U n w Mustaqil O'zbekiston davlatining 1 b u b


- yilda qishloq xo'jaligida nodavlat sektorimag


Download 1.6 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/31
Sana03.06.2020
Hajmi1.6 Mb.
#114218
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   31
Bog'liq
11 sinf uzb tarixi 001


2003- yilda qishloq xo'jaligida nodavlat sektorimag 
ulushi 99,1 foizga yetdL Shirkat, dehqon va fermer 
xo'jaliklari asosiy ishlab chiqarish subyektlariga
 ftytandt. 
2003- yilda qishloq xo'jaligida ishlab chiqarHgan yalpi 
mahsulotning 37 foizi shirkat xo'jaliklarida, 63 foizi 
dehqon va fermer xo'jaliklarida yetishtkildi. 2007- yilda 
esa paxtaning 99%i, g'allaning 82%i fermer xo'jaliklarida 
yetishtirildi. 
Mustaqillik yillarida amalga oshirilgan agrar islohotlar nati-
jasida qishloq hayoti yangilandi, dehqon va fermerning mehnatga 
munosabati, dunyoqarashi o'zgardi. Ular yerning haqiqiy 
egasiga, o'z mehnati evaziga yetishtirgan mahsulotning egasiga 
aylanmoqda. 
Shu tariqa respublika xalq xo'jaligining barcha tarmoqlarida 
mulk shakllari o'zgardi, nodavlat mulkchiligi rivojlandi. 
Iqtisodiyotda nodavlat sektorining ulushi, 
foiz hisobida 
0 Yalpi Sanoat Qishloq Chakana 
ichki xo'jaligi savdo 
mahsulot 
1990- y. • 2007-y. 
150 

Mulk shakJIarining 2007- yilgi ulushi, foiz hisobida 
K Xususiy mulk 
| Jamoa mulki 
H Davlat mulki 
Qo'shma va ijara mulk 
Xulosa qilib aytganda, mustaqillik yillarida amalga oshirilgan 
iqtisodiy islohotlar tufayli mulkchilik shakllari bo'yicha iqtisodi-
yot tuzilmalari tubdan o'zgardi. Mulkchilikning davlat shakli 
ustunlik qilgan, davlatlashtirilgan iqtisodiyot tugatildi. Mulk dav-
lat tasarrufidan chiqarildi va xususiylashtirildi. Iqtisodiyotdagi 
institutsional o'zgarishlar tufayli nodavlat mulk shakllari— ak-
siyadorlik korxonalari, uyushmalar, konsernlar, korporatsiya va 
kompaniyalar, o'rta va kichik korxonalar vujudga keldi. Qishloq 
xo'jaligida nodavlat mulk shakllari — shirkat, dehqon va fermer 
xo'jaliklari asosiy ishlab chiqarish subyektlariga aylandi. 1991-
yilda respublika iqtisodiyotida mulkning 90 foizi davlat tasarrufida 
bo'lgan bo'lsa, 2003-yilga kelib bu ko'rsatkich atigi 10,8 foizni 
tashkil etdi. Mulkning 89,2 foizi nodavlat mulk shakllariga 
tegishli bo'lib, ularda ish bilan band bo'lgan jami aholining 77 
foizi mehnat qilmoqda. 
O'zbekistonda ko'p ukladli iqtisodiyot shakllandi. O'rta mulk-
dorlar tabaqasi vujudga keldi. 
^ Savol va topshiriqlar 
1. Xususiylashtirish nima, u qanday yo'l bilan amalga oshirildi? 
2 .  K i m l a r  m u l k d o r  b o i i s h i  m u m k i n ? 
3. Kichik xususiylashtirish qaysi sohalarda va qaysi yillarda o'tkazildi? 
4.  N i m a sababdan institutsional o'zgarishlar qilindi? 
5.  Q a n d a y uyushmalar, konsernlar, xolding va milliy  k o m p a n i y a l a r 
tuzildi? 
6. Aksiyadorlik jamiyatlari nima, ular qanday tashkil etildi? 
151 

7.  N i m a sababdan kichik va o'rta biznesni rivojlantirish islohotlarning 
ustuvor yo'nalishi deb belgilandi? 
8 .  T a d b i r k o r l i k n i  q o ' l l a b - q u w a t l a s h  u c h u n  q a n d a y  m u a s s a s a l a r 
tashkil etildi? 
9. Agrar islohotlar haqida nimalarrii bilasiz? 
10.  Q a c h o n va nima  u c h u n shirkat xo'jaliklari tuzila boshlandi? 
11. Mulkchilikning davlat va nodavlat sektorlarida qanday o'zgarishlar 
yuz berdi? 
14- §. Respublika iqtisodiyotining barqarorlashuvi 
va taraqqiyoti 
Davlat mustaqilligini  q o ' l g a olgan  O ' z -
Iqtisodiyotni barqa-  b e k i s t o n g a  s o b i q  t u z u m d a n  b a r b o d 
rorlashtirish va o'si-  b o ' l g a n iqtisodiy va moliyaviy  t i z i m , 
shini ta'minlash yo'li  j
z
d a n  c h i q q a n  i q t i s o d i y  b o s h q a r u v 
m e x a n i z m i va iqtisodiy  m u n o s a b a t l a r 
meros bo'lib qolgan edi. Respublika korxonalari sobiq Ittifoqning 
b o s h q a  m i n t a q a l a r i d a g i  k o r x o n a l a r  b i l a n  b o g ' l a n g a n  b o ' l i b , 
Ittifoq  p a r c h a l a n g a c h , ular o'rtasidagi aloqalar uzildi. Mustaqil 
R e s p u b l i k a l a r d a g i  i s l o h o t l a r  j a r a y o n i d a  k o r x o n a l a r  x u s u s i y -
lashtirildi,  m u l k egaligi,  m a h s u l o t ishlab chiqarish yo'nalishlari 
o'zgardi. Natijada korxonalarning bir-biriga  x o m a s h y o ,  a s b o b -
u s k u n a l a r yetkazib berish  j a r a y o n i  t o ' x t a b  q o l d i .  B u  b a r c h a 
respublikalar,  j u m l a d a n , O'zbekiston iqtisodiyotiga  h a m salbiy 
ta'sir  k o ' r s a t d i , albatta. 
O ' z b e k i s t o n n i n g sanoat korxonalarida  x o m a s h y o va  a s b o b -
uskunalar taqchilligi vujudga kelib, xo'jalik yuritish  m u r a k k a b -
l a s h i b  q o l d i .  M a s a l a n ,  O ' z b e k i s t o n  q i s h l o q  x o ' j a l i k  m a s h i -
nasozligi zavodlari,  t o ' q i m a c h i l i k va kimyo sanoati korxonalari, 
T o s h k e n t aviatsiya  i s h l a b  c h i q a r i s h  b i r l a s h m a s i  v a  b o s h q a 
korxonalarda  m a h s u l o t ishlab chiqarish keskin pasaydi. Natijada 
respublika  b o ' y i c h a sanoat va qishloq xo'jalik mahsulotlari ishlab 
c h i q a r i s h  k o ' r s a t k i c h l a r i pasaydi. Agar 1990- yilda yaratilgan 
yalpi ichki  m a h s u l c t hajmini 100 foiz deb olsak, keyingi yillarda 
u pasayib, 1995- yilda 81,2 foizga tushdi. 
O'zbekiston oldida iqtisodiyotdagi tanglik holatlarini oldini ol-
ish, inqirozga  y o ' l  q o ' y m a s l i k ,  m a k r o i q t i s o d i y o t n i  b a r q a r o r -
lashtirish vazifasi  k o ' n d a l a n g bo'lib turdi. Shu boisdan iqtisodi-
yotni barqarorlashtirish  O ' z b e k i s t o n iqtisodiy siyosatining  u s -
tuvor vazifalaridan biri deb belgilandi. 
152 

^Barqarorlashtirish siyosati — eng awalo, bu makro-
Ultlsodiyotda ranvozaoatni saqlash, isMab chiqarisaniiig 
keskin darajada pasayishiga va ommaviy ishsizlikka yo'l 
qo'ymasHkdir... Barqarorlashtirish siyosatining maqsadl 
boskqarib bo'hnaydigan, iqtisodiy pasayisbga olib kelishi 
nkunkiii bo'lgan ichki va tashqi muvozanatsizlikni chetiab 
otisttdan, zaror boigan taqdirda esa  o b i to'g'rilasndau 
iborat". 
I. A. Karimov.
 O'zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashti-
rish yo'Uda. T., O'zbekiston, 1995, 197-bet. 
Jahon tajribasida barqarorlashtirish siyosatini amalga oshi-
rishda bir necha xil yondashuvlardan foydalanilgan. 
Birinchisi
 — monetar yondashuv deb atalib, pulning qadr-
sizlanishi darajasini pasaytirib turishga, pul massasini hamda 
to'lovga qodir bo'lgan jami talabni keskin kamaytirish hisobiga 
pul muomalasini barqarorlashtirishga asoslangan. 
Ikkinchisi —
 ishlab chiqarishni va tadbirkorlik faoliyatini 
rivojlantirishni rag'batlantirishga, tarkibiy qayta tashkil qilish-
larni amalga oshirishga, qattiq moliyaviy va pul-kredit siyosati 
o'tkazishga, tovar bilan qoplashning iloji bo'lmagan ortiqcha 
talablarni cheklashga asoslanadi. 
O'zbekiston iqtisodiyotni barqarorlashtirish, iqtisodiy o'sish va 
aholi farovonligini ta'rninlash uchun qattiq monetarizmga emas, 
balki muvozanatga keltirilgan monetar siyosatni asosiy tarmoqlarni 
va ishlab chiqarishni tarkiban qayta tashkil etishni qo'llab-quv-
vatlash siyosati bilan qo'shib ohb borish yo'lidan bordi. 
Iqtisodiyotning asosiy tarmoqlarini tarkiban qayta qurish, 
tarkibiy o'zgarishlar nima, uni qanday tushunmoq kerak? 
Tarkibiy o'zgarishlar deganda, xomashyo yetishtirishga 
mo'ljallangan iqtisodiyotdan tayyor mahsulot ishlab chiqarishga 
0'tishni, korxonalarni yangi, zambnaviy texnika, asbob-usku-
nalar bilan qayta jihozlashni, norentabel korxonalarni tugatish-
ni, raqobatga bardosh bera olmaydigan mahsulot ishlab 
chiqarayotgan korxonalar ixtisoslashuvini o'zgartirishni, yangi 
korxonalar barpo etishni tushunmoq lozim. 
O'zbekistonda islohotlarning dastlabki yillaridanoq iqtisodi-
yotning quyidagi tarmoqlarida chuqur tarkibiy o'zgarishlarni 
amalga oshirish chora-tadbirlari ko'rila bordi: 
— o'zak tarmoqlarni — neft va gaz sanoatini, energetikani, 
oltin qazib olish, rangli metallurgiya tarmoqlarini modernizatsi-
yalash, yangilash; 
153 

—  t r a n s p o r t  v a  a l o q a  t i z i m i n i ,  m u h a n d i s l i k  k o m m u n i -
katsiyalarini va ishlab chiqarish infratuzilma tizimini yangilash; 
—  q o r a  m e t a l l va  m e t a l l  m a h s u l o t l a r i ishlab  c h i q a r u v c h i 
Bekobod metallurgiya  k o m b i n a t i n i  t u b d a n  t a ' m i r l a s h ; 
— qishloq xo'jalik mashinasozligini, paxtachilik  u c h u n chigit 
ekish,  g ' o ' z a g a ishlov berish va paxta terish mashinalari ishlab 
chiqaruvchi korxonalarni tarkiban qayta qurish va yangilash; 
— samolyotsozlik, radioelektronika, elektrotexnika sohasini 
rivojlantirish; 
—  O ' z b e k i s t o n  u c h u n  t a m o m i l a  y a n g i  b o ' l g a n  a v t o m o -
bilsozlik sanoatini  b a r p o etish; 
— kimyo sanoati kompleksini qayta qurish; 
— qishloq xo'jaligida va  u m u m a n agrosanoat  k o m p l e k s i d a 
c h u q u r tarkibiy o'zgarishlar va progressiv siljishlarga erishish; 
— paxta, pilla, meva va sabzavot,  u z u m n i qayta ishlovchi  t a r -
m o q l a r n i yangi texnika bilan qayta qurollantirish, ip yigirish va 
t o ' q i m a c h i l i k  s a n o a t i d a tayyor  m a h s u l o t l a r ishlab chiqaruvchi 
yangi korxonalar qurish va boshqalar. 
I q t i s o d i y o t  t a r k i b i n i  q a y t a  q u r i s h , 
Iqtisodiyotga sarmoya
 
y
a
n
g
i
  k o r x o n a l a r  b a r p o  e t i s h  k a t t a 
ajratish manbalan mablag'larni talab qiladi, albatta.  S h u 
b o i s d a n islohot yillarida iqtisodiyotga 
m a b l a g ' - s a r m o y a jalb qilishning turli  m a n b a l a r i ishga solindi. 
Ular quyidagilardan iborat: 
— davlat budjetidan ajratiladigan mablag'lar; 
— respublika  b a n k l a r i d a n olinadigan kreditlar; 
— korxonalarning  o ' z sarmoyalari; 
— aholi sarmoyalari; 
— qarz beruvchi  m a m l a k a t l a r d a n olinadigan davlat qarzlari; 
— xalqaro iqtisodiy tashkilotlardan olinadigan moliya-kredit 
resurslari; 
— chet el firmalari va kompaniyalarining kiritayotgan  b e v o -
sita investitsiyalari. 
Iqtisodiyotda tarkibiy o'zgarishlarni chuqurlashtirish va rivoj-
l a n t i r i s h  u c h u n  b a r c h a  m a b l a g ' l a r  h i s o b i g a  s a r m o y a solish 
yildan yilga o'sib bordi. 
O ' z b e k i s t o n d a xorijiy  v a  m a h a l l i y  s a r m o y a d o r l a r  u c h u n 
qulay, imtiyozli investitsiya  m u h i t i yaratildi. Natijada mustaqil 
t a r a q q i y o t  y i l l a r i d a  i q t i s o d i y o t g a 100  m l r d  d o l l a r d a n  o r t i q 
investitsiya  j a l b qilindi.  B u n i n g 25  m l r d  d o l l a r i d a n  z i y o d i n i 
xorijiy sarmoyadorlarning mablag'lari tashkil etadi. 
154 

Bu mablag'lar yuksak texnologiyalar bilan ishlaydigan yangi 
korxonalar qurishga, ishlab chiqarish tarmoqlarini zamonaviy 
texnologiyalar va asbob-uskunalar bilan jihozlashga, sotsial so-
halarni rivojlantirishga sarflandi. 
investitsiyalari to'g'risida" gi, „Chet ellik investorlar va inves-
titsiyalarga kafolat berish to'g'risida" gi qonunlari chet ellik in-
vestorlaming respublikamizda yaratiladigan mulklarining daxlsi-
zligi va erkin faoliyati uchun huquqiy zaminlarni mustahkamlab 
berdi. Qonunda xorijiy davlatlar, xalqaro tashkilotlar, turli fir-
malar, ayrim shaxslar investor bo'lishi mumkinligi belgilab 
qo'yildi. Ularning huquqlari xavfsizligi O'zbekistonda davlat to-
monidan kafolatlanadi. 
Chet ellik tadbirkorlarga O'zbekistonda qo'shma korxonalar 
barpo etish, o'z kompaniya va firmalarining bo'linmalari, 
sho'balarini ochish imkoniyati yaratildi. Ularga soliq va bojxona 
to'lovlari yuzasidan imtiyozlar berildi. 
O'zhekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
Tasbqi iqtisodiy aloqalar va xorijiy investitsiyalar depar« 
tamenti, 1995- yilda President farmoni bilan tashkil etilgan 
Xorijiy sarmoyalar bo'yicha agentiik respublika tadbir- , 
korlariga xorijiy hamkorlar izlab topish, qo'shma korxonalar 
barpo etish, investitsiya ioyihalarini tuzish va amalga oshirish, 
ishhriga kq'makjashmoqda. Chet el investitsiyalarmi siyosiy 
*avf-xatarlaraan sug'urtalash bo'yicha „0'zbekinvest 
Jnterneyshnl" qo'shma kompaniyasi tashkil etildi va faoliyat 
lo'rsatmoqda. 
Respublikamizda yaratilgan qulay vaziyat va rag'batlantirish 
tadbirlari natijasida chet el sarmoyalarining kirib kelishi yildan 
yilga o'sib bormoqda. Bevosita investitsiyalar tarzida hamda davlat 
qarzi sifatida jalb qilingan chet el investitsiyalari va moliyaviy 
kreditlar miqdori 1995-yilda respublika bo'yicha qo'yilgan umu-
miy sarmoyalar hajmining 14 foizini tashkil etgan bo'lsa, 2002-
yilda bu ko'rsatkich 30 foizga yoki 1 mlrd AQSH dollariga to'g'ri 
keldi. 1991-2007- yillarda respublikamizda 25 mlrd AQSH dol-
lari hajmida chet el investitsiyalari o'zlashtirildi. Uning uchdan 
ikki qismi sanoatni rivojlantirishga yo'naltirildi. O'zbekistonga 
Chet el 
investitsiyalari 
Chet el investitsiyalarining mamlakatga 
kirib kelishi uchun zarur shart-sharo-
itlar yaratildi. 1998-yilda qabul qilingan 
O'zbekiston Respublikasining „Chet el 
155 

eng  k o ' p sarmoya kiritayotgan  m a m l a k a t l a r qatoriga Ros 
Y a p o n i y a , Angliya,  G e r m a n i y a ,  J a n u b i y  K o r e y a va be 
m a m l a k a t l a r n i kiritish  m u m k i n . 
Dastlab chet el investitsiyalari davlatga qarashh yoki dam 
ishtirokidagi og'ir sanoat korxonalariga jalb qilindi. Iqtisodiy 
hotlarning keyingi bosqichlarida chet el investitsiyalari kichik^ 
o'rta biznesga, xususiy sektorga keng jalb etildi.  C h e t el
 invi 
titsiyalari ishtirokida barpo etilgan va faoliyat yuritayotgan qo's 
korxonalar soni 2002- yil boshlarida 2087 taga yetdi. Ularning «j 
va xizmat hajmi 2002- yilda 1044 mlrd  s o ' m n i tashkil etdi. 
Islohot yillarida kiritilgan investitsiyalar respublikaning ene 
g e t i k a ,  m e t a l l u r g i y a ,  m a s h i n a s o z l i k , qurilish  m a t e r i a l l a r i 
b o s h q a sanoat  t a r m o q l a r i n i n g tanglikdan chiqib o'zini  o ' i 
olishga, xalq xo'jaligi  u c h u n  z a r u r  m a h s u l o t l a r ishlab
  c l 
rish suratlarini izchil o'sishiga  k o ' m a k l a s h d i . 
R e s p u b l i k a m i z d a g i  m a v j u d bo'hj 
Mashinasozlik bir  n e c h a  o ' n l a b mashinasozlik korxc 
sanoati nalarini tarkibiy  j i h a t d a n qayta  q u i 
m a q s a d i d a  1 9 9 3 - y i l d a  O ' z b e k i s t c 
d a v l a t  m a s h i n a s o z l i k  k o r x o n a l a r i  u y u s h m a s i —
  „ 0 ' z m a s | 
sanoat", 1996-yilda ,,0'zqishloqxo'jalikmash-xolding", 199J! 
y i l d a
 ,,0'zneftgazmash"
  k o r p o r a t s i y a s i ,
 ,,0'zbekto'qimj 
chimash" birlashmasi tashkil etildi. 
Mustaqillik yillarida
 ,,0'zmashsanoat"
  u y u s h m a s i tasai 
fidagi 35 ta  k o r x o n a n i n g 26 tasi  t a ' m i r l a n i b , yangi texnik uski 
Chet el sarmoyalari kiritilishi va chet el sarmoyalari ishtirol 
faoliyat ko'rsatayotgan korxonalar sonining o'sishi 

2000 

1500 

1000 
A _ 
500 
A * . 

V

2087 
1437 
1012 
1039 

1994
-y 
1995
-y 
1998
-y 
2002
-1 
2006-
y
 4! 
soni 
Chet el sarmoy alarining kiritilishi (mln. AQSH dollari) 
Chet el sarmoyalari ishtirokida faoliyat ko'rsatayotgan korxonalar 
156 

nalar bilan qayta qurildi. Toshkentdagi ekskavator,  p o d y o m n i k , 
zenit,  k o m p r e s s o r , asbobsozlik, agregat va abraziv zavodlari, 
Andijondagi
 ,,Andijonirmash''
 va  T o p o z ,  S a m a r q a n d d a g i  K i n o p , 
Sino va boshqalar shular jumlasidandir.  U l a r d a ekskavatorlar, 
Ico'tarma kranlar,  k o m p r e s s o r l a r , paxtani qayta ishlash  a g r e -
gatlari,  t o ' q i m a c h i l i k dastgohlari, avtomatika vositalari,  m u z l a t -
gichlar,  m e b e l g a ishlov  b e r i s h  u s k u n a l a r i ,  u y - r o ' z g ' o r  b u -
yumlari va boshqa texnik jihozlar ishlab  c h i q a r i l m o q d a . 
14 ta qishloq xo'jalik mashinasozligi korxonasini, 9 ta  q o ' s h m a 
k o r x o n a va 13 ta  m i n t a q a v i y  t e x n i k  m a r k a z n i  b i r l a s h t i r g a n 
,,0'zqishloqxo'jalikmash-xolding"
  k o m p a n i y a s i  z a m o n a v i y 
mashinalarni mustaqil ishlab chiqarishni o'zlashtirib oldi.  U l a r d a 
paxta teruvchi mashinalar, paxta chigitini aniq ekadigan seyalka-
lar,  p a x t a n i  q o p - q a n o r s i z  t a s h i y d i g a n  a g ' d a r g i c h  t i r k a m a l a r , 
s u g ' o r i s h  m a s h i n a l a r i  i s h l a b  c h i q a r i l m o q d a .  B u  k o m p a n i y a 
tasarrufidagi
 „Toshkent traktor zavodi"
 aksiyadorlik jamiyati 
2000-yilda 954 ta,  2 0 0 1 - yilda 1002 ta O'zbekiston sharoitiga  m o -
slashgan yangi traktorlar ishlab chiqardi. 1998-yilda u
 „Amerika 
mobil grupp"
 firmasi bilan hamkorlikda  q o ' s h m a korxona barpo 
etib, O'zbekiston — Xitoy loyihasi asosida 22 va 23 ot kuchiga ega 
bo'lgan ikki turdagi minitraktorlar va ularga uskunalar komplekt-
larini ishlab chiqarishni o'zlashtirdi. Bu ixcham traktorlar fermer 
va dehqon xo'jaliklari faoliyatida keng qo'llanilmoqda. 
1994-yilda
 „UzIzmash"
 O'zbekiston—Isroil  q o ' s h m a  k o r x o -
nasi  b a r p o etilib paxta terish mashinalarining gorizontal  s h p i n -
delli yangi avlodi yaratildi. Bu mashinalar tik shpindelli  m a s h i -
nalarga nisbatan paxta terishga qulay va samarador,  t a n n a r x i ar-
zon  b o ' l i b ,  j a h o n mashinasozligining eng yangi yutug'i  b o ' l d i . 
Qishloq xo'jalik  m a s h i n a l a r i n i
 „Keys"
  r u s u m i d a g i  t r a k t o r va 
g'alla  o ' r i s h  k o m b a y n l a r i  b i l a n  t o ' l d i r i s h  m a q s a d i d a  A Q S H 
„Keys Nyu-Xolland"
  k o m p a n i y a s i  s a r m o y a l a r i  i s h t i r o k i d a 
,,0'zKeysmash"
 va
 ,,0'zKeystraktor"
  q o ' s h m a korxonalari barpo 
etildi. Ularda zamonaviy traktorlar va kombaynlar ishlab chiqarish 
yo'lga qo'yildi.
 „0'zqishloqxo'jalikmash-xolding"
  k o m p a n i y a s i 
2001- yilda 48,2 mlrd. so'mlik tovar mahsulotlari ishlab chiqardi. 
Aviatsiya ishlab chiqarish davlat aksiyadorlik jamiyatiga bir-
lashgan korxonalar  h a m rivojlanmoqda.  U n i n g bosh korxonasi 
V.Chkalov  n o m i d a g i  T o s h k e n t aviatsiya zavodida 4 ta rusumdagi 
yuk va yo'lovchi tashiydigan
 „I1-114",
 „I1-114T", „I1-76MF", 
„I1-76TF" samolyotlarini ishlab chiqarish yo'lga qo'yildi.  Y u k 
tashish  b o ' y i c h a  d u n y o d a eng qulay deb e'tirof etilgan ,,11-76" 
rusumli 900 ta samolyot ishlab chiqarildi. 
157 

Mustaqillik yillarida metallurgiya, oltin qazib olish sanoati 
ildam qadamlar bilan o'sdi. 
Olmaliq kon-metallurgiya kombinati, Bekoboddagi metallur-
giya zavodi, Zarafshondagi 2-gidrometallurgiya zavodi, 
Chirchiqdagi qiyin eruvchan va o'tga chidamli metallar kom-
binati qayta ta'mirlandi. Bekobod metallurgiya kombinatida yiliga 
100 ming tonna poiat shar va metall prokat tayyorlovchi yangi 
quwatlar ishga tushirildi. Uchquduqda 3-gidrometallurgiya zavo-
di barpo etildi. Amerikaning „Nyumont mayning" kompaniya-
si ishtirokida Navoiy tog'-metallurgiya kombinati chiqitlaridan 
oltin ajratib olish bo'yicha „Zarafshon—Nyumont" qo'shma 
korxonasi qurilib, 1995- yil 25- mayda ishga tushirildi. 1991— 
2001-yillarda respublikada oltin qazib olish hajmi 1,7 baravar 
o'sdi. Birgina „Zarafshon—Nyumont" qo'shma korxonasi 1995— 
2003- yillarda 113 million tonna rudani qayta ishlab, 110 tonna 
yuqori sifatli oltin ishlab chiqardi. Korxonaning O'zbekiston iqti-
sodiyotiga bergan samarasi 500 mln AQSH dollarini tashkil etdi. 
Elektroenergetika sanoati ancha rivojlandi. ,,0'zbekenergo" 
davlat aksiyadorlik kdmpaniyasi mustaqillik yillarida issiqlik va 
gidravlik elektr stansiyalarini ta'mirlash va ular tarkibida yangi 
bloklar barpo etish ishlarini amalga oshirdi. Sirdaryo, Yangi 
Angren, Toshkent, Navoiy GRES lari energetika bloklarida 
texnologik jarayonlarni boshqarishning avtomatlashtirilgan tiz-
imlari ishga tushirildi. 
Germaniyaning „Simens" firmasi, Yevropa tiklanish va 
taraqqiyot banki ajratgan kredit hisobidan Sirdaryo GRESining 
8 ta bloki ta'mirlandi. 2001- yilda 37 ta issiqlik va gidravlik elektr 
stansiyalaridan iborat O'zbekiston energetika tizimi 55 mlrd 
kilovatt-soat yoki 1992-yilga nisbatan 10 foiz ko'p elektr en-
ergiya ishlab chiqardi. O'zbekiston energetika tizimi respublika 
xalq xo'jaligi va aholisini elektr energiyaga bo'lgan ehtiyojini 
toia-to'kis ta'minlamoqda, iqtisodiyotni yanada rivojlantirishga 
ulkan hissa qo'shmoqda. Shuningdek, O'zbekiston elektr en-
ergiyasi Qozog'iston, Qirg'iziston, Tojikiston, Turkmaniston va 
Afg'onistonga ham uzatilmoqda. 
Respublikasining „DAEWOO" korporatsiyasi raisi Kim U 
Jung bilan muzokaralar olib borildi. 1992- yil 24- avgustda 
Toshkentda Janubiy Koreyaning „DAEWOOMotors" korpo-
« 
Prezident Islom Karimov tashabbusi 
bilan O'zbekistonda avtomobil ishlab 
chiqaruvchi qo'shma korxona barpo 
etish maqsadida Janubiy Koreya 
Avtomobilsozlik 
sanoati 
158 

ratsiyasi va O'zbekistonning „Avtoqishxo'jmash" davlat konser-
ni o'rtasida Andijon viloyatining Asaka shahrida yiliga 180 ming 
avtomobil ishlab chiqaradigan ,,0'zDAEWOOavto " qo'shma 
korxonasini qurish to'g'risida shartnoma imzolandi. O'zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1992-yil 5-noyabrda Asaka 
shahrida ,,0'zDAEWOOavto" korxonasi tashkil qilish to'g'-
risida qaror qabul qildi. Uni ta'sischilari etib „DAEWOOMo-
tors" korparatsiyasi va ,,0'zavtosanoat" uyushmasi, har ikki 
tarafning qo'shma korxonadagi ulushi teng miqdorda 50% dan 
iborat qilib belgilandi. 1993-yil mart oyida ,,0'zDAEWOOavto" 
qo'shma korxonasi ro'yxatga olindi va umumiy miqdori 658 mln 
AQSH dollari hajmidagi qurilish ishlari boshlandi. Korxona 
qurilishiga ilg'or texnologiyalar, tajribali muhandislar, o'zbe-
kistonlik yoshlar jalb qilindi. 1000 dan ortiq o'zbekistonlik yosh-
lar Janubiy Koreyaga borib „ DAEWOO" kompaniyasida ishlab, 
avtomobil ishlab chiqarish tajribalarini o'rganib qaytib keldilar. 
Download 1.6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling