U n w Mustaqil O'zbekiston davlatining 1 b u b

\ 
224 

teatri davlat tasarrufiga olinib, Abbos Bakirov nomli yoshlar va 
bolalar teatriga aylantirildi. 
Respublika  P r e z i d e n t i n i n g 1995-yil  2 0 - o k t a b r d a g i ,,0'zbe-
kistonda teatr va musiqa san'atini yanada rivojlantirishni qo'l-
lab-quwatlash va rag'batlantirish chora-tadbirlari to'g'ri-
sida"gi,
 1998- yil  2 6 - martdagi
 ,,0'zbekistonda teatr san'atini 
rivojlantirish to'g'risida"gi
  f a r m o n l a r i asosida  t e a t r l a r davlat 
b u d j e t i  h i s o b i g a  q o ' l l a b - q u v v a t l a n d i .  F a r m o n g a  b i n o a n 
M a d a n i y a t ishlari vazirligi  t i z i m i d a va  t e a t r fjodiy xodimlari 
u y u s h m a s i  q o s h i d a  1 9 9 8 - y i l d a
 ,,0'zbekteatr"
  i j o d i y - i s h l a b 
chiqarish birlashmasi tashkil etildi. Birlashma teatr jamoalariga 
x a l q i m i z n i n g  b o y  m a ' n a v i y  o l a m i n i ,  u n i n g  m a d a n i y  m e r o s i , 
milliy va  u m u m i n s o n i y qadriyatlarga  h u r m a t hissini uyg'otuvchi 
spektakllar yaratishda, iste'dodli yoshlarni teatrga jalb qilishda, 
t e a t r l a r n i n g  m o d d i y - t e x n i k a v i y  b a z a s i n i  m u s t a h k a m l a s h d a , 
ijodiy  x o d i m l a r n i  i j t i m o i y  h i m o y a  q i l i s h d a  k o ' m a k l a s h d i . 
,,0'zbekteatr" birlashmasi va  b a r c h a teatrlar 5 yilga barcha  t u r d a -
gi soliqlardan ozod qilindi.  M u r a k k a b o'tish davri qiyinchilikla-
riga  q a r a m a s d a n bironta teatrning yopilishiga yo'l qo'yilmadi. 
T e a t r binolari  t a ' m i r l a n d i , ichki jihozlari yangilandi. Alisher 
Navoiy nomli davlat akademik katta opera va balet teatri Yaponiya 
t o m o n i d a n 1995-yilda bepul ajratilgan 47  m l n iyen (1500 ming 
A Q S H dollari) qiymatiga teng yangi uskunalar bilan jihozlandi. 
Respublikamizda 36 ta professional teatr faoliyat  k o ' r s a t m o q d a . 
H a r bir viloyatda  q o ' g ' i r c h o q teatrlari bolalarga xizmat  k o ' r -
satmoqda. 
1996- yilda  T o s h k e n t d a Koreya  d r a m a va estrada milliy teatri 
tashkil etildi va shu yilning dekabr oyida o'z faoliyatini boshladi. 
Davlat akademik rus  d r a m a teatri 1999-yilda hozirgi  z a m o n talab-
lari darajasida tubdan qayta qurilgan  m u h t a s h a m binoga ko'chirildi 
va o'zining 64- teatr mavsumini yangi  b i n o d a boshladi. 
2 0 0 1 - y i l d a respublika teatr  s a n ' a t i d a  m u h i m tarixiy voqea 
sodir bo'ldi.  H a m z a nomidagi O'zbek akademik  d r a m a teatri  b i -
nosi  m u h t a s h a m  k o s h o n a shaklida qayta qurildi, zamonaviy teatr 
uskunalari va mebellar bilan jihozlandi.  2 0 0 1 - yil  2 1 - sentabrda 
P r e z i d e n t  f a r m o n i  b i l a n  u n g a Milliy  t e a t r  m a q o m i  b e r i l d i , 
O'zbekiston Milliy akademik drama teatri deb ataldi. 
R e s p u b l i k a  t e a t r l a r i  V a t a n  t a r i x i n i  s a h n a asarlari  o r q a l i 
yoritishga alohida e'tibor berdilar. Milliy akademik  d r a m a teatri va 
Q a s h q a d a r y o musiqali  d r a m a teatri  j a m o a l a r i  „ S o h i b q i r o n " , 
X o r a z m viloyati musiqali  d r a m a va komediya teatri „Jaloliddin 
15 — Q. Usmonov 
2 2 5 

M a n g u b e r d i " ,  A b r o r  H i d o y a t o v  n o m l i  O ' z b e k davlat  t e a t r i 
„ B u y u k i p a k y o ' l i " kabi tarixiy  d r a m a l a r n i  s a h n a g a  q o ' y d i . 
O ' z b e k i s t o n d a Respublika va xalqaro teatr festivallari  b o ' l i b 
o ' t d i . 1992-yil  m a r t — a p r e l oylarida  b o i i b  o ' t g a n  „ N a v r o ' z " 
mintaqaviy festivalda Markaziy Osiyo mamlakatlari teatrlarining 
e n g yaxshi  s a h n a asarlari  n a m o y i s h etildi. 1997-yil  o k t a b r d a 
T o s h k e n t d a  b o ' l i b  o ' t g a n „Teatr:  S h a r q - G ' a r b " xalqaro festival-
d a  Y a p o n i y a ,  H i n d i s t o n ,  S y a n g a n ,  T u r k i y a , Rossiya, Buyuk 
Britaniya teatr san'atkorlarining chiqishlari  b o ' l d i .  A m i r  T e m u r 
tavalludining 660 yilligiga bag'ishlangan festivalda O'zbekiston, 
Q o z o g ' i s t o n , Qirg'izjston teatrlarining 15 ta eng yaxshi tarixiy 
s a h n a asarlari  n a m o y i s h etildi. O'zbekiston teatr ustalari  G e r -
m a n i y a ,  F r a n s i y a ,  S l o v a k i y a ,  H i n d i s t o n ,  A Q S H , Belgiya, 
Misr, Rossiya teatr festivallarida qiziqarli spektakllar bilan ishti-
rok etdilar. 
Teatr  s a n ' a t i n i n g rivojiga, iste'dodli aktyorlarni izlab  t o p i -
s h i g a  t a l a b a l a r n i n g  „ N i h o l "  r e s p u b l i k a  f e s t i v a l i ,  „ a k t y o r 
m a h o r a t i " festivallari, yoshlar teatrlarining  „ H u m o " festivallari 
ijobiy ta'sir  k o ' r s a t m o q d a . 
Muxtasar aytganda, respublikamiz teatr san'ati xalqimiz, ay-
niqsa, yoshlarimiz ma'naviyatini boyitish, ular ongiga milliy is-
tiqlol g'oyasini singdira borish, vatanparvarlik tuyg'ularini kuchay-
tirish, axloqiy, estetik tarbiya maktabi bo'lib xizmat qilmoqda. 
Mustaqillik yillarida  k i n o san'ati  h a m 
Kino va tasviriy rivojlandi.  K i n o  s a n ' a t i n i n g ijodkor 
san'at  u s t a l a r i —  S h u h r a t  A b b o s o v ,  Y o ' l -
d o s h  A ' z a m o v ,  E l y o r  E s h m u h a -
m e d o v , Ali  H a m r a y e v ,  R a s h i d  M a l i k o v ,  J a h o n g i r Fayziyev, 
Sharof Boshbekov va  b o s h q a l a r  z a m o n a v i y kinofilmlar  y a r a -
tish ishlarida  p e s h q a d a m l i k qildilar. Bozor iqtisodiyotiga o'tish 
sharoitida xususiy kinostudiyalar vujudga keldi. 1992-yil fevralda 
Latif Fayziyevning dastlabki xususiy kinostudiyasi „Fayzifilm" 
ro'yxatga olindi. 1996- yilda  , , 0 ' z b e k f i l m " tasarrufida 8 ta studi-
ya, shuningdek 30 ga yaqin mustaqil ijodiy studiyalar faoliyat 
yuritdi. 
1996- yil  2 9 - aprelda  e ' l o n qilingan  , , 0 ' z b e k k i n o davlat ak-
sionerlik kompaniyasini tuzish to'g'risida"gi Prezident farmoni 
milliy kino  s a n ' a t i n i n g rivojida  m u h i m bosqich  b o ' l d i .  F a r m o n -
ning ijrosini  t a ' m i n l a s h  m a q s a d i d a Respublika Vazirlar  M a h k a -
m a s i  , , 0 ' z b e k k i n o " davlat aksionerlik  k o m p a n i y a s i n i tashkil 
etish va  u n i n g faoliyati masalalari  t o ' g ' r i s i d a " qaror qabul qildi. 
Qarorga  b i n o a n  , , 0 ' z b e k k i n o " davlat aksionerlik kompaniyasi 
226 

tuzildi.  M a z k u r kompaniya Davlat mulk  q o ' m i t a s i , Tashqi iqti-
sodiy aloqalar vazirligi, Tashqi iqtisodiy aloqalar milliy  b a n k i 
t o m o n i d a n moliyaviy  j i h a t d a n  q o i l a b - q u v v a t l a n d i .  , , 6 ' z b e k -
k i n o "  k o m p a n i y a s i  q o s h i d a Respublika  k i n o arboblari ijodiy 
assotsiatsiyasi ta'sis etildi.  K i n o  t a r m o g ' i tashkilotlariga davlat 
budjetidan ajratiladigan  h a r yillik dotatsiyalar 2000- yilgacha 
saqlab qolindi. Kino sohasining iqtidorli yoshlari  u c h u n xorijiy 
k i n o akademiyalari va  o ' q u v  m a r k a z l a r i d a  o ' q i s h , malakasini 
oshirish ishlari  a m a l g a oshirildi. 
1 9 9 | — 2 0 0 2 - y i l l a r d a  O ' z b e k i s t o n  k i n o s t u d i y a l a r i d a  6 0  g a 
yaqin badiiy filmlar suratga olindi.  „ T e m i r  x o t i n " ,  „ K o ' z l a r i m 
y o ' l i n g d a " ,  „ D a l l o l " , „Sharif va  M a ' r i f , „Tilla  b o l a " , „Buyuk 
A m i r  T e m u r " ,  „ Y u l d u z i n g n i  b e r ,  o s m o n " ,  „ K e n j a  s i n g i l " , 
„Voiz",  , , 0 ' t g a n  k u n l a r " , „Piyoda  o d a m "  v a boshqa filmlarda 
milliylik  v a  y a n g i ,  z a m o n a v i y ijodiy  e r k i n l i k n i n g  a n ' a n a v i y 
badiiy uslub bilan uyg'unligi yaqqol  n a m o y o n  b o ' l d i . 
1997-yilning 22—29-may kunlari  T o s h k e n t d a  j a h o n n i n g 32 
ta davlati va 8 ta xalqaro  t a s h k i l o t n i n g  m a d a n i y a t va  s a n ' a t 
a r b o b l a r i  i s h t i r o k i d a g i  „ U m u m i n s o n i y  q a d r i y a t l a r  v a milliy 
t a r a q q i y o t " shiori ostida  X I I  X a l q a r o  T o s h k e n t kinofestivali 
b o ' l i b  o ' t d i .  „ B u y u k  A m i r  T e m u r " filmini yaratishdagi  o p e -
ratorlik  m a h o r a t i  u c h u n Rifqat Ibrohimovga xalqaro jyurining 
maxsus mukofoti —  „ N e k s i y a " avtomashinasi berildi. 
M u s t a q i l l i k yillarida  o ' n l a b hujjatli  k i n o f i l m l a r  y a r a t i l d i . 
, , 0 ' z b e k i s t o n  b a h o r i " (rej.  S h . Q u r b o n b o y e v ,  E . X a c h a t u r o v ) , 
„ M u s t a q i l l i k n i n g  b e s h yilligi"  ( , , 0 ' z b e k i s t o n  h a v o  y o ' l l a r i " 
m i l l i y  k o m p a n i y a s i n i n g  f a o l i y a t i  h a q i d a ) ,  „ U l k a n  o d i m " 
( , , 0 ' z D A E W O O a v t o "  z a v o d i  h a q i d a )  s h u l a r  j u m l a s i d a n d i r . 
Milliy  m a ' n a v i y a t , ma'rifat  n a m o y a n d a l a r i faoliyatiga bag'ish-
langan „Istiqlol fidoyilari" ruknidagi hujjatli filmlar, XX asr-
n i n g 20-yillarida  G e r m a n i y a d a  t a ' l i m olgan  i s t e ' d o d l i  y o s h -
larimizga  b a g ' i s h l a n g a n  „ U l a r  G e r m a n i y a d a  o ' q i g a n  e d i l a r " 
filmlari yaratildi.  P r e z i d e n t Islom  K a r i m o v n i n g  , , 0 ' z b e k i s t o n 
XXI asr  b o ' s a g ' a s i d a . . . "  n o m l i asari asosida yaratilgan beshta 
v i d e o f i l m ,  , , 0 ' z b e k i s t o n  Q a h r a m o n l a r i "  r u k n i d a g i  k i n o -
o c h e r k l a r ,  „ U m i d  q a l d i r g ' o c h l a r i " hujjatli filmi va  b o s h q a l a r 
b u g u n g i  h a y o t i m i z n i , istiqlol tufayli erishgan  y u t u q l a r i m i z n i 
teran anglab olishga  k o ' m a k l a s h m o q d a . 
Istiqlol yillarida tasviriy  s a n ' a t  h a m rivojlandi, rassomchilik 
yangi  m a ' n o - m a z m u n bilan boyidi. 1997- yilda Prezident far-
m o n i g a muvofiq  O ' z b e k i s t o n Badiiy  a k a d e m i y a s i n i n g tashkil 
227 

etilishi va „Tasviriy oyina" respublika ijodiy uyushmasining tuz-
ilishi, ularni davlat tomonidan qo'llab-quwatlanishi tasviriy 
san'at rivojida muhim ahamiyatga ega bo'ldi. Iste'dodli yoshlarni 
izlab topish, yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlash ishlari 
yo'lga qo'yildi. 
O'zbekiston xalq rassomlari Malik Nabiyev, Bahodir 
Jalolov, qobiliyatli mo'yqalam sohibi Zayniddin Faxriddinov va 
boshqalar xalqimiz ongida milliy g'urur, istiqlol va Vatanga 
sadoqat tuyg'ularini uyg'otuvchi qator san'at asarlarini yarat-
dilar. Amir Temur, Mirzo Ulug'bek, Zahiriddin Muhammad 
Bobur, fan va ma'naviy-ma'rifiy sohada dunyoga mashhur 
bobokalonlarimizning portretlari yaratildi. 
Tasviriy san'at ustalarining sa'y-harakatlari bilan Vatanimiz-
da qadimdan shakllangan nafis san'at maktablarining noyob 
an'analari, tasviriy va miniatura san'atining nodir durdonalari 
qaytadan o'rganildi, boyitildi, dunyo uzra namoyish qilindi. 
AQSH, Fransiya, Germaniya, Yaponiya, Janubiy Koreya va 
boshqa mamlakatlarda o'zbek rassomlarining ko'rgazmalari bo'lib 
o'tdi. Yetakchi rassom-dizaynerlar — L. Sadriddinov, F. Tosh-
muhamedov, K. Tursunov, T. Turg'unov, T. Qo'ziyev o'z asar-
lari bilan Hindiston, Xitoy, Portugaliya, Bolgariya, Gretsiya, 
Avstraliya kabi mamlakatlarda o'tkazilgan badiiy ko'rgazmalarida 
qatnashdilar. 
1999-yil avgust oyida Badiiy akademiyaning Markaziy 
ko'rgazma zalida O'zbekiston mustaqilligining 8 yilligiga 
bag'ishlab „Eng ulug', eng aziz" mavzusida o'tkazilgan respub-
lika badiiy ko'rgazmada Toshkent, Samarqand, Buxoro, Xo-
razm, Farg'ona vodiysi va boshqa viloyatlar san'at ustalarining 
600 dan ortiq rasmlari, grafikalari (bo'yoqsiz rasm), dizayn-
lari, haykaltaroshlik asarlari, xalq hunarmandchiligi va amaliy-
dekorativ san'at namunalari namoyish etildi. 
Shahar ko'chalariga bugungi hayotimizni tasvirlovchi rasm-
lar o'rnatildi, muhtasham binolarning devorlari naqshlar bilan 
bezatildiki, bular odamlarga huzur-halovat, zavq bag'ishlaydi. 
• 1992-yilda ,,0'zbekdavlatsirk" res-
O'zbek sirki publika birlashmasining tashkil etilishi 
sirk san'atining rivojlanishida, yosh 
iste'dodli ijrochilarni qo'llab-quwatlashda muhim ahamiyatga ega 
bo'ldi. Toshkent sirki zamonaviy talablar asosida qayta 
ta'mirlandi, unga dorbozlar sulolasi asoschisi, O'zbekiston xalq 
artisti Toshkenboy Egamberdiyev nomi berildi. An'anaviy sirk 
228 

san'atining unutilgan turlari tiklandi va rivojlandi. Iste'dodli 
yoshlarga amaliy yordam berish maqsadida 1996- yilda estrada-
sirk kolleji ochildi. 
Respublika shaharlarida faoliyat yuritayotgan sirk guruhlari 
soni ko'paydi. Agar 1990-yilda 7 ta an'anaviy sirk guruhi faoliyat 
yuritgan bo'lsa, 2001-yilda ularning soni 20 tadan oshdi, sirk-
chilarning ijrochilik mahoratlari o'sdi. 
O'zbekiston sirk ustalarining chet ellarga gastrol safarlari 
uyushtirildi. Misr, Iordaniya, Falastin, Pokiston, Malayziya, 
Hindiston, Xitoy, Suriya, Livan, Eron, Birlashgan Arab 
Amirligida gS§trol safarlarida bo'lgan respublikamiz sirk ustalari 
O'zbek milliy sirk san'atini namoyish etdilar. 
Olimjon Toshkenboyev rahbarligidagi ,,0'zbekiston dor-
bozlari" guruhi 1996-yildan boshlab Yevropa mamlakatlarida 
gastrol safarida bo'lib, 2000 dan ziyod tomosha ko'rsatdilar. 15 
yoshli Karima Zaripova 1997-yil yanvarda Parijdagi Buglion 
sirkida bo'lgan yosh sirk artistlarining xalqaro festivalida qat-
nashib „Plastik etyud" (besuyak o'yini) janrida festivalning 
eng oliy mukofoti — oltin medalni qo'lga kiritdi. 1998-yilda 
Toshkent sirkida Karima Zaripova rahbarligida iste'dodli yosh-
larga ko'maklashuvchi bolalar studiyasi ochildi. Studiya bolalarga 
sirk sirlarini o'rgatib, katta manejga yo'llaydi. 
O'zbek sirkchilari 1999-yilda Birlashgan Arab Amirligining 
Dubay shahrida bo'lib o'tgan xalqaro festivalda, 1999-yilda 
Saratov shahrida bo'lib o'tgan Butunrossiya sirk festivalida, 
2000-yilda Xitoyning Uxan shahrida bo'lib o'tgan xalqaro sirk 
festivalida, 2001-yil yanvarda Belgiyaning Lyej shahrida bo'lib 
o'tgan Yevropa sirklarining 10-festivalida muvaffaqiyatli qat-
nashib, sovrinli o'rinlarni egalladilar. Sirkchilarimizning sa'y-
harakatlari natijasida o'zbek sirkiga xos turli nomer va attrak-
sionlar xalqaro sirk dasturlaridan o'rtn egalladi. 
1993-yilda Toshkentda yangi „Hayvonot bog'i" ochildi. 
Mustaqillik yillarida milliy musiqa va 
Milliy musiqa va qo'shiqchilik san'ati rivojlandi. Res-
qo'shiqchilik publika Madaniyat ishlari vazirligi, 
1992-yilda tashkil etilgan „Xalq ijodi 
va madaniy-ma'rifiy ishlar respublika markazi", markazning 
viloyatlardagi bo'limlari musiqa va qo'shiqchilik san'atini, ha-
vaskorlik va folklor jamoalari faoliyatini rivojlantirish, unutilgan 
xalq ohanglarini tiklash maqsadida turli xil ko'rik-tanlovlar, 
festivallar tashkil etmoqda. 1992-yilda Toshkentda „Asrlarga 
229 

Toshkent hayvonot bog'i. 
tengdosh navolar" va „Boqiy ovozlar",  X o r a z m viloyatida folk-
lor  j a m o a l a r i , askiya, qiziqchi va masxarabozlarning,  Q o ' q o n d a 
katta ashula, lapar va yalla ijrochilarining  k o ' r i k - t a n l o v l a r i n i 
o'tkazdi. 1994-yil may oyida Parijda bo'lib  o ' t g a n „Sharq  m u -
siqasi" festivalida Munojot Yo'lchiyeva va Shavkat Mirzayevlar 
i s h t i r o k  e t i b ,  o ' z b e k milliy  q o ' s h i q c h i l i k  s a n ' a t i n i  j a h o n g a 
n a m o y i s h etdilar. 
1996-yil aprel oyida  T u r k i s t o n saroyi,  B a h o r majmuasi va 
b o s h q a ijodiy  k o n s e r t  t a s h k i l o t l a r i  n e g i z i d a  t a s h k i l  e t i l g a n 
,,0'zbeknavo"
 gastrol-konsert birlashmasi xalq orasidan  i s t e ' -
dodli qo'shiqchilarni izlab topish va ko'rik-tanlovlarga jalb etish, 
m u s i q a va qo'shiqchilik san'ati  b o ' y i c h a xalqaro  h a m k o r l i k n i 
r i v o j l a n t i r i s h kabi  t a d b i r l a r n i  a m a l g a  o s h i r d i .  M u s i q a - r a q s 
san'atini rivojlantirish davlat  t o m o n i d a n  q o ' l l a b - q u w a t l a n d i . 
Respublika Vazirlar  M a h k a m a s i n i n g 1995-yil 5-dekabrdagi 
,,0'zbekiston — Vatanim manim"
  q o ' s h i q l a r  b a y r a m i  t o ' g ' -
risida"gi farmoni qo'shiqchilik  s a n ' a t i n i rivojlantirishga ijobiy 
ta'sir ko'rsatdi. 1996-yil ko'rik tanlovini o'tkazish  b a r c h a vilo-
yat,  s h a h a r va tumanlarfda ,,0'zbekiston —  V a t a n i m  m a n i m " 
q o ' s h i q  t a n l o v i n i n g  b i r i n c h i  b o s q i c h i  b o ' l i b  o ' t d i ,  u n d a  5 4 
m i n g d a n ziyod  q o ' s h i q c h i l a r  q a t n a s h d i .  T a n l o v n i n g  y a k u n -
lovchi bosqichi avgust oyida o'tdi. 700 ta  q o ' s h i q c h i qatnashdi, 
u l a r d a n 10 tasi mukofotlandi. O'zbekiston Prezidentining 1996-
yil 27-avgustdagi farmoni bilan  b u n d a y  k o ' r i k tanlov  h a r yili 
avgust oyida o'tkaziladigan  b o ' l d i va avgust oyining  u c h i n c h i 
230 

Samarqand. „Sharq taronalari" xalqaro musiqa festivali. 
yakshanba kuni  , , 0 ' z b e k i s t o n —  V a t a n i m  m a n i m " qo'shiq  b a y -
r a m i kuni deb belgilandi. Bu tanlov jarayonida yuzlab  V a t a n , 
mustaqillikni  e ' z o z l o v c h i  y a n g i  q o ' s h i q l a r yaratildi.  , , 0 ' z b e -
kiston — Vatanim  m a n i m " ,  „ M e n seni sevaman — O'zbekiston", 
„ V a t a n  y a g o n a d i r " ,  „ M u s t a q i l l i k  g u l l a r i " ,  „ O n a  y u r t i m " , 
, , 0 ' z b e k i s t o n askarlari" qo'shiqlari shular jumlasidandir. 
1997- yil  1 1 -  m a r t d a qabul qilingan Respublika  h u k u m a -
tining  „ S h a r q  t a r o n a l a r i " Xalqaro musiqa festivalini o'tkazish 
t o ' g ' r i s i d a " qarori musiqa  s a n ' a t i n i n g  n o y o b  n a m u n a l a r i n i  k e n g 
targ'ib qilish, rivojlantirishda dasturulamal  b o ' l i b xizmat qildi. 
1997- yil  2 5 - avgust — 2- sentabr kunlari  S a m a r q a n d d a bo'lib 
o ' t g a n „Sharq  t a r o n a l a r i " birinchi Xalqaro festivalida  d u n y o n i n g 
40  d a n ortiq  m a m l a k a t i d a n ijrochilar, san'atshunoslar,  j a m o a t 
arboblari ishtirok etdilar, festivalda yahgragan o'zbek ohanglari, 
kuy-qo'shiqlari  j a h o n uzra aks-sado berdi. Ozarbayjonlik  S i m a r a 
I m o n o v a oliy mukofot —  G r a n p r i g a sazovor bo'ldi. 1- o'rin  M u -
nojot  Y o i c h i y e v a va hindistonlik Shainu  K h u l a n a g a nasib etdi. 
H a r ikki yilda  S a m a r q a n d d a „Sharq  t a r o n a l a r i " Xalqaro festiva-
lini o'tkazish  a n ' a n a g a aylandi. 
Mustaqillik yillarida musiqa  s a n ' a t i n i n g rivoj topishiga 1995-
yildan boshlab o'tkazilayotgan  „ I l h o m -  X X " ,  „ I l h o m -  X X I " 
xalqaro musiqa, „Ofarin" respublika estrada festivallari, xalqaro 
simfonik musiqa, katta ashula,  m a q o m ,  t o ' y marosimi  q o ' s h i q -
lari festivali  h a r yili  3 1 - a v g u s t va  2 1 - m a r t kunlari o'tkazila-
231 

yotgan Mustaqillik va  N a v r o ' z kunlariga bag'ishlangan bayram 
tantanalari  h a m ijobiy ta'sir ko'rsatmoqda. 
J a m i y a t  m a d a n i y - m a ' r i f i y  h a y o t i d a , 
Muzey  a h o h d a tarixiy xotirani tiklash va  m u s -
t a h k a m l a s h d a  m u z e y l a r n i n g  a h a m i -
yati katta. Shu boisdan  h a m mustaqillik yillarida mavjud  m u z e y -
larni ta'mirlash, ularni yangi eksponatlar bilan boyitish, yangi 
muzeylar  b a r p o etishga alohida e'tibor berildi. 
1 9 9 2 - y i l d a  N a m a n g a n d a  u l u g '  o ' z b e k  s h o i r i  B o b o r a h i m 
M a s h r a b muzeyi,  X o r a z m d a hofiz Hojixon Boltaboyev  n o m l i 
m a q o m c h i l a r  m u z e y i ,  U r g a n c h d a  X o r a z m  a m a l i y  s a n ' a t i  v a 
tarixi muzeyi,  B u x o r o d a temirchilik  m u z e y i ,  S a m a r q a n d vilo-
y a t i n i n g  O q t o s h  s h a h r i d a  x a l q  b a x s h i s i  I s l o m  s h o i r  N a z a r 
o ' g ' l i n i n g  u y - m u z e y i ,  1 9 9 3 - y i l d a  T o s h k e n t d a  o ' z b e k ayollari 
orasidan  c h i q q a n birinchi  h u q u q s h u n o s olima  H a d i c h a Sulay-
m o n o v a muzeyi, O'zbek raqqosasi  M u k a r r a m a  T u r g ' u n b o y e v a 
muzeyi, Navoiy viloyatining  T o m d i  t u m a n i d a  m a s h h u r  c h o ' -
p o n , ikki  m a r t a  M e h n a t  Q a h r a m o n i  J a b o y  B a s h m a n o v  m u -
z e y i ,  1 9 9 4 - y i l d a  T o s h k e n t d a  x a l q  r a s s o m i  U s t a  M u h i d d i n 
R a h i m o v muzeyi, 1996-yilda O'zbekiston  G i d r o m e t e o r o l o g i y a 
m u z e y i , 1997- yilda  B u x o r o d a  m a s h h u r  z a r b qiluvchi Salim 
H a m i d o v muzeyi, shuningdek oliy  t a ' l i m muassasalarida  k o ' p -
lab muzeylar ochildi. 
1996- yil 1- sentabr kuni  T o s h k e n t d a Osiyoda yagona  b o ' l g a n 
Olimpiya  s h o n - s h u h r a t muzeyi ochildi. Bu  m u z e y o'zbekistonlik 
s p o r t c h i l a r n i n g  x a l q a r o  m u s o b a q a l a r i d a g i  m u v a f f a q i y a t l a r i n i 
namoyish etadigan,  m a m l a k a t i m i z d a sport harakatining rivojini 
rag'batlantiradigan  m a r k a z bo'lib qoldi. 
1 9 9 6 - y i l  1 8 - o k t a b r d a  T o s h k e n t d a
 Temuriylar tarixi davlat 
muzeyi
 ochildi.  M u z e y  t e m u r i y l a r davri  r u h i n i aks ettiruvchi 
o ' s h a davrga xos tarixiy jihozlar, qurol-aslahalar, lashkarboshi-
lar va  o d d i y  j a n g c h i l a r n i n g kiyim-boshlari,  o l t i n d a n yasalgan 
u y - b u y u m ashyolari,  m u s i q a  a s b o b l a r i ,  A m i r  T e m u r ,  B o b u r 
qo'lyozmalari,  U l u g ' b e k n i n g  a s t r o n o m i k qurilmalari va  b o s h q a 
2000  d a n ortiqroq tarbiiy,  m a d a n i y yodgorliklar bilan  j i h o z l a n -
gan. Temuriylar tarixi davlat  m u z e y i  O ' z b e k i s t o n d a amalga  o s -
hirilayotgan  m a d a n i y ,  m a ' n a v i y , ma'rifiy ishlar, ilmiy tafak-
kur markaziga aylandi. 
O ' z b e k i s t o n tarixi davlat  m u z e y i yangi  b i n o g a  k o ' c h i r i l d i 
h a m d a ajdodlarimizning  k o ' p  m i n g yillik hayoti va madaniyatini 
ilmiy, xolisona aks ettiruvchi yangi eksponatlar bilan qayta  j i -
232 

O'zbekiston tarixi davlat muzeyi. 
hozlandi. O'zbekiston davlat  s a n ' a t muzeyi Yaponiya  h u k u m a t i 
t o m o n i d a n beg'araz ajratilgan 38,8  m l n iyen pul mablag'i  h i s o -
biga  t a ' m i r l a n d i , yangi  m u z e y jihozlari, asbob-uskunalari bilan 
yanada boyidi. 
O ' z b e k i s t o n  P r e z i d e n t i n i n g 1998-yil  1 2 - y a n v a r d a g i „Mu-
zeylar faoliyatini tubdan yaxshilash va takomillashtirish to'g'-
risida" gi farmoni va  u n i n g bajarilishini  t a ' m i n l a s h g a qaratilgan 
r e s p u b l i k a  h u k u m a t i n i n g
 „Muzeylar faoliyatini qo'llab-quv-
vatlash masalalari to'g'risida"
 gi qarori  m a m l a k a t i m i z d a  m u z e y 
ishini  r i v o j l a n t i r i s h  i s t i q b o l l a r i n i belgilab  b e r d i .  M a d a n i y a t 
ishlari vazirligi,
 „01
 tin meros"
  j a m g ' a r m a s i , Badiiy akademiya, 
Moliya vazirligi,  M e h n a t vazirligi  m u z e y l a r rahbariyati bilan 
h a m k o r l i k d a  m u z e y l a r n i n g rivojlanishi va moliyaviy  t a ' m i n o t i 
b o ' y i c h a dastur ishlab chiqildi.  M u z e y l a r davlat muhofazasiga 
o l i n d i , ' u l a r n i  t a ' m i r l a s h ,  m u z e y eksponatlarini boyitish davlat 
b u d j e t i  h i s o b i d a n  m o l i y a v i y  j i h a t d a n  q o ' l l a b - q u v v a t l a n d i . 
M u z e y l a r faoliyatini muvofiqlashtirish, ilmiy-uslubiy  y o r d a m 
k o ' r s a t i s h ,  m o d d i y  j i h a t d a n  q o ' l l a b - q u w a t l a s h  m a q s a d i d a 
1998-yilda  , , 0 ' z b e k m u z e y " Respublika  j a m g ' a r m a s i tuzildi.  A h o -
lining muzeyshunoslik  m a d a n i y a t i n i oshirishga  k o ' m a k l a s h u v c h i 
„Moziydan sado"
 jurnali ta'sis etildi va u 1999-yildan boshlab 
o'zbek, rus va ingliz tillarida  n a s h r etila boshlandi.  F a q a t 1999-
yilda muzeylarning asosiy fondi 7544 ta tarixiy va  m a d a n i y  y o -
dgorliklar bilan boyidi. 
233 

O'zbekistonda  u m u m i y  m a y d o n i 137150 kv m ni tashkil  e t a -
digan 510 ta  m u z e y faoliyat  k o ' r s a t m o q d a . Ularda 1,3 milliondan 
ortiq ajdodlarimiz tarixi,  b e t a k r o r  m a d a n i y a t i n i aks ettiruvchi 
nodir buyumlar—eksponatlar  s a q l a n m o q d a va aholiga  n a m o y i s h 
etilmoqda.  M a m l a k a t i m i z n i n g  m e ' m o r i y yodgorliklarga boy 10 ta 
shahri tarixiy shaharlar ro'yxatiga kiritilgan. 2500 ta  m e ' m o r i y 
obida, 2700 ta arxeologik yodgorlik, 1800  m o n u m e n t a l san'at 
asari davlat muhofazasiga olingan. Buxoro,  S a m a r q a n d va Xiva 
shaharlaridagi 3 ta  m u z e y - q o ' r i q x o n a l a r i d a  b u t u n  d u n y o d a eng 
n o d i r tarixiy  y o d g o r l i k l a r ,  m e ' m o r i y  o b i d a l a r ,  m o n u m e n t a l 
s a n ' a t asarlari saqlanib qdlgan, davlat muhofazasida yangidan 
chiroy ochayotgan muzeylar sifatida e'tirof etilgan. 
Mustaqillik sharofati bilan  S a m a r q a n d  m u z e y - q o ' r i q x o n a -
sining Registon  m a y d o n i yodgorliklari,  S h o h i z i n d a , Bibixonim 
m e ' m o r i y  m a j m u a s i ,  A m i r  T e m u r  m a q b a r a s i , Afrosiyob  m u -
z e y i ,  R u h o b o d  m a j m u a s i ,  B u x o r o d a g i  K a l o n  m i n o r a s i  v a 
m a s j i d i ,  M i r - A r a b  m a d r a s a s i ,  S a v d o  g u m b a z l a r i ,  S i t o r a y i 
M o h i Xosa ansambli,  B a h o u d d i n  N a q s h b a n d majmuasi, Xiva-
n i n g  I c h a n  q a l ' a s i d a g i  K o ' h n a  a r k ,  M u h a m m a d  A m i n x o n 
m a d r a s a s i va masjidi, Islomxo'ja  m i n o r a s i ,  T o s h h o v l i saroyi, 
J o m e masjidi, Shahrisabzdagi  D o r - u s - s a o d a t ,  D o r - u s t - t i l o v a t 
a n s a m b l l a r i ,  A m i r  T e m u r n i n g  O q saroyi,  T e r m i z d a g i  H a k i m 
a t - T e r m i z i y ,  I m o m  T e r m i z i y ,  S u l t o n  S a o d a t ,  Q i r q q i z  m e ' -
moriy yodgorlik majmualari qayta  t a ' m i r l a n d i .  S a m a r q a n d , Bux-
o r o , Xiva va Shahrisabzdagi betakror  m e ' m o r i y yodgorliklar  J a -
h o n xalqaro  m a d a n i y  m e r o s ro'yxatiga kiritilgan. 
Mustaqillik yillarida xalqimizning  m e ' m o r i y obidalari qatoriga 
y a n g i d a n  b a r p o etilgan  A m i r  T e m u r , Alisher  N a v o i y ,  M i r z o 
U l u g ' b e k ,  A h m a d  a l - F a r g ' o n i y ,  A l p o m i s h , Jaloliddin  M a n g u -
berdi haykallari qo'shildi. 2002-yilda  T e r m i z shahrining 2500 
yilligi  m u n o s a b a t i bilan tarixiy ashyolar,  m e ' m o r c h i l i k va hay-
kaltaroshlik  s a n ' a t i  n a m u n a l a r i , devoriy rasmlar,  u y - r o ' z g ' o r 
b u y u m l a r i ,  t u r l i  t a q i n c h o q l a r  b i l a n  j i h o z l a n g a n  m u h t a s h a m 
arxeologiya muzeyi barpo etildi. 
O ' z b e k i s t o n muzeyfari aholi  o r a s i d a  o ' l k a m i z tarixi, xalq 
a m a l i y  s a n ' a t i  a s a r l a r i d a n  i b o r a t  e t n o g r a f i k  k o ' r g a z m a l a r n i 
n a m o y i s h etib,  j a m i y a t i m i z  m a ' n a v i y kamoloti yo'lida xizmat 
q i l m o q d a .  M i n g l a b xorijiy  s a y y o h l a r  r e s p u b l i k a m i z  m u z e y -
qo'riqxonalariga tashrif buyurib, ajdodlarimizdan qolgan tarixiy 
yodgorliklar, obidalar,  m o n u m e n t a l  s a n ' a t asarlari oldida  t a ' z i m 
e t m o q d a l a r .  F r a n s i y a , Turkiya,  E r o n ,  P o k i s t o n ,  K o r e y a ,  X i -
234 

toy va boshqa mamlakatlarda O'zbekiston muzeylarining eks-
ponatlari namoyish etildi. 
Shu o'rinda, Vatanimiz, tarixini o'rganayotgan Siz aziz 
o'quvchilarni ajdodlarimiz tarixini, madaniy hayotini o'zida 
yorqin aks ettiruvchi ko'pdan-ko'p muzeylarga tashrif buyurib, 
o'z bilimlaringizni yanada boyitib va mustahkamlab borishga tak-
lif etamiz. 
Mustaqillik yillarida shaharsozlik va