Ҳудудларда аҳолининг кам таъминланганлик даражасини пасайтиришнинг статистик индикаторлар

www.scientificprogress.uz
 
Page 1517
2-расм. Барқарор ривожланиш индикаторларини ишлаб чиқиш 
тамойиллари 
Барқарор ривожланиш индикаторларини аниқлашнинг амалий жиҳатлари 
қуйидагилардан иборат: 
 барқарор ривожланиш мақсадларидан келиб чиқиб қарорларни қабул 
қилишда индикаторларни шакллантиришда кўрсатичларнинг соддалаштириш 
усулига таяниш; 
 табиатдаги ўзгаришларни инобатга олиш; 
 маълумотлардан 
фойдаланиб 
индикаторларни 
шакллантиришда 
камчиликларни аниқлаб уларни бартараф қилиш;
 маълумотлардан фойдаланишда турли хил тоифадаги фойдаланувчиларни 
инобатга олган ҳолда содда шакллантириш; 
 ташкилот ва идоралар бир-бири билан маълумотлар алмашиши;
 глобал миқёсда маълумотлардан келиб чиқиб тегишли чора-тадбирларни 
режалаштириш; 
 ташкилот ва идораларнинг фаолиятини баҳолаш ва ҳ.к. 
Бу жиҳатлар орқали мамлакатимизда 201 та барқарор ривожланиш 
индикаторларини шакллантириш режалаштирилган. Шулардан 2020 йилгача 117 
таси ишлаб чиқилган бўлиб 89 таси тайёрланиш жараёнидаги индикаторлар. 2020 
йил охиригача 18 тасини тайёрлаш режалаштирилган эди, 57 тасини 2021 ва 2029 
йилларда тайёрлаш режалаштирилган, 14 та индикаторларни ишлаб чиқишда 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 ǀ ISSUE 6 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 1518
муаммолар мавжуд. Бу индикаторларни ишлаб чиқишда 35 дан ортиқ ташкилот ва 
идоралар жалб қилинган. 
Бизни фикримизча, барқарор ривожланиш индикаторларини ишлаб чиқиш 
учун маълумотларни кузатиш, тўплаш, уларни тартиблаш ҳамда статистик 
усуллар асосида ҳисоблаш кўп вақт ва харажат талаб қиладиган мажмуали 
ёндашувни таъқозо қилади. 
Шунинг учун ҳам барқарор ривожланиш индикаторларини амалий 
жиҳатдан такомиллаштириш учун қуйидаги йўлларни таклиф қиламиз: 
 катта 
аҳамиятга 
эга 
хулосаларга 
келишда 
индикаторлар 
соддалаштирилган сифатли маълумотларга таяниши лозим;
 агар воқеа-ҳодисалар ўзгарса натижада шаклланган индикаторларни ҳам 
ўзгартириш;
 фойдаланиладиган индикаторлардаги камчиликларни аниқлаш;
 барча самарали фойдаланиши учун индикаторларни тушунарли ва содда 
тилда баён қилиш; 
 ахборот технологоялар орқали илмий маълумотлар алмашиш; 
 минтақавий ва глобал тарзда маълумотларни соддалаштириш, 
умумлаштириш ва тегишли равишда прогнозлаштириш;
 шахс, жамият, туман, шаҳар ва ҳудудларнинг фаолиятини баҳолаш 
кабилар. 
Аҳолининг 
кам 
таъминланганлик 
даражасини 
пасайтиришни 
шакллантирувчи индикаторларни аниқлаш, ишлаб чиқиш, тизимлаштириш 
орқали таснифлаш ва уларни амалда қўллаш турли макон ва кенгликда барқарор 
ривожланишни таъминлашнинг фундаментал илмий-назарий асоси бўлиб хизмат 
қилади. 
Ҳозиргача аҳолининг кам таъминланганлик даражасини пасайтиришни 
кўрсатувчи қуйидаги индикаторлар ишлаб чиқилган [20].
 Ўта қашшоқликнинг халқаро баҳосига асосланган ўта кам 
таъминланганлик даражаси (бўйича бир кунга $ 1.90); 
 Кам таъминланганлик даражаси (ҳудудлар, шаҳар ва қишлоқ жойлари 
бўйича); 
 Миллий таърифга кўра, барча кўринишларда кам таъминланган барча 
ёшдаги эркаклар, аёллар ва болаларнинг улуши; 
 Aҳоли умумий сонидаги турлари (ёши, ногиронлиги бўйича пенсиялар, 
меҳнатга лаёқасизлиги ёки касб касаллиги бўйича ногиронлиги бўлган шахслар, 
оила боқувчисини йўқотганлик муносабати билан) бўйича пенсия олаётган 
аҳолининг улуши; 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 ǀ ISSUE 6 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan