Тузувчилар: О. У. Авлаев, У. А. Бутаева, Г. Амирова. Таълимда интерфаол

Йўналтирувчи матн усули 
босқичлари
Амалиёт ўқитувчисининг 
ўқитиш тарзи: 
Ўқув материал ва 
йўналтирувчи саволларни 
бериш, инструктаж 
эса фақат керак бўлганда 
Режа тузиш учун қўлланмалар, 
формулиярларни тайёрлаб 
бериш 
Таклифларни муҳокама қилиш 
Материални бериш, 
муаммоларни муҳокама қилиш 
Назорат варағини биргаликда 
ишлаб чиқиш 
Хулоса чиқариш 
Ўқувчисининг ўқиш 
тарзи: 
1. Мустақил равишда маълумот 
йиғиш 
2. Мустақил равишда режа 
тузиш 
3. Мустақил равишда қарор 
қабул қилиш 
4. Мустақил равишда амалга 
ошириш 
5. Мустақил равишда текшириш
6. Мустақил равишда 
хулоса чиқариш
Йўналтирувчи матн усули 
босқичлари
Амалиёт ўқитувчисининг 
ўқитиш тарзи: 
Ўқув материал ва 
йўналтирувчи саволларни 
бериш, инструктаж 
эса фақат керак бўлганда 
Режа тузиш учун қўлланмалар, 
формулиярларни тайёрлаб 
бериш 
Таклифларни муҳокама қилиш 
Материални бериш, 
муаммоларни муҳокама қилиш 
Назорат варағини биргаликда 
ишлаб чиқиш 
Хулоса чиқариш 
Ўқувчисининг ўқиш 
тарзи: 
1. Мустақил равишда маълумот 
йиғиш 
2. Мустақил равишда режа 
тузиш 
3. Мустақил равишда қарор 
қабул қилиш 
4. Мустақил равишда амалга 
ошириш 
5. Мустақил равишда текшириш
6. Мустақил равишда 
хулоса чиқариш

---

123
видеокассеталар ёки компьютер дискларидан олиб ишлаб 
чиқишни ўрганишади. Бунинг натижасида ўргатиш ва ўрганишни 
ташкил қилишнинг янги бир методи вужудга келди. Унинг
асосий белгиси ўқувчининг кўпрок мустақил равишда
ўрганишидир. 
Амалиёт ўқитувчиси эса, заифроқ талабалар билан кўпроқ 
шуғулланиши мумкин бўлиб қолди. Талабаларнинг мустақил 
ишлаши эса, ўз навбатида қўшимча фойда келтирмоқда, яъни 
уларда биргаликда мулоқотда бўлиш, биргаликда режа тузиш,
қарор қабул қилиш ҳамда ўз ишини текшириш каби юқорироқ
кўникма ва қобилиятлар ривожланади. Гуруҳ бўлиб биргаликда
ишлаш орқали муайян ижтимоий компетенциялар ривож топади
ва шу компетенцияларга мўлжалланган мақсадларни ҳам назарда 
тутиш мумкин бўлиб боради.
Кўриб турибмизки, вақт ўтган сари йўналтирувчи матн
методини қўллашнинг маъноси ўзгариб бормоқда, чунки
бугунги кунга келиб бу метод айнан «пойдевор кўникма ва 
малакалар» деб аталган қобилиятларни ривожлантириш
мақсадида қўлланади. Йўналтирувчи матн методи тушунчасини 
Германияда таълим жараёнига меҳнат бозори тадқиқотчиси Д. 
Мертенс киритган. У бу тушунча билан асосан услубий
компетенцияларни (яъни фикрлаш, ташкил қилиш ва 
режалаштириш усулларини) атаган.
Ҳозирги кунда эса бу тушунча билан шундай қобилиятлар,
кўникма ва ўзини тутиш тарзлари аталадики, улар айнан шу
касб-ҳунарга оид билим, кўникма, малакалар билан бирга, унга
қўшимча сифатида барча бошқа касб-ҳунарларда ҳам керак 
бўладиган ҳатти-ҳаракатларни ўз ичига олади. Булар орасида 
муайян вазифани бажариш бўйича ишни мустақил режалаштириш, 
амалга ошириш ва ўз ишининг назоратини олиб бориш 
кўникмаларини шакллантириш асосий ўрин тутади.
Йўналтирувчи 
матн 
методини 
қўллашда 
амалиёт 
ўқитувчисининг фаолияти бевосита инструктаж жараёнида
бажариладиган ишлар билан бирга кўпроқ дарсдан олдин ва
дарсдан кейин бажариладиган ишлардан иборат. Ўқувчилар эса, 
машғулотнинг барча босқичларида мустақил ишлашади.