U n w Mustaqil O'zbekiston davlatining 1 b u b


t  Hamma -uchun vijden erkinligi kafclatlaoadi. Har bu*; >


Download 1.6 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/31
Sana03.06.2020
Hajmi1.6 Mb.
#114218
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   31
Bog'liq
11 sinf uzb tarixi 001



Hamma -uchun vijden erkinligi kafclatlaoadi. Har bu*; > 
inson xohlagan dlnga e'tiqod qilish yaftg hech qaysi dinga 
e'tiqod qilmaslttc huquqiga ega. Diniy qarashlarai maj-
buran shigdirishga yo'l qo*yitaiaydi. . 
O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, 31- modda. 
206 

I. A. Karimov AQSH islom dini rahbarlari bilan. 
I. A. Karimov Rim papasi bilan. 
O'zbekistonda davlat va din o'rtasidagi munosabatlarda 
quyidagi tamoyillarga amal qilinmoqda: 
• dindorlarning diniy tuyg'ularini himoya qilish; 
• diniy e'tiqodlarni fuqarolarning yoki ular uyushmala-
rining xususiy ishi deb tan olish; 
• diniy qarashlarga amal qiluvchi fuqarolarning ham, ularga 
amal qilmaydigan fuqarolarning ham huquqlarini teng kafolat-
lash hamda ularni ta'qib qilishga yo'l qo'ymaslik; 
207 

I. A. Karimov Rus pravoslav dini vakillari bilan. 
• ma'naviy tiklanish, umuminsoniy-axloqiy qadriyatlarni 
qaror toptirish ishida diniy uyushmalar bilan muloqot qilish; 
• dindan buzg'unchilik maqsadlarida foydalanishga yo'l 
qo'yrb bo'lmasligini e'tirof etish; 
• din va e'tiqodga sig'inish erkiga qonun bilan belgilangan 
cheklashlar orqaligina daxl qilish mumkin; 
• diniy da'vatlar bilan hokimiyat uchun kurashga, siyosat, 
iqtisodiyot, qonunchilikka aralashishga yo'l qo'yilmaydi. 
Muxtasar qilib aytganda, mustaqillik yillarida din, eng av-
valo, islom dinining ham milliy, ham umuminsoniy qadriyat 
sifatidagi mavqeyi tiklandi, diniy ulamolarning qadr-qimmati 
o'z joyiga qo'yildi. 
Mamlakatimizda o'zbek tilining xalq va 
O zbek tili mavqeyining
  d a v J a t  t u r m u s h i d a g i  a s o s i y  a
hamiyati 
mustahkamlamshj
  y f l 
&
m
[  q a y t & 
m
m
d
[  0
<
z b e k i s t o n 
Respublikasi Oliy Majlisining IV sessiyasi 1995-yil 21-dekabrda 
yangi tahrirda „Davlat tili to'g'risida" gi qonunni qabul qildi. 
Qonunda o'zbek tili o'zbek xalqining ma'naviy mulki ekanligi, 
uning ravnaqi, qo'llanilishi va muhofazasi davlat tomonidan 
ta'minlanishi belgilab qo'yilgan. O'zbekistonda Oliy davlat 
hokimiyati, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlarining 
2 0 8 

faoliyati,  k o r x o n a l a r ,  m u a s s a s a l a r  v a  t a s h k i l o t l a r n i n g  h i s o b -
kitobi, statistika va moliya ishlari  o ' z b e k tilida yuritilmoqda. 
R e s p u b l i k a n i n g  m a ' m u r i y - h u d u d i y  b i r l i k l a r i ,  m a y d o n l a r i , 
ko'chalari, geografik o'rinlarining nomlariga yagona milliy shakl 
berildi va o'zbek tilida yozib qo'yildi. Natijada o'zbek xalqining 
milliy  q a d r - q i m m a t i ,  m u s t a q i l  d a v l a t i m i z n i n g  q a d r - q i m m a t i 
qayta tiklandi va  m u s t a h k a m l a n d i . S h u n in g de k , O'zbekistonda 
istiqomat qilayotgan  b a r c h a millatlarning tillari,  q a d r - q i m m a t i 
o'z o'rniga qo'yildi. 
• 1993-yil  s e n t a b r d a  O ' z b e k i s t o n Respublikasining  „ L o t i n 
yozuviga  a s o s l a n g a n  o ' z b e k alifbosini joriy etish  t o ' g ' r i s i d a " 
Q o n u n i qabul qilindi. 
• 1995-yil  m a y oyida O'zbekiston Respublikasining  „ L o t i n 
yozuviga asoslangan  o ' z b e k alifbosini joriy etish  t o ' g ' r i s i d a g i 
Q o n u n g a o'zgartirishlar kiritish  h a q i d a "  Q o n u n i qabul qilindi. 
Bu  q o n u n l a r o'zbek tilining davlat tili sifatidagi mavqeyini 
yanada  m u s t a h k a m l a s h g a xizmat  q i l m o q d a . Lotin yozuviga asos-
l a n g a n  o ' z b e k alifbosini  t o ' l a  j o r i y etish  b o s q i c h m a - b o s q i c h 
amalga oshirilib borilmoqda. 
J a m i y a t  m a ' n a v i y a t i n i  y u k s a l t i r i s h 
Milliy istiqlol g'oyasi
 sohasidagi eng asosiy vazifa,  d e b  t a ' -
k i d l a y d i  P r e z i d e n t  I s l o m  K a r i m o v , 
milliy istiqlol g'oyasini shakllantirish va  o d a m l a r ongiga sing-
dirishdan iboratdir. 
O ' z b e k i s t o n davlat mustaqilligiga erishgan  k u n d a n  b o s h l a b 
j a m i y a t i m i z n i n g milliy g'oyasini yaratish dolzarb vazifa  b o ' l i b 
qoldi. 
1 9 9 3 - yil  2 3 - aprel  k u n i  P r e z i d e n t Islom  K a r i m o v bir  g u -
r u h adiblar  b i l a n suhbat qilib, milliy istiqlol g'oyasini ishlab 
chiqish zaruriyatini asoslab berdi. 
O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining  X I I sessiyasida 
1993- yil 7-  m a y kuni  n u t q so'zlab, Prezident Islom  K a r i m o v 
quyidagilarni ta'kidladi: 
• milliy istiqlol g'oyasi xalqimizning azaliy an'analariga,  u d u m -
lariga, tiliga, diliga, ruhiyatiga asoslanib, kelajakka ishonch,  m e h r -
oqibat, insof, sabr-toqat, adolat, ma'rifat tuyg'ularini ongimizga 
singdirishi lozim; 
• shu bilan birga, bu g'oya xalqimizda, o'zining qudrati va 
h i m o y a s i g a  s u y a n g a n  h o l d a ,  u m u m i n s o n i y  q a d r i y a t l a r g a 
asoslanib,  j a h o n hamjamiyatidagi  m u t a r a q q i y davlatlar orasida 
t e n g  h u q u q l i asosda  m u n o s i b o'rin egallashiga  d o i m i y intilish 
hissini tarbiyalamog'i kerak. 
14 — Q. Usmonov 
209 

„Tafakkur" jurnalining 1998- yil 2- sonida jurnal bosh  m u x -
birining savollariga Prezident I.Karimovning javoblari e'lon qilindi. 
M a z k u r javoblarda milliy g'oyamizni nazariy va amaliy jihatlari 
y a n a d a chuqurroq yoritildi. Bugungi  k u n d a sobiq Ittifoq  z a m o n i d a 
h u k m r o n l i k qilgan,  o d a m l a r n i qullik, mutelik holatiga solgan, 
m a n q u r t g a aylantirgan  k o m m u n i s t i k mafkurani  t a n q i d qilish, 
t a q i q  q i l i s h ,  m a ' m u r i y  c h o r a l a r  k o ' r i s h  y o ' l i  b i l a n  y e n g i b 
bo'lmaydi. „G'oyaga qarshi faqat g'oya, fikrga qarshi faqat fikr
jaholatga qarshi faqat ma 'rifat bilan bahsga kirishish, olishish 
mumkin", — degan  h a q fikrni ilgari surdi Islom Karimov. 
Milliy istiqlol g'oyasidan kutilgan maqsad  n i m a ? 
„Maqsad degani — xalqni, millatni biiiashtiruvchi, yolga 
boshlovchi bamisoli bir bayroq. Ba bayroq butun , 
O'zbekiston xalqining rabini, g'imir-iftixorini, kerak balsa, 
qudratini, orzu-intilishlarini mujassamlashtiradigan uktg' 
kuchdir... Toki bu maqsad xaiqni — xalq, millatni — millat 
qila bilsin, qo'Iimizda yeugflmas bir kuchga aylansin*'. 
I. A. Karimov.
 „Tafakkur" juraali. 1998-yil, 2- soni. 
I. A. Karimov jamiyat mafkurasini  q a n d a y tushunasiz degan 
savolga quyidagicha javob berdi: 
„OdamIarning ming yillar davomida shakllangan 
dunyoqarashi va mentalitetiga asoslangan, ayni vaqtda 
shu xalq, shu millatning kelajagini ko'zlagan va uning 
dunyodagi o'rnini aniq-ravshan belgilab bertshga xizmat 
qiiadigan, kechagi va ertangi kun o'rtastda o'ziga xos 
ko'prik bo'lishga qodir g'oyani men jamiyat mafkurasi 
deb bilaman". 
I. A. Karimov.
 „Tafakkur" jurnali. 1998- yil, 2- soni. 
Milliy  m a f k u r a n i n g shakllanishida  k i m n i n g manfaatlari va 
qarashlari yuzaga chiqishi kerak? 

„Sodda qilib aytganda, jamfyatimizning mafkurasi shti 
jamiyatning tayanchi boimish, oddiy inson va uning 
manfoatlarini ifoda etishi, xalqimizning bexatar, tinch-
omon, farovon, badaviat tunnushga erishishi uchun kucb-
g'ayrat manbayi boiishi lozim". 
I. A. Karimov.
 „Tafakkur" jurnali. 1998- yil, 2- soni. 
210 

Prezident I. A. Karimov suhbatda ,Xo'sh, milliy g'oya, milliy 
mqfkura nimalarni o'zida mujassamlashtirishi va qanday talab-
larga javob berishi kerak?" degan savolni qo'yadi va unga javob 
berar ekan, quyidagi dasturiy ahamiyatga molik fikr-mulo-
hazalarni, vazifalarni ilgari suradi: 
• milliy mafkura, avvalambor, o'zligimizni, muqaddas 
an'analarimizni anglash tuyg'ularini, xalqimizning ko'p asrlar 
davomida shakllangan ezgu orzularini, jamiyatimiz oldiga bugun 
qo'yilgan oliy maqsad va vazifalarni qamrab olishi shart; 
• ikkinchidan, jamiyatimizda bugun mavjud boigan xilma-
xil fikrlar va g'oyalar, erkin qarashlardan, har qanday toifalar 
va guruhlarning intilishlari va umidlaridan, har qanday inson-
ning e'tiqodi va dunyoqarashidan qat'iy nazar, ularning bar-
chasini yagona milliy bayroq atrofida birlashtiradigan, xalqimiz 
va davlatimizning daxlsizligini asraydigan, el-yurtimizni eng 
buyuk maqsadlar sari chorlaydigan yagona g'oya—mafkura 
bo'lishi kerak; 
• uchinchidan, milliy mafkuramiz har qanday millatchilik va 
shunga o'xshagan unsurlardan, boshqa elat va xalqlarni mensi-
maslik, ularni kamsitish kayfiyati va qarashlaridan mutlaqo xoli 
bo'lib, qo'shni davlat va xalqlar, umuman jahon hamjamiyati-
da, xalqaro maydonda o'zimizga munosib hurmat va izzat qozo-
nishda poydevor va rahnamo bo'lishi darkor; 
• to'rtinchidan, milliy g'oya birinchi navbatda yosh av-
lodimizni vatanparvarlik, el-yurtga sadoqat ruhida tarbiyalash, 
ularning qalbiga insonparvarlik va odamiylik fazilatlarini payvand 
qilishdek oliyjanob ishlarimizda madadkor bo'lishi zarur; 
• beshinchidan, u Vatanimizning shonli o'tmishi va buyuk 
kelajakni uzviy bog'lab turishga, o'zimizni ulug' ajdodlarimiz 
boqiy merosining munosib vorislari deb his qilish, shu bilan 
birga, jahon va zamonning umumbashariy yutuqlariga erish-
moqqa yo'l ochib beradigan va shu maqsadlarga muttasil da'vat 
qiladigan g'oya bo'lishi kerak. 
Jamiyat ma'naviyatini yangilash va yanada yuksaltirish bu-
gungi kunda ham mamlakatimiz taraqqiyotining ustuvor 
yo'nalishlaridan biri bo'lib turibdi. Yurtboshimiz o'zining ,,0'z-
bekiston XXI asrga intilmoqda", „Ozod va obod Vatan, erkin 
va farovoo hayot — pirovard maqsadimiz" ma'ruzalarida islo-
hotlarning yangi bosqichida ma'naviyat sohasidagi vazifalarni 
asoslab berdi. 
211 

212 
LA.Karimov.
 „OzodvaobodVatan,erkinvafarovonhayot — 
pirovard maqsadirnizdir". 24—25- betJar. ..< 
Yurtboshimiz hozirgi zamonda insonlarning qalbi va ongini 
egallash uchun mafkuraviy kurash bo'layotganligi, ko'p narsa-
larni mafkura maydonlarida boiayotgan kurashlar hal qilishi 
mumkmligi, O'zbekistonda ham ba'zi yoshlarni yoidan chal-
g'itadigan diniy ekstremizm xafvi mavjudligi haqida ogohlantirib 
kelmoqda. 80-yillarning oxirlarida mamlakatimizga o'zini
 ,(lo'st", 
„dindosh", „millatdosh"
 qilib ko'rsatib, go'yo islom dinining 
sofligi uchun kurashishga „da 'vat" etuvchi ayrim kimsalar kirib 
kelganligi ma'lum. Ular muqaddas islom dinimizni asl mohiyatini 
bilmaydigan oddiy odamlarni, g'o'r yoshlarni o'z tuzog'iga 
ilintirib, bizga begona boigan diniy aqidalarni yoyishga urindi, 
ayrim yoshlarni o'ziga mahliyo qilishga, jaholat va jinoyat 
botqog'iga tortishga ulgurishdi ham. Namangan va Toshkentda 
sodir etilgan qonli voqealardan keyingina bu kuchlarning niyati 
hokimiyat uchun kurash boiib, ular din niqobi ostida harakat 
qilayotgan xalqaro terrorchilik harakatining O'zbekistondagi bir 
to'dasi ekani oshkor bo'ldi. Mustaqillikning dastlabki yillarida eski 
mafkuradan voz kechish natijasida paydo boigan bo'shliq 
vaziyatida begona g'oyalarning O'zbekistonga xuruji kuchaydi. 
Bunday mafkuraviy ta'sirlar salbiy oqibatlarga olib kelmasligi 
uchun nima qilish kerak? 

Shunday qilib, Islom Karimov O'zbekistonning milliy is-
tiqlol g'oyasini yaratish tashabbuskori va ijodkori bo'ldi. Ma'no-
mazmuni ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo 
etish, Vatan ravnaqi, yurt tinchligi va xalq farovonligiga 
erishish, komil insonni tarbiyalash, ijtimoiy hamkorlik, millat-
lararo totuvlik va dinlararo bag'ri kenglikni ta'minlash kabi in-
sonparvar tamoyillarni o'zida uyg'unlashtirgan milliy istiqlol 
g'oyasi shakllandi. 
Mamlakatimizda milliy istiqlol g'oyasining asosiy tamoyillari 
ta'lim muassasalari, ommaviy axborot vositalari, adabiyot va 
san'at, mahallalar va mehnat jamoalari tomonidan odamlar 
ongi va qalbiga singdirilmoqda. Barcha ta'lim muassasalaridagi 
o'quv jarayoniga „Milliy istiqlol g'oyasi: asosiy tushuncha va 
tamoyillar" fanini o'qitish joriy etildi. 
Respublika shahar va qishloqlarida faoliyat yuritayotgan kutub-
xona va klub muassasalari aholi orasida madaniy-ma'rifiy ishlar bi-
lan shug'ullanmoqda. Respublika madaniyat va sport ishlari vazirligi 
tasarrufidagi 7000 kutubxona, 2.500 dan ortiq madaniyat saroy-
lari, klub muassasalari va ular qoshidagi badiiy havaskorlik jamo-
alari aholiga ma'naviy-ma'rifiy xizmat ko'rsatmoqda. 
^ Savol va topshiriqlar 
1. Jamiyat ma'naviyati deganda nimalarni tushunasiz? 
2.  M a ' n a v i y meros  n i m a ? 
3.  N i m a sababdan  m a ' n a v i y merosni tiklash, jamiyat ma'naviyatini 
yuksaltirish ustuvor vazifa etib belgilandi? 
4 .  X a l q i m i z  m a ' n a v i y a t i  y u l d u z l a r i d a n  k i m l a r n i n g tavallud  t o p g a n 
kunlari nishonlandi? 
5. Buyuk davlat arbobi Amir  T e m u r  n o m i n i tiklash va  o ' z o'rniga 
qo'yilishi haqida so'zlab bering. , 
6. Qadimiy shaharlarimiz yubileylari haqida nimalarni bilasiz? 
7. „Shahidlar xotirasi" yodgorlik majmuyining  b a r p o etilishi haqida 
so'zlab bering. 
8.  „ Q a t a g ' o n qurbonlari xotirasi" muzeyida nimalar  o ' z aksini  t o p -
gan? 
9. „Xotira  m a y d o n i " majmuasi qachon va nima  u c h u n barpo etildi? 
10. Diniy qadriyatlarni tiklash yo'lida qanday ishlar amalga oshirildi? 
11. O'zbek tili mavqeyining mustahkamlanishi to'g'risida nimalarni bi-
lasiz? 
12. Milliy istiqlol g'oyasining maqsadlari haqida so'zlab bering. 
13. Milliy istiqlol g'oyasining asosiy tamoyillari nimalardan iborat? 
213 

18- §. Ta'lim va madaniyat ravnaqi 
Maorif va madaniyat barkamol insonni shakllantirishning 
eng muhim vositasidir. Shu boisdan ham mustaqil O'zbekistonda 
maorif va madaniyat ishlarini eng muhim va dolzarb soha sifatida 
rivojlantirishga alohida e'tibor berildi. 
T
 ,,. . , . 1992-yil 2-iyulda qabul qilingan O'z-
la um isiohoti bekiston Respublikasining „Ta'lim 
to'g'risida" gi Qonuni hamda 1991— 
1996-yillarda e'lon qilingan 30 dan ziyod Prezident farmonlari 
va Vazirlar Mahkamasining qarorlari asosida ta'lim sohasida 
qator o'zgarishlar amalga oshirildi. 
• Maktabgacha ta'lim sohasida uylarda tashkil etiladigan bola-
lar bog'chalari hamda „bolalar bog'chasi-maktab" majmuyi 
tarmog'i rivojlandi. Bolalarga chet el tillarini, xoreografiya, tas-
viriy va musiqa san'ati, kompyuter savodxonligi asoslarini o'rga-
tuvchi 800 dan ortiq guruh tashkil etildi. 
• Yangi tipdagi maktablar vaumumta'lim o'quv yurtlari 
tarmog'i rivojlantirildf. 1992—1996-yillarda 238 litsey va 136 
gimnaziya ochildi va faoliyat ko'rsatdi. 
• „Sog'lom avlod uchun", „Iqtisodiy ta'lim", „Qishloq 
maktabi", „Rivojlanishda nuqsoni bo'lgan bolalarni tiklash" va 
boshqa tarmoq dasturlari ishlab chiqildi hamda ta'lim sohasida 
tatbiq etila bordi. 
• Mehnat bozorini, eng awalo, qishloq joylarida mehnat 
bozorini shakllantirishning hududiy xususiyatlarini hisobga 
olgan holda hunar -texnika ta'limini qayta tashkil etish ishlari 
amalga oshirildi. Bu tizimda jami 221 ming kishini ta'lim bilan 
qamrab olgan 442 o'quv maskani, shu jumladan, 209 kasb-
hunar maktabi, 180 litsey va 53 biznes-maktab ishladi. 
• Toshkent, Samarqand, Urganch, To'rtko'l, Andijon bank 
kollejlari, Toshkent ayollar kolleji tashkil etildi. Respublikada 
1996—1997-o'quv yilida 258 o'rta kasb-hunar ta'lim o'quv 
yurti ishladi. Ularda qariyb 16 ming o'qituvchi va muhandis-
pedagog xodimlar 197 ming o'quvchiga kasb-hunar o'rgatish 
bilan shug'ullandi.* 
• Oliy ta'lim sohasida ham qator yangi o'quv yurtlari ochildi. 
1992-yil 28-fevraldagi Prezident farmoni bilan 8 ta viloyat peda-
gogika institutlari universitetlarga aylantirildi. Eng zarur zamo-
naviy mutaxassisliklar bo'yicha yangi oliy o'quv yurtlari — 
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat va jami-
yat qurilishi akademiyasi, Qurolli Kuchlar akademiyasi, Ichki 
214 

i s h l a r  v a z i r l i g i  a k a d e m i y a s i ,  B a n k - m o l i y a  a k a d e m i y a s i , 
Toshkent moliya instituti, Navoiy konchilik instituti,  S a m a r q a n d 
davlat chet el tillari instituti, Andijon muhandislik-iqtisodiyot 
instituti, Jizzax politexnika instituti, Qarshi  m u h a n d i s l i k - i q t i s o -
diyot instituti,  J a h o n iqtisodiyoti va  d i p l o m a t i y a universiteti, 
Navoiy davlat pedagogika instituti,  N a m a n g a n  m u h a n d i s l i k -
iqtisodiyot instituti  h a m d a viloyatlarda yirik universitetlarning 
filiallari tashkil etildi. 1997- yil boshlarida Respublika Oliy  t a ' l i m 
tizimida 58 ta oliy  o ' q u v yurti, shu  j u m l a d a n , 16 ta universitet va 
42 ta institut faoliyat ko'rsatdi.  U l a r d a 164 ming talaba  o ' q i d i , 
18,5  m i n g professor-o'qituvchi faoliyat ko'rsatdi. 
•  A b i t u r i y e n t l a r va  t a l a b a l a r n i n g bilim darajasini test va 
reyting asosida  b a h o l a s h n i n g ilg'or usullari joriy etildi. 
• Oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlar sifatiga  b o ' l g a n 
talablarning oshgani bois aspirantura va  d o k t o r a n t u r a d a kadrlar 
tayyorlash kengaydi. Oliy attestatsiya komissiyasi tashkil etildi. 
• Iqtidorli bolalar va qizlarni izlab topish, ularga  k o ' m a k -
lashish,  W a r n i n g qobiliyati  v a  i s t e ' d o d i n i  o ' s t i r i s h  b o ' y i c h a 
maxsus fondlar tashkil etildi, qobiliyatli yoshlarni chet ellardagi 
yetakchi o'quv yurtlari va ilmiy markazlarda o'qitish va staji-
rovkadan o'tkazish yo'lga qo'yildi. 
• Iste'dodli yoshlarni  m o d d i y va  m a ' n a v i y rag'batlantirish, 
chet elda o'qishini  q o i l a b - q u w a t l a s h  m a q s a d i d a
 „Ulug'bek". 
„Umid",
 Respublika bolalar fondi,
 „Kamolot", „SogMom avlod 
uchun", „Iste'dod"
  j a m g ' a r m a l a r i tashkil etildi. 
• O'zbekiston  t a ' l i m sohasida  A K S E L S ,  A Y R E K S , Amerika 
Kollejlari  K o n s o r s i u m i ,  T i n c h l i k  K o r p u s i  ( A Q S H ) ,  K o n r a d 
A d e n a u e r  F o n d i  ( G e r m a n i y a ) ,  B r i t a n i y a  K e n g a s h i  ( B u y u k 
B r i t a n i y a )  k a b i  x a l q a r o  t a s h k i l o t l a r  v a  b o s h q a  n o h u k u m a t 
tashkilotlari bilan hamkorlikni yo'lga  q o ' y d i . 
;  T a ' l i m tizimida bir  q a t o r chofa-tadbirlar amalga oshirilsa-
' da, hali bu  s o h a d a jiddiy kamchiliklar mavjud edi. 
T a ' l i m  t i z i m i ,  k a d r l a r  t a y y o r l a s h  j a m i y a t d a  b o ' l a y o t g a n 
d e m o k r a t i k  o ' z g a r i s h l a r ,  b o z o r  i s l o h o t l a r i  t a l a b l a r i  b i l a n 
b o g ' l a n m a g a n  e d i .  O ' q u v  j a r a y o n i n i n g  m o d d i y  t e x n i k a  v a 
axborot bazasi qoniqarsiz ahvolda edi.  T a ' l i m muassasalarida 
z a m o n a v i y  o ' q u v adabiyotlari va didaktik materiallar yetish-
masdi. Yuqori malakali pedagoglar yetishmasdi, ishlab turgan 
m u r a b b i y - o ' q i t u v c h i l a r  k a t t a g i n a  q i s m i n i n g  b i l i m  v a  k a s b 
saviyasi yetarli darajada  e m a s edi.  M a k t a b o'quvchilarida mustaqil 
fikr shakllantirilmayotgan edi. 
215 

T a ' l i m tizimi, fan va ishlab chiqarish o'rtasida hamkorlik, 
integratsiya  o ' r n a t i l m a g a n edi. Oliy malakali mutaxassislardan 
foydalanishda,  t a ' l i m xizmati ko'rsatishda karrrchiliklar bartaraf 
etilmagandi, kadrlar tayyorlashda marketing mavjud  e m a s edi. 
Y u q o r i d a qayd etilgan kamchiliklar tufayli amaldagi  t a ' l i m 
tizimi zamonaviy, taraqqiy  t o p g a n davlatlar darajasidan  a n c h a 
orqada edi. Shu boisdan  t a ' l i m tizimini  t u b d a n isloh qilish  m a s a -
lasi  k o ' n d a l a n g bo'lib qoldi. 
P r e z i d e n t Islom Karimov tashabbusi bilan  t a ' l i m n i  t u b d a n 
isloh qilish yo'llari ishlab chiqildi. Islom Karimov 1997-yil  2 9 -
avgustda Oliy Majlisning IX sessiyasida
 „Barkamol avlod — 
O'zbekiston taraqqiyotining poydevori"
 mavzusida  m a ' r u z a qildi. 
M a ' r u z a d a oldimizga  q o ' y g a n buyuk maqsadlarimizni ro'yobga 
chiqarish taqdiri,  a w a l a m b o r ,  z a m o n talablariga javob beradi-
g a n  y u q o r i  m a l a k a l i ,  o n g l i  m u t a x a s s i s  k a d r l a r  t a y y o r l a s h 
m u a m m o s i bilan  c h a m b a r c h a s bog'liq ekanligi asoslab berildi va 
quyidagi vazifalar ilgari surildi: 
— eski sovet  d a v r i d a n  q o l g a n  t a ' l i m - t a r b i y a tizimiga xos 
mafkuraviy  q a r a s h l a r d a n , sarqitlardan qutulish; 
— milliy ta'lim-tarbiya tizimini takomillashtirish,  u n i n g  m i l -
liy  z a m i n i n i  m u s t a h k a m l a s h ,  j a h o n  a n d a z a l a r i  d a r a j a s i g a 
k o ' t a r i s h ; 
— uzluksiz  t a ' l i m tizimini tashkil qilish; 
—  t a ' l i m muassasalarining  m o d d i y bazasini  z a m o n talablari 
darajasiga ko'tarish; 
— bolalarimizga zamonaviy bilim berish,  b u n i n g  u c h u n , av-
valo,  o ' q i t u v c h i - m u r a b b i y l a r bilimining saviyasini ko'tarish; 
—  z a m o n a v i y  o ' q u v dasturlari, darsliklar yaratish; 
— xorijiy tillarni  o ' r g a n i s h va  o ' r g a t i s h g a  k a t t a  a h a m i y a t 
b e r i s h ; 
— bitiruvchilarni  e m a s ,  m a k t a b  t a ' l i m i va tarbiyasini  k o ' r g a n 
shaxslarni tayyorlash; 
— o'quvchilarda mustaqil fikr yuritish  k o ' n i k m a l a r i n i hosil 
qilish, ularni erkin fikrlaydigan etib tarbiyalash; 
— respublika oliy  o ' q u v  y u r t l a r i n i n g xorijiy davlatlardagi 
oliy o'quv yurtla/i bilan aloqasini o'rnatish va  m u s t a h k a m l a s h , 
y o s h l a r i m i z n i ,  p r o f e s s o r - o ' q i t u v c h i l a r n i  t a r a q q i y  t o p g a n  d a v -
l a t l a r d a g i  o ' q u v  m a r k a z l a r i g a  b o r i b  o ' q i s h i n i ,  m a l a k a s i n i 
oshirishini tashkil etish. 
1997-yil 29-avgust kuni  O ' z b e k i s t o n 
Download 1.6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling