Ушбу ы=ув =ылланма в 5140900 касб таълим (бинолар ва иншоотлар =урилиши) йыналиши быйича билим олаётган талабалар, 3-йиллик ма

Gidrobak. Suyuqlik xarakatlanuvchi uzatmalarda (gidroprivod), aylanuvchi ishchi 
suyuqligini sovitish va tindirish uchun xajmiy saqlovchi idish xisoblanadi. Gidrobak atmosfera 
bilan xavo filьtri qo’rinishidagi «sapun» orqali bog’lanadi. Gidroprivodlarda suyuqlikni 
aylanishi uchun ishlatiladi. 
 
 
Gidroakummulyator. Suyuqlik uchun xajmli idish, ishchi suyuqligi energiyasini bosim 
ostida tiklash uchun foydalaniladi. U siqilgan yoki kengayuvchi gaz yoki qaytuvchi prujina 
yordamida ishlaydi. 
1. 30-расм. Гидроклапанлар схемаси. 
а) шарикли; б) конуссимон; в) золотникли; 1-клапан ыринди\и; 
2-тысиб(беркитиб) =олувчи элемент; 3-пружина. 

---

63 
Gidroliniya. Xaydagichdan taqsimlovchi apparat va gidrodvigatelga tushib undan 
o’tadigan suvni uzatib beruvchi trubadan tashkil topadi. Bikr trubalar choksiz bo’ladi.
Ulanuvchi qismlar (gidroprivod) egiluvchan dasta bilan ulanadi. 
1.7. Qurilish mashinalarining xarakatlantiruvchi qismlari. 
Xarakatlantiruvchi 
moslamalar. 
qurilish 
mashinalarining 
xarakatlanuvchi 
moslamalari: 
xarakatni 
uzatuvchi 
mexanizmni 
xarakatlantiruvchi va tayanch ramasi yoki o’qidan iborat bo’ladi. 
Xarakatni uzatuvchi qism xarakat turiga qarab (qabul qilingan jixozlarga qarab) zanjirli, 
g’ildirakli, relьsli, odimlovchi bo’ladi. 
Xarakatni uzatuvchi qism, kuchlanishni, mashinadan uning tayanch qismiga uzatib 
uni xarakatga keltiradi. Xarakatlanuvchi mexanizmlar xarakatni, uzatuvchi uzatmalar orqali 
xarakatni uzatilishini ta’minlaydi. 
qurilish mashinalarining ko’pchilik qismida (erni kovlab tashuvchi transportlarda, ko’p 
cho’michli ekskavatorlarda, yuruvchi kranlarda va xokazo) yuritish manbalari to’g’ridan-
to’g’ri ish jarayonida qatnashadi, u xolda qo’shimcha tortuvchi kuchlanishni paydo qiladi. 
Tayanch qismlarida gruntga tushadigan bosim 0,03...0,05 dan 0,5...0,7 MPa gacha o’zgarib 
turadi. Tortuvchi kuch butun og’irligining 45-60% ini tashkil etadi. Mashina uchun 
axamiyatlisi gruntga tushuvchi bosim, yer yuzasi bilan mashinaning eng past qismi 
oralaridagi masofa xisoblanib, uni turli joylarda xam yurib ishlashini ta’minlaydi. Yana biri 
ularni yo’nalishini oson o’zgartirishidir. U aylanib o’tish radiusi bilan xarakatlanadi. qurilish 
mashinalarining turli sharoitlarda ishlashlari uchun xar xil turdagi xarakatlanuvchi 
moslamalardan foydalaniladi (1.31-rasm). 
Zanjirli xarakatlanuvchi moslamalar, qurilish mashinalarining barcha turlarida kichik 
quvvatli (og’irligi 1...2 tn) dan eng katta quvvatli (og’irligi bir necha yuz yoki ming tonna) 
markalarida ishlatiladi. Ular kichik bosim (yuzaga tushuvchi bosim) yuqori tortuvchi kuch 
va yaxshi aylanib qaytuvchi mexanizm xisoblanadi. 
Kamchiligi: zanjirli qism og’irligi butun mashinaning 35 foizigacha bo’lgan 
og’irligini tashkil etadi, material sarfi yuqori, ish samaradorligi past, kichik tezlik, manzarali 
yo’l va maydonlarda ishlashi va uni xarakatlanishi mumkin emasligidir. 
qurilish maydonlarida o’zi xarakatlanadi, tashqi joylarga boshqa transport yordamida 
olib boriladi. Og’irligi 1000 tonnagacha bo’lgan qurilish 
mashinalarida oson va qaytib yurishi yengil bo’lgan ikki zanjirli moslamalar ishlatiladi. 
Og’irligi katta bo’lgan mashinalarda murakkab ko’p zanjirli sistema ishlatiladi va 
ularda zanjir soni 16 tagacha yetadi.