Ubaydulla solih оg’li zavqiy (1853-1921)

Mavzu: UBAYDULLA SOLIH ОG’LI ZAVQIY


MUNDARIJA:
KIRISH ……………………………………………………….. ……..
I. BOB. ZAVQIY IJODINI O’RGANISH TARIXI…………………….
1.1. Zavqiy – lirik shoir……………………………………………………..
1.2. Zavqiy-satirik shoir…………………………………………………….
II. BOB ZAVZQI IJODIDAGI YUTUQLARI ………………………….
2.1. Zavqiyning fevral’ va oktyabr’ revolyutsiyasi………………………..
2.2. Zavqiyga bo’lgan hujum……………………………………………..
Xulosa …………………………………………………………………….
Foydalanilgan adabiyotlar …………………………………………….


Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Mamlakatimiz о‘z mustaqilligini qо‘lga kiritgandan keyin, barcha sohalarga jiddiy e’tibor berildi. Shu bilan bir qatorda, о‘zbek adabiyotida о‘chmas iz qoldirgan adiblarimizning buyuk nomlariga, о‘lmas adabiy meroslariga ham alohida diqqat qaratildi. Prezidentimiz I.Karimov ta’kidlaganlaridek insonni, uning ma’naviy olamini kashf etadigan yana bir qudratli vosita borki, u ham bо‘lsa, sо‘z san’ati, badiiy adabiyotdir. Adabiyotning insonshunoslik deb shoir va yozuvchilarning esa inson ruhining muhandislari, deb ta’riflanishi bejiz emas. Buyuk iste’dod sohibi, gо‘zal romanlar muallifi Ubaydulla Solih Оg’li Zavqiy haqida о‘nlab kitoblar, yuzlab adabiy-tanqidiy maqolalar yozilgan. Ularda adib ijodi, hayotiga tegishli ma’lumotlar turlicha talqin qilingan. Ubaydulla Solih o’gli Zavqiy ning badiiy olami, adabiy-estetik ideali bilan talqinchining ilmiy qarashlari orasidagi munosabat, hukmron siyosatining adabiy talqinga ta’siri, va boshqa qator masalalarni yangicha ilmiy asosda о‘rganish muhim. Shuningdek, masalaning yangicha estetik qarashlar asosida о‘rganish, bu nihoyatda dolzarb ekanligi bilan farqlanadi.
Shu ma’noda adabiyot va siyosat juftligi filologiya ilmida har vaqt yonma-yon keladi. Adabiy asarni, ma’lum bir ijodkor merosini, shaxsiyatini bor holicha tushunish va tushuntirishda arxiv xujjatlari muhim ahamiyat kasb etadi. Zotan, biografik ma’lumotlarning ilmiy muomalaga olib kirish nafaqat badiiy asarning о‘zini, balki uning muallifini, aniq bir inson qalbini, dardu dunyosini his etishga ham ahamiyatlidir. Ayni masalalarni mantiqiy, izchil va asosli ravishda qodiriyshunoslik misolida yoritish, о‘zbek adabiyotshunosligining umumiy va xususiy holatini tasavvur etishda yordam beradi. Bir tomondan, qodiriyshunoslik tarixining umumiy manzarasi kо‘zga tashlansa, ikkinchidan, talqindagi xilma-xillik negizi, badiiy talqin va ilmiy talqin muvozanati, badiiy asarni tushunish va tushuntirish, ilmiy talqin va unga boshqa omillarning ta’siri oydinlashadi.
Bu kabi e’tibor adib ijodiga nafaqat ayni damda, balki о‘zbek adabiyotshunosligining 20-30-yillarida va istiqlol yillarida ham qizg‘in davom etib kelmoqda. Bundan tashqari adabiyotshunosligmiz tarixida Ubaydulla Solih o’gli Zavqiy dunyoqarashining turli qirralari jiddiy talqin etildi. Bu talqinlarda о‘zbek munaqqidlaridan S. Husayn, A.Aliyev, Oybek, M.Qо‘shjonov, istiqlol yillarida, U.Normatov, M.Qarshiboy, X.Sultonov, Aftondil Erkinov, X.Lutfiddinova kabi adabiyotshunoslarni atab о‘tish о‘rinlidir.
Ubaydulla Solih o’gli Zavqiy ning badiiy olami, adabiy-estetik ideali bilan talqinchining ilmiy qarashlari orasidagi munosabat, hukmron siyosatning adabiy talqinga ta’siri, Talqin va tahlillardagi vul’gar sotsiologizm, subyektivizm va boshqa qator masalalarni yangicha ilmiy asosda о‘rganish muhim. Shuningdek, masalaning yangicha estetik qarashlar asosida о‘rganish, bu nihoyatda dolzarb ekanligi bilan farqlanadi.