УҳН ўқув қўлланма Вазирликка

QOROVULNING HUQUQ VA MAJBURIYATLARI. 
Qorovul boshlig‘i qorovulga topshirilgan ob’ektlarni qo‘riqlash va himoya 
qilishga, qorovul shaxsiy tarkibining jangovar tayyorgarligiga, ularning to‘g‘ri 
xizmat qilishiga, texnik qo’riqlash vositalari, to‘siqlar, aloqa vositalari va 
postlardagi hamda qorovulxonalardagi o‘t o‘chirish vositalari, transport 

---

150
vositalarining, shuningdek, ro‘yxat bo‘yicha qorovulxonada saqlanayotgan qurol 
va o‘q-dorilarning saqlanishi va to‘g‘ri ishlashiga javob beradi. 
Qorovulxona 
41-rasm. Qorovulxona jixozlanishi
Qorovul boshlig‘i o‘zi yoki qorovul tarkibida qo‘riqlanayotgan ob’ektlarga, 
soqchiga, 
qorovul 
navbatchilariga 
(nazorat 
qo‘riqlash 
guruhiga) 
yoki 
qorovulxonaga 
hujum 
bo‘lganda, 
shuningdek, 
bandilar 
o‘rtasidagi 
tartibsizliklarni to‘xtatish yoki qochmoqchi bo‘lgan bandiga nisbatan qurol 
ishlatishi mumkin. 
Qurolni ishlatishdan oldin qurolni ishlatish to‘g’risida ogohlantirishi kerak.
Kutilmaganda yoki qurolli hujum bo‘lganda, harbiy texnika, transport 
vositalari, uchuvchi apparatlar, daryo va dengiz kemalaridan hujum bo’lganda, 
shuningdek, qorovul qurol bilan yoki harakatdagi transport vositasidan qochganda 
ogohlantirishsiz qurol ishlatish mumkin. 
Qorovul boshlig‘i quyidagilarga majburdir: 
- qorovulning vazifasini, qorovul boshlig‘iga yo‘riqnomani va barcha 
qorovullarning majburiyatlarini bilishga; 
- qorovul shaxsiy tarkibidan o‘gkir bilim va o‘z vazifasini to‘la bajarishni, 

---

151
yuksaq hushyorlik va intizom talab qilishga; 
- ro‘yxat bo‘yicha eski qorovul boshlig‘idan hujjatlarni, o‘q-dori solingan 
yashiklarni, ularga bosiladigan muhr va kalitni, shuningdek aloqa va o‘t o‘chirish 
vositalarini qabul qilib olishga; 
- shaxsan ko’zdan kechirish yo‘li bilan eski qorovul ikkalasi yo‘riqnomada 
ko‘rsatilgan 
qo‘riqlanayotgan 
muhim 
ob’ektlarning 
ahvolini, 
ularning 
yoritilishini, to‘siqlar va okoplarni, shuningdek, qorovulxona va gauptvaxtaning 
ahvolini, tarqatuvchi yoki o‘zining yordamchisi orqali qolgan qo‘riqlanayotgan 
ob’ektlarning ahvolini tekshirishga;
- postlarda, ob’ektlarning devorlarida ko‘zga tashlangan kamchiliklarni post 
ro‘yxatiga yozib qo‘yishga; 
- postlardagi almashuvlarni o‘z vaqtida o‘tkazishga, shu bilan birga o‘z 
tarqatuvchisi va qorovullarning vazifasiga layoqatini tekshirib ko‘rishga, har bir 
postda xizmat o’tashning o‘ziga xos tomonlari borligini ularning esiga solib 
turishga; 
- zaxiradagi (nazorat-qo‘riqlash) guruhining doimiy jangovar holatini, 
transport vositalarini aloqa vositalarining ishga yarokliligini, qorovul shaxsiy 
tarkibi tomonidan qurol va jangovar o‘qlarning to‘g‘ri saqlanayotganligini, 
o‘qlash va o‘qsizlantirish qoidalariga amal qilishni, xavfsizlik talablarini 
bajarishni, shuningdek, postga borgan har bir qorovul qorovulxonada yoqadigan va 
chekadigan narsalarini qoldirib ketishini ko‘zatishga; 
- qorovullikda ichki tartibni saqlashga — postdan qaytgan har bir almashuv 
guruhidan qorovul shaxsiy tarkibi jangovar guruhini tuzishga, ularga yo‘riqnomada 
ko‘rsatilgan holda qo‘riqlanayotgan ob’ektga yoki qorovulxonaga hujum bo‘lsa 
yoki yong‘in chiqsa qilinadigan ishlar bo‘yicha vazifalar belgilashga; 
- shaxsan o‘zi kunda kamida ikki marta (bir martasi tunda) soqchining 
xizmatini, qo‘riqlanayotgan ob’ektlarning va to‘siqlarning ahvolini, o‘t o‘chirish 
va aloqa vositalarining ishlashini post ro‘yxatiga tegishli yozuvlar yozgan holda 
tekshirishga;
- ishga o‘z yordamchisini va tarqatuvchisini tez-tez yuborib turishga;

---

152
- soqchi chaqirgan paytda yoki belgilangan vaqtda u xizmat o‘tayotgani 
haqida xabar kelmasa postga tarqatuvchini (o‘z yordamchisini) yuborishga yoki 
shaxsan o‘zi borishga; 
- 142, 143-moddalarga tayangan holda qorovulxonaga, kirish huquqiga ega 
bo‘lganlardan tashqari, hech kimni kiritmaslikka; 
- qo‘lga tushgan shubhali shaxslar va o‘tkazish tartibini buzgan holda 
ob’ektlarga kirmoqchi bo‘lganlarning shaxsini aniqlashga, qisqa so‘roq 
o‘tkazishga, zarurat tug‘ilsa, tekshirib ko‘rishga va bu haqda garnizon bo‘yicha 
(harbiy qism bo‘yicha) navbatchiga axborot berishga; 
- garnizon bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) navbatchi xonasida joylashgan 
ofitserlarning shaxsiy qurollari saqlanadigan javonning signalizatsiyasi ishdan 
chiqishining sabablarini aniqlashga, zarurat tug‘ilsa bu ishga o‘z yordamchisini 
(tarqatuvchini) yuborishga; 
- garnizon bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) navbatchining yoki uning
yordamchisining ruxsati bilan qorovul tarkibidagi kasal bo‘lib qolgan harbiy 
xizmatchini harbiy qismga (bo‘linmaga) yoki yaqin o‘rtadaga davolash 
muassasasiga jo‘natishga va garnizon bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) 
navbatchidan uning o‘rniga odam so‘rashga;
- shaxsiy tarkibning yozda isib ketmasligi va qishda sovuq qotmasligi uchun 
tadbirlar belgilashga; 
- soqchi qurol ishlatgan har bir hodisani taxlil qilishga va bu haqda garnizon 
bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) navbatchiga axborot berishga. 
Soqchi almashayotgan paytda postda qandaydir shikastlanish borligi 
aniqlansa, qorovul boshlig‘i chaqiriq bo‘yicha postga keladi, shikastlanishning 
sababi va xususiyatlarini o‘rganib, soqchiga almashishni buyuradi. Topilgan 
shikastlanish haqida zudlik bilan garnizon bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) 
navbatchiga xabar beradi. 
Qorovul tarkibidan birontasi o‘ziga yuklangan majburiyatni bajarmasa yoki 
bironta nojo‘ya ish qilsa, qorovul boshlig‘i zarur tadbirlar ko‘radi, bu haqda 
garnizon bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) navbatchiga xabar beradi. 

---

153
Agar harbiy xizmatchi qilgan nojo‘ya ish tabiati jihatdan bundan buyon 
xizmatni davom eggirmaslikka olib keladigan darajada bo‘lsa, u garnizon 
bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) navbatchining buyrug‘i bilan uni boshqa harbiy 
xizmatchiga almashtirish uchun qurolsiz va o‘q-dorisiz holda harbiy qismga 
(bo‘linmaga) jo‘natiladi. Uni qorovul boshlig‘ining yordamchisi (tarqatuvchi) yoki 
shu maqsadda harbiy qismdan chaqirilgan shaxs kuzatib boradi. Uning nojo‘ya 
ishining tahlili bo’linmada o‘tkaziladi. 
Agar qorovul boshlig‘i birdan kasal bo‘lib qolsa, u bu haqda garnizon 
bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) navbatchiga xabar beradi va ko‘rsatmalariga amal 
qiladi. 
Tarqatuvchilardan biri kutilmaganda kasal bo‘lib qolsa, qorovul boshlig‘i 
uning vazifasini o‘z yordamchisiga yuklaydi yoki shaxsan o‘zi bajaradi va bu 
haqda garnizon (harbiy qism) bo‘yicha navbatchiga axborot beradi.