Universiteti ziyamuxamedova sabohat abdullayevna bolalar gigiyenasi

Epidemiologiyasi. Infeksiya manbai kasal uy hayvonlaridir. Mikrob ular
organizmidan tashqariga chiqib, turli yo‘l bilan odam organizmiga tushishi
mumkin. Kasal hayvon go‘shtidan tayyorlangan ovqat vositasida ham kasallik
yuqadi. Hayvonlar terisini oshlashda va mo‘yna orqali ham kuydirgi yuqib qoladi.
Shu boisdan kasallik ko‘proq chorva mollari bilan bog‘liq odamlarda uchraydi.
Keyingi yillarda, Rossiya, Moldava, Ukraina, O‘zbekiston, Turkmaniston,
Qirg‘iziston, Tojikiston va Qozog‘iston respublikalarida kuydirgi kasalligi
sporodik holda uchrab turadi.
Klinikasi. Kasallikning inkubatsion davri o‘rta hisobda 2-3 kun. Uning teri, ichak,
o‘pka va septik shakllari mavjud. Teri shakli eng ko‘p uchraydi. Mikrob tushgan
joy terisida dastlab dog‘, toshma, so‘ngra vezikula, pustula va yara hosil bo‘ladi.
Yara yuzasi qoramtir parda bilan qoplanadi. U strup deb ataladi. Strup ostida
infiltrat hosil bo‘lib, atrofida mayda yangi pufakchalar shakllanadi. Yara va uning
atrofi og‘rimaydi. Bemor darmonsizlik, lohaslik, bosh og‘rishidan shikoyat qiladi.
Isitmasi 39-40

ga etadi va 5-6 kun shu holda saqlanadi. 2-4 haftadan keyin yara

---

113
bitadi. Kasallikning boshqa formalari juda og‘ir o‘tadi va ko‘pincha o‘lim bilan

tugaydi.
Diagnostikasi. Laboratoriya tekshiruvi uchun teridagi elementlardan, boshqa
formalarida qon, siydik, balg‘am, najas, qusuq massasidan namuna olib, ehtiyotlab
jo‘natiladi. Materialdan mazok tayyorlash, Askoli pretsipitatsiya reaksiyasini
qo‘yish mumkin. Teri ostiga 0,1 ml antraksin yuborib allergik reaksiya ham
qo‘yiladi.
Davolash. Bemor alohida palataga yotqiziladi. Antibiotiklardan penitsillin yaxshi
natija beradi. U 300000-500000 TB dan kuniga 6-8 marta 7-12 kun yuboriladi.
Tetratsiklin, levomitsetin, streptomitsindan ham foydalanish mumkin. Spetsifik
kuydirgi gamma-globulin 25-30 ml miqdorda mushaklar orasiga yuboriladi.
Kuydirgiga qarshi zardob ham ishlatiladi. Bemorning idish-tovog‘i alohida bo‘ladi
va foydalangandan so‘ng uzoq qaynatiladi. Bog‘lov materiallari yoqib yuboriladi.
Bemor bilan aloqada bo‘lganlar 8 kun tibbiy nazoratda bo‘ladi.
Profilaktikasi. Profilaktika chora-tadbirlari shifokorlar va veterinariya xodimlari
hamkorligida amalga oshiriladi. Kasal hayvon aniqlanganida karantin joriy etiladi,
go‘shtini sotishga ruxsat etilmaydi. O‘lgan hayvon jasadi maxsus joyda chuqur
o‘ra kavlanib, tubiga va ustiga xlorli ohak sepib ko‘miladi. Shaxsiy profilaktika
maqsadida veterenariya xodimlari STI vaksinasi bilan emlanadi.