Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Muqobil varianti (chiziqli havo trakti bilan): 
1. 
CASSY-sensori (524 010 yoki 524 013) – 1ta 
2. 
CASSY Lab 2 dasturi (524 220) – 1ta 
3. 
Taymerli adapter yoki Taymer S (524 034 yoki 524) – 1ta 
4. 
Chiziqli havo trakti (074 337 501) – 1ta 
5. 
Trakt asosi (337 45) – 1ta 
6. 
Havo manbai (337 53) – 1ta 
7. 
Ta′minlash manbai kontrolleri (667 823) – 1ta 
8. 
Shoxsimon yorugʻlik oʻlchagichi (337 46) – 2ta 
9. 
Multi-core cables, 6-pole, 1.5 m (501 16) -2ta 
10. 
Koʻp negizli kabellar, 6-qutbli, 1.5 m – 2ta 
11. 
Windows XP/Vista/7/8 OT oʻrnatilgan kompyuter – 1ta 
Tajriba qurilmasi (3-rasmga qarang) 
Dastlab traktni ishga tushiring va ikki yorugʻlik datchikli ayrilarni oʻrnating (E va 
F kirishlarga taymerni ulang). Aravalar datchikli ayri orasidan bemalol oʻta olsin. 
Ikki aravachaga oʻrnatilgan bayroqchalar aravacha ayri orasidan oʻtganda 
yorugʻlik datchiklari yaqinidan oʻtishi lozim. 
Tajribaning oʻtkazish tartibi: 
Parametrlarni oʻrnatish 

Jadvalga m
1
va m
2
massalarni kiriting (sichqonchaning oʻng tamoni bilan m
1
va 
m
2
kiritiladigan xonalarga bosib klaviaturadan kiritishni faollashtiring). 

---

20 

Toʻqnashuvdan oldin aravachalarning E va F datchiklargacha boʻlgan oʻrnini 
kiriting (Settings 
𝑣
1
, 
𝑣
2
, 
𝑣
1
′ yoki 𝑣
2
′).
Toʻrtta turli joylashish holatlari mavjud: Ikkala arava ham yorugʻlik oʻlchagichi 
orqasida. Chap aravacha yorugʻlik datchiklari orasida, oʻng aravacha esa yorugʻlik 
oʻlchagichi orqasida. Oʻng aravacha yorugʻlik datchiklari orasida, chap aravacha 
esa yorugʻlik oʻlchagichi orqasida. Ikkala aravacha ham ichkarida (tutashgan 
holda).
3-rasm. Oʻlchash qurilmasi 

Bayroqchalarni oʻrnating (Settings 
𝑣
1
, 
𝑣
2
, 
𝑣
1
′ yoki 𝑣
2
′ ga ham). 

Toʻqnashuvni yuzaga keltiring (agar toʻqnashuvdan oldin tezlik qiymati noldan 
farq qilsa → 0 ← amali bilan nolga keltiring) va amin boʻlingki yorugʻlik 

---

21 
datchiklari biron bir boshqa zarb yoki impulsni qayd qilmasin (masalan aravaning 
trakt oxiridagi qaytish zarbini va h.k.). 

Oʻlchashlarni End of Collision funksiyasi bilan chegaralang (oʻlchashlar toʻrtta 
tezlik oʻlchab boʻlingach avtomatik toʻxtatiladi). 
• → 0 ← amali bilan yangi oʻlchashlarni boshlang.