Umumiy o'rta ta'lim maktabi direktori: Farg ona

XI-Yangi mavzu bayoni:
/Alisher Navoiy 1441-yilning 9-fevralida Hirot shahrida tug‘ildi. Bu 
shahar hozirda Afg£onistonning markaziy shaharlaridan. Alish^ming 
otasining oti G‘iyosiddin Muhammad edi. Uni «Kichkina bahodir» ham 
der ekanlar. Onasining ismi ma’lum emas.
Alisher juda kichik yoshlaridan she’r va musiqaga havas qo‘yadi, 
olim-u shoirlar davrasida ulg‘ayadi. Uning otasi temuriylar xonadoniga 
yaqin odamlardan edi. Ulamikiga zamonasining mashhur kishilari tez- 
tez kelib turar edilar.
Yosh Alisher uch-to‘rt yoshlarida she’r yod olib, ko‘plarni hayratga 
soldi. Besh yoshida maktabga bordi. Bo‘lajak sulton Husayn Boyqaro 
bilan biiga o£qidi.
1447-yilda mamlakat podshohi Shohruhmirzo vafot etib, yurtda 
notinchlik boshlandi. Alisherlar oilasi Iroqqa ko£chadi. Olti yoshlik Alisher 
yo‘lda bir tasodif bilan zamonasining mashhur tarixchisi Sharafiddin
27

---

Ali Yazdiyga duch keladi. Odob va muomala bilan buyuk tarixchi mehrini 
qozonib, duosini oladi.
Alisher xonadoni Hirotga 1451-yilda qaytadi. Yo‘lda yana qiziq voqea 
yuz beradi. Ilgari shahardan shaharga karvonlar qatnar, bordi-keldilar 
shular yordamida bo‘lar va ular ko‘pincha tunda yurib, kunduzlari darn 
olar edilar. Xullas, tunda ot ustida mudrab borayotgan o‘n yoshdagi 
Alisher egardan yiqilib tushadi, uyqu zo‘ridan uyg‘onmay, karvondan 
ajralib qoladi.
Ertalab uyg‘onsa, cho‘li biyobon. Nariroqda oti o‘tlab turibdi. Odam 
zoti yo‘q. Quyosh ko‘tarilib kelmoqda. Bir lahza uni qo‘rquv va vahima 
bosadi, biroq o‘zini tezda qo‘lga olib, yo‘lga tushadi. Ko‘p o‘tmay, uni 
izlab kelayotgan o‘z kishilariga duch keladi va eson-omon ota-onasi 
bag‘riga boradi.
1452-yilda taxtga Abulqosim Boburmirzo chiqadi va Alisheming otasi 
Sabzavorga hokim qilib tayinlanadi. Alisher Sabzavorda o‘qishni davom 
ettiradi/
1452—57-yillarda u dastlab Sabzavorda, so‘ng Mashhadda yashadi.
She’rga, musiqaga mehri oshib bordi. Farididdin Attor, Nizomiy Gan-
javiy, Shayx Sa’diy, Xusrav Dehlaviy asarlarini sevib o‘qidi. Ayniqsa,
Attorning «Mantiq ut-tayr» («Qush nutqi») kitobi yosh Alisheming
xayolini tamom egallab oldi. Ota-ona tashvishga tushdilar. Kitobni be-
kitdilar. Lekin kitob tamom yod bo‘lgan edi.
U Hirotga 1464-yilda keladi, lekin ko‘p o‘tmay, Samarqandga ketishga
majburbo‘ladi. Samarqandda u 1469-yilga qadar yashadi. Temuiiylaming
bosh shahri buyuk shoir hayotida o‘chmas iz qoldirdi. Bu haqda u ko‘p
yozgan.
Nihoyat Alisheming maktabdosh do‘sti Husayn Boyqaro taxtga 
chiqishi bilan uni Hirotga chaqirib oladi va muhrdor qilib tayinlaydi. 
1472-yildan vazirlik martabasiga ko‘tariladi, 1487—88-yillarda Astrobodda 
hokim bo‘lib ishlaydi. Umrining oxiriga qadar shohning eng yaqin kishisi 
bo‘lib qoladi. Shu yillari mamlakat osoyishtaligi, yurt obodligi yo‘lida 
ulkan ishlar qiladi/