Ўқув модули бирликлари

 
 
2-расм.Бетон қоришмасининг бикрлигини 
аниқлаш учун асбоб 
3-расм.Бетон қоришмасининг бикрлигини 
аниқлаш учун техник вискозиметр. а-умумий 
кўриниш; б-қирқими; 1-идиш; 2-ички халқа; 
3-конус кўринишидаги бетон намуна; 4-
штангали диск; 5-штатив 
Бетон қоришмасининг бикрлигини аниқлаш учун асбоб вибромайдончада 
қуйидаги тартибда йиғилади: аввал асбобнинг конус 3 киритиб қўйиладиган 
цилиндрик халқаси 1 бикр қилиб маҳкамланади, дасталарни 2 ҳалқа тарқишига 
киритиб, конуслар ёрдамида махкамланади ва воронка 4  ўрнатилади. Сўнгра конус 

---

бир хил баладликдаги 3 хил қатламликдаги қилиб воронка орқали бетон 
аралашмасига тўлдирилади. Ҳар қайси қатлам металл стержень билан ҳар бир 
қатламга 25 мартадан ботириб зичланади. Сўнгра штатив 5 ни буриб диска 8 бетон 
аралашмасининг қолипланган қолип тепасига жойланади ва у конус юзасига равон 
тушурилади. Қайд қилувчи втулка 7 да штатив қисиш винти воситасида 
махкамланади, бундан кейин вибромайдонча ва секундомер бир вақтда ишга 
тушурилади ва бетон қоришмасининг текисланиши ва зичланиши кузатилади. 
Дискдаги иккита тешикнинг исталгандан то цемент қоришмаси ажралиб чиқа 
бошлагунгача титратиш давом эттирилади. Бу пайтда секундомер ва титраткич 
тўхтатилади. Қайд қилинган вақт бетон аралашмасининг бикрлигин кўрсатади.
Бетон аралашмасининг бикрлигини аниқлаш учун амалдаги стандарт бошқа 
асбоблардан, масалан, техник визкозиметр (расм) дан фойдаланиш мумкин.
Таркибида сув миқдори ортиши билан бетон қоришмасининг сурилувчанлиги 
ортади, лекин бетон мустахкамлиги пасаяди. Цемент ҳамири миқдори ортиши билан 
тўлдиргич доналарининг орасида жуда кўп пластик қатламлар бўлади. Бу қатлам 
алоҳида доналар орасидаги ишқаланишни камайтиради ва қоришманинг 
сурилувчанлигини оширади. Айни ҳолда бетон мустаҳкамлиги амалда ўзгармасдан 
қолади.
Бетон қоришмасига пластификацияловчи органик қўшимчалар - сульфид 
дрожа бардаси ва бошқалар қўшиш ҳисобига бетон қоришмасининг 
сурилувчанлигини деярли ортади. Бетон қоришмасининг сурилувчанлиги сақлаб 
қолган ҳолда цемент массасидан 0,15 - 0,25 % миқдордаги шу хил аралашма талаб 
қиладиган сув миқдорини 8-12 % га, шу билан бирга цемент сарфини 6-10% га 
камайишини таминлайди. Сўнгги йилларда янги кимёвий қўшимчалар - бетон 
қоришмасининг 
сурулувчанлигини 
кўп 
дражада 
оширадиган 
суперпластификаторлар (С-3, 10-03 ва бошқалар) ишлаб чиқилган.
Бетон қоришмасини осон ётқизувчанлигини танлашда бетонланадиган
қурилманинг ўлчалари ва тафсилотлари, армировка қилинишнинг зичлиги, 
шунингдек аралашма билан тўлдириш ва зичлаш усулларини ҳисобга олиш лозим.
Масалан, ўртача кесимли қуйма тўсин ва устунларнинг бетонлашда пластиклиги 2-3 
см бўлган бетон ишлатиш зарур.