Қурилиш ашёлари таркибини илмий асослаш усуллари Қурилиш ашёларининг физик хоссалари

Кж=(L-d)/d, бунда: К_ж - ашёлардаги макро ва микрозаррачаларни жойлашиш коэффициенти; L - доналар

ёки заррачалараро масофа; d - дона ёки заррача диаметри, (r1+r2).
А гар ашё «порфирли» тузилишга эга бўлса, қониқарли (+), «тегиб турувчи» тузилишга эга бўлса қониқарсиз (-) миқдор деб юритилади. Боғловчиларсиз, ўзаро тегиб турувчи тузилишдаги ашёларда К_ж=0. Ўзаро зич жойлашган йирик тўлдиргичлар миқдори 74% бўлган ашёларда К_ж=0,1 бўлади. Ашё таркибида тўлдиргичлар миқдори қанчалик кам бўлса, қониқарсиз жойлашиш коэффициенти шунчалик камаяди. Демак, бунда дона ва заррачалар орасидаги масофа катта бўлади.
2.1-расм. Ашёлар таркибидаги заррачаларни жойлашиш коэффициентини аниқлаш схемаси.
Қурилиш ашёларининг турлари шу қадар кўпки, уларни бир тизимга тушириб, безакли, рангли пардозбоп эканлигини назарда тутиб, маҳсус тасниф ёрдамида ўқувчига тушунтириш лозим.Рангли пардозбоп қурилиш ашёларининг таснифи қуйидаги жиҳатларига кўра: рангли ҳом ашёнинг турлари, уларнинг сифатини белгиловчи кўрсаткичларга, кейин қаерда ишлатилишига қараб, жумладан, иссиқликни оловбардош ялтироқлигини, рангини сақловчи, акустик ашёлар каби гуруҳларга бўлинади. Қурилиш ашёлари табиий ва сунъий бўлади. Сунъий қурилиш ашёларини ишлаб чиқариш тегишли йўналишларга бўлинади. Масалан, цемент саноати, шиша саноати ва ҳ.к.
Ҳар бир пардозбоп қурилиш ашёси ўзининг таркиби, келиб чиқиши ва ишлаб чиқариш технологиясига кўра, юқорида келтирилган хоссаларга эга. Ашёнинг таркиби, ранги, тузилиши ва ҳолатининг ўзгариши билан унинг қурилиш ҳамда технологик хоссалари ҳам ўзгаради. Пардозбоп қурилиш ашёларининг хоссалари турғун бўлмай, улар физик, механик ва кимёвий жараёнлар таъсирида ўзгариб туради. Уларнинг хоссаларини синаш ишлари маҳсус асбоб ҳамда ускуналар билан жиҳозланган тажрибахонада ва дала шароитида давлат стандартларида кўрсатилган усуллар асосида ўтказилади. Қурилиш ашёларини техник хоссаларига кўра қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин.