Umumiy va noorganik kimyo

2.Mochevina yoki karbamid-(NH₂)₂CO, tarkibida 46,5% azot bo’ladi.
Tuproq eritmasi neytral muhitga ega. quyidagi reaksiya asosida olinadi.
2NH₃ + CO₂ = ( NH₂ )₂CO + H₂O
3.Nitrat ammoniy yoki ammiakli selitra-NH₄NO₃, tarkibida 35% azot bo’ladi. Tuproq eritmasi kuchsiz kislotali pH>5 bo’ladi. Quyidagi reaksiya asosida olinadi. NH^{3+HNO3 =NH4NO3}
Hozirgi vaqtda azotli mineral o’g’itlar “Maxam Chirchiq”,
“Ammofos-Maksam”, “Samarqandkimyo”, Navoiy va Farg’ona “azot” ishlab chiqarish birlashmalarida ishlab chiqarilmoqda. Dunyo bo’yicha 2010 yilda azotli o’g’itlar 74,4 mln. tonna ishlab chiqarildi.
O’simliklardan yuqori hosil olishning eng muhim omillaridan biri fosforli o’g’itlardan unumli foydalanishdir. Lekin fosforning tuproqdagi barcha birikmalaridan o’simliklar foydalana olmaydi. Ular suvda eriydigan bo’lishi kerak. Fosforli o’g’itlar asosan fosforitlardan olinadi. O’zbekistonda fosforitlar konidagi Morakash turiga mansub zarra donador fosforitlarning zahirasi taxminan 100 mln. tonnani tashkil etadi. Qizilqum fosforit kombinati qurilmoqda. Unda 2,7 mln.tonna fosforit olinadi. Eng muhim fosforli o’g’itlar quyidagilar: fosforit talqoni, oddiy superfosfat, qo’sh superfosfat, ammoniylangan superfosfat, pretsipitat, ammofos, suyak talqoni, nitrofosfat va nitrofoskalarni tashkil etadi:

1. 
   Fosforit talqoni yoki appatit– Ca₃(PO₄)₂. Uning tarkibida 16-35% P₂O₅ bo’lib, suvda yomon eriydi. Fosforit mineralini maydalab olinadi.
   
2. 
   O ddiy superfosfat- Ca(H₂PO₄)₂ CaSO₄, tarkibida 14-20 % P₂O₅ bo’ladi. Fosforitga sulfat kislota ta'sir ettirib olinadi:
   

Ca₃(PO₄)₂ + 2H₂SO₄ + 4H₂O ↦Ca(H₂PO₄)₂ + 2CaSO₄ * 2H₂O

3. 
   Qo’sh superfosfat-Ca(H₂PO₄)₂, tarkibida 35% gacha P₂O₅, bo’ladi.
   

Maydalangan fosforitga konsentrlangan fosfat kislota ta'sir ettirib olinadi:
Ca₃(PO₄ )₂ +4H₃PO₄ =3Ca(H₂PO₄ )₂

4. 
   P retsipitat- CaHPO₄ 2H₂O, tarkibida 30-35% P₂O₅ bo’ladi, suvda eriydi. Fosfat kislotani kalsiy gidroksid eritmasi bilan neytrallash orqali olinadi: H3PO4 +Ca(OH)2 =CaHPO4 *2H2O
   
5. 
   Suyak talqoni- Ca₃(PO₄)₂. Uy hayvonlari suyaklarini qayta ishlab olinadi.
   
6. 
   Ammofos- NH₄H₂PO₄, tarkibida 35-50% P₂O₅ bo’ladi. Suvda eriydi. Fosfat kislotani ammiak bilan neytrallanganda ammofos va diammofoslar
   

NH₃ +H₃PO₄ = NH₄H₂PO₄
hosil bo’ladi: 2NH3 +H3PO4 =(NH4 )2HPO4

7. 
   N itrofosfat- CaHPO₄ ·Ca(NO₃)₂, tarkibida 14-27 % P₂O₅ va 21-24% azot bo’ladi. Xlorappatitga nitrat kislota ta'siridan olinadi: