Universiteti "tasdiqlayman"
tasnifi til g`oyasining taraqqiyoti sifatida” (1850), “Tilning paydo bo`lishi”
Download 5.09 Kb. Pdf ko'rish
|
Ma\'ruza matni. Tilshunoslik. 1-kurs (40soat) kechki
- Bu sahifa navigatsiya:
- “Falsafa, tarix, psixologiya va ularning o`zaro munosabati” (1863)
|
tasnifi til g`oyasining taraqqiyoti sifatida” (1850), “Tilning paydo bo`lishi”
(1851), “Grammatika, mantiq va psixologiya” (1855), “Til qurilishining eng muhim tiplari xarakteristikasi” (1860), “Psixologiya va tilshunoslikka kirish” (1871), “Gumboldtning tilshunoslikka oid asarlari va Gegel falsafasi” (1848), “Falsafa, tarix, psixologiya va ularning o`zaro munosabati” (1863) va boshqalar. Tilshunoslikdagi psixologik oqim vakillari tilni individual psixika faoliyatining maxsus mexanizmi, alohida inson ongidagi tasavvurlarning mexanizmi sifatida yoki xalq psixologiyasining spetsifik namoyon bo`lishi sifatida talqin qilishlarini talab qiladilar. Ushbu g`oyaning dastlabkisi individual psixologizm bilan bog`lanib, bunda alohida individ va uning psixikasi asos bo`lib hisoblanadi. Ushbu g`oyaning keyingisi esa ijtimoiy psixologizm bilan bog`lanadi. Ijtimoiy psixologizmning diqqat markazida xalq, jamiyat, millat turadi. Xullas, tilshunoslikdagi psixologik yo`nalish naturalistik yo`nalish ta`limotiga qarshilik ko`rsatuvchi oqim sifatida, qiyosiy-tarixiy tilshunoslikning psixologik yo`nalishi sifatida yuzaga keldi va tilshunoslikdagi lisoniy biologizmni chetlashtirdi. G.Shteyntal individual psixologizm vakili sifatida maydonga keldi. G.Shteyntal lingvistik ta`limotining psixologik asosi bo`lib, I.Gerbertning assotsiativ psixologiyasi hisoblanadi. Assotsiativ psixologiya inson ongining barcha faoliyatini tasavvurlar munosabatiga, psixik assotsiatsiyalar, aloqalar mexanizmiga bog`laydi, so`zni esa tasavvurlar kompleksi bilan, assotsiatsiyalar bilan bog`liq deb hisoblaydi. Insonning psixik faoliyati fikrlash jarayoni sifatida tasavvurlar assotsiatsiyasidir, aloqasidir, bog`lanishidir. Psixologizm tilni faqat tafakkur quroli va fikrni ifodalash vositasi sifatida belgilaydi. Til psixologik konsepsiyasining jiddiy xatosi tasavvurlar rolining oshirib yuborilishi, tushunchalar rolining esa pasaytirilishi, kamaytirilishidir. Psixologizm tilning ijtimoiy hodisa sifatidagi o`ziga xosligini inkor qiladi. Download 5.09 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|