўланилиши мумкин.³⁸²
Бизнесда раҳбарият томонидан иложи борича каситилишнинг олдини олиш чораларни амалга ошириб борилади, аммо билвесита ва бевосита ҳолатлар амалиётда содир бўлаётган камситилиш турлари мавжуд бўлиб келмоқда. Умумий хулоса қиладиган бўлсак, бу ижтимоий жараён деб айтсак ҳам бўлади. Сабабаи турли омиллар таъсирида дуньё бўйлаб қанчадан-қанча ишчи ходимлар камситилиш оқибатларнинг қурбонлари бўлиб келмоқдалар.
Мамлакатимизда инсон қадри энг юқори ўринларга қўйилади. Президентимиз томонидан амалга оширилаётган сўнги йилларда ислоҳатлари ҳалқимизнинг тенг имкониятларни кенгайтиришга қаратилган бўлиб, ҳар бир фуқаро дини, ирқи ва ижтимоий келиб чиқишдан қаътий назар таълим олиши ёки ўз хохишлари эркин ифодалаши ҳуқуқига эга. Бундан ташқари бир қанча қонунлар қабул қилинди, булардан 02.09.2019 йилдаги ЎРҚ-562-сон «Хотин – қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида» Ўзбекистон Республикасининг Қонуни.³⁸³ Ёшларимизга тенг имкониялар яратилаяпти ва Ўзбекистон Республикаси Президенти ташаббуси билан 2016–2021 йилларда ёшлар сиёсатига доир 5 та қонун ва 55 та қонуности ҳужжати қабул қилинди.³⁸⁴
Ушбу амалга оширилаётган ҳаракатлар, мамалкатамиз яшаётган аҳоли тинч, фаровон, тенг имкониятлардан фойдаланган ҳолда, фаолиятларини амалга оширишлари мумкин. Бу эса, ўз навбатида чексиз ишонч ва ўз қадрини юқори даражада хис қилиш имконияти бўлиб ҳисобланади деб ўйлайман.