Uliwma pedagogika

Xu`rmetli waziypalardi tapsiriw. Oqiwshini jeke qoshametlew ushin og`an xu`rmetli
waziypa-mug`allimnin` ja`rdemshisi, assistenti, juwapli na`wbetshi waziypalari tapsiriladi xa`m 
onin` orinlaniwi jiyi-jiyi alg`is yamasa siyliqlaw menen belgilenedi. Xu`rmetli waziypalar
oqiwshilarg`a tek g`ana olardin` sol waziypani orinlawg`a umtiliwshilig`i basim bolg`an 
jag`dayda g`ana tapsiriladi. Oqiwshilar bunday waziypani alg`an waqitta maqtanish sezimine
bo`lenedi. Uliwma qoshametlewge oqiwshini xaqiyqat erisken tabislari ushin oni oqiwshilar 
kollektivi aldinda a`melge asiriw, bul iste oqiwshinin` jas xa`m jeke o`zgesheligin esapqa aliw
siyaqli talaplar qoyiladi. Degenmenen oqiwshini jiyi-jiyi qoshametlewge bolmaydi. 


Jazalaw metodi. Jazalaw metodin qollaniw-turmis talabinan, oqiwshinin` minez-qulqinan,
jas xa`m jeke o`zgesheliklerinen kelip shig`adi. Jazalaw eskertiw, so`gis ja`riyalaw, klasstan 
shig`arip jiberiw, oqiwshini mug`allimler jiynalisina shaqiriw (pedsovet ), minez qulqina
qoyilatug`in baxani kemitiw. mektepten shig`ariw turlerinde ushirasadi. 


Eskertiw-bala oqiwilar qag`iydasin buzg`an waqitlari beriledi. Ol oqiwshilarg`a jeke tu`rde
ko`p beriledi. Egerde joldaslarinin` ko`zinshe eskertiw berilse onda ol oqiwshi o`zin ju`de 
qolaysiz sezedi, o`zine tez ta`sir etedi. Eskertiwdi abaylap, biraq arnawli formada beriw kerek,
eskertiw bergende oqiwshinin` jeke basin xu`rmetlewdi esten shig`armawimiz kerek. Biraq qatti 
tu`rde onin` unamsiz qiliqlarin talqilap, oqiwshidan unamsiz qiliqti joq etiwdi talap etiw kerek.
Eskertiwdi klass kollektivinin` o`zi berse ju`da` paydali boladi. Ayrim jag`daylarda sabaq 
waqtinda klass sho`lkemlespey qaladi, ta`rtipsizlik baslanadi. A`lbette bunday ta`rtipsizlikti
baslawshi bir yamasa eki bala boladi. Biraq mug`allim kim baslawshi ekenin bilmeydi. Eskertiw 
jasaw kerekpe, kerek emes pe? A`lbette jasaw kerek. Biraq pu`tkil klassqa eskertiw berilse, onda
ishinde jaziqsiz balalar da ketedi... 


Vigovor. Bul oqiwshig`a birneshe, eskertiwler ta`sir etpegen jag`dayda xa`m ayrim
qolaysiz is islep qoyg`anda beriledi. Ma`selen oqiwshi sabaqta otirip so`ylese, og`an eskertiw 
beresen` biraq, ol tag`ida ta`kirarlay berse, og`an eskertiw ta`sir etpese vigovor beriledi. Vigovor
bererde oqiwshinin` islegen ta`rtipsizligi atap ko`rsetiledi. Vigovor beriw waqtinda dawisti 
o`zgertip iriletiw kerek. Vigovor beriw waqtinda oqiwshi mug`allim stolinin` janina kelip
oqiwshilarg`a qarap turiwin yamasa o`z partasinda tikeyip turiwin talap etiw kerek. 
Mugallimnin` aytqanlarin orinlamag`an, sabaqqa qayta-qayta keshige bergen, mektep mu`lkin
bu`ldirgen oqiwshig`a mektep direktori ta`repinen vigovor beriledi. Mektep direktori awizsha 
vigovor beriw menen bir qatarda jazba buyriq tu`rinde vigovorda beredi. Bunday vigovor alg`an
oqiwshi klass jiynalisina tu`sedi. O`z minez-qulqin q ay ishinde du`zetse ja`ne basqa buyriq 
penen da`slepki vigovor alip taslanadi.