Узбек прагмалингвистикаси


Download 1.08 Mb.
bet40/45
Sana13.11.2023
Hajmi1.08 Mb.
#1769759
TuriМонография
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   45
Bog'liq
Мухаммад ХАКИМОВ

К,уй, к,уй к;ийи ва кичик румопчада бир чангал жун ботланган юкни ортиб олган машина баланд цирдан тушиб, куздан пана бупганида, Жура ферма:

  • Кетди! - деди чу кур vcb тортиб, кейин носини тусЬуриб ташлаб - Мумсик! - дея кушиб куйди. (Н.Аминов)

Бу матнда «мумсик» сузи муаллифнинг эмоционап бахолаш мазмунидаги муносабатини ифода этади.
-Бу... Хужак,уловани танийсизми?

  • Танийман! - деди Баширжон манглайини силаб. - Бир оз мацмаданароц. (Н.Аминов)

Мумсик, ма^мадана, чацимчи, енгиптак, иккиюзламачи, айёр, мунофик, каби сузлар прагмемалар сифатида эмоционал бахо майдони бирликлари саналади.170 Бундай бирликлар эмоционал,
169 Курсатилган асар. - Б. 106.
,70Айрим адабиётларда бундай маъно коннотатив маъно атамаси билан хам юритилади. Каранг: Мамадалиева М. Узбек тилида номинатив бирлик- ларнинг коннотатив маьнолари. Фил. фан. номз... дисс. - Тошкент, 1998.
эмоционал-бако ва ундаш муносабатини ифода этувчи прагма­тик функционал майдон ядросини косил килади. Бу майдон тар- кибига кирувчи прагмемалар факат прагматик вазифага хоспан- ганлиги билан характерланади.
Прагмемаларнинг иккинчи гурукига эса узида прагматик функ- цияга эга булиш билан бирга хабар вазифасидан иборат белгига кам эга тил бирликлари киритилади. Бундай прагмемалар факат прагматик функция бажариш билан чегараланиб колмайди. Улар ахборот бериш вазифасини бажаришга хизмат килади. Бирок бундай прагмемаларнинг ахборот бериш вазифаси прагматик функция учун кам асос булади. Л.А.Киселеванинг таъкидлаши- ча, бундай прагмемалар уз семантикасига кура информема би­лан приватив оппозицияга киришади. Бундай бирликларга эмо- ционап-бах.0 билдирувчи сузлар киради. Уларда маъпум факт какида ахборот беришдан ташкари прагматик вазифадан иборат сузловчининг муносабати доимо ёйик тасвирга эга булади, бу эса инсон ахлокига хос бошкариш муносабатини ифода этади. Ана шу функция биринчи даражали кийматга эга булади.
Приватив оппозиция тушунчаси оппозиция аъзолари уртаси- даги муносабатга кура белгиланади. Бу приватив белгига кура оппозиция аъзоларидан бири белгининг бор-йуклиги билан ик- кинчисидан фарк киладиган оппозициядир.171 Унга кура, тилнинг турли саткларига алокддор прагмемалар узининг функционал таъсир этиш белгиси билан узида прагматик «юк»ка эга булмаган информемалар билан приватив оппозицияга киришади. Инфор- мемапарда номинативлик, дейктиклик, релятивлик хусусиятлари мавжуд булади, прагмемаларда эса сузловчи муносабати семаси билан синтагматик муносабатга киришувчи кар кандай лисоний бирликларнинг нутрий жараёндаги маълум прагматик белгига эга булган реаллик, макон ва замон, шахе каби жойлашиш хусусият­лари билан прагматик майдонни косил килади. Прагматик май­дон уз ички таснифида ундаш, эмоционал-баколаш, эмоционал, эстетик узаро мурожаат каби кичик системаларга булинади.
Прагмема ва информемалар оппозиция аъзолари уртасида- ги муносабатга кура тенг кийматли (мантикан кар икки аъзо тенг
,7' Нурмонов А. Узбек тили фонологияси вз морфологияси. - Тошкент, 1990. - Б.13.
кукукпи булган) оппозицияларга ажратилади. Бундай оппозиция­га киришаётган информема ва прагмемалар мазмуннинг ифода- ланиши ва таъсир килиш даражасига кура мантикан тенг кукукли оппозицияни ташкил этади.
)^ам тургун бирикма, кам эркин бирикма булган куйидаги гапни оламиз: Ме^моннинг ковушини тугрипаб цуймоц.
Куринадики, тургун бирикма остидаги ифода мазмун-мокияти прагматик кийматга эга булиб, таъсир килиш белгисининг мав- жудлигига кура прагмема тушунчасини ифода этади. Эркин би­рикма таркибидаги ифода мазмуни информативлик белгисини сакпайди. Ана шу бепгипари бипан информема кам, прагмема Кам мантикан тенг КУКУКЛИ оппозицияни косил килади, яъни кар иккаласида оппозицияга киришаётган белгиларнинг бор-йуклиги сакланган колда улар таъсир этиш белгисига кура тенг ку^кпи оппозицияни ташкил этади.
Л.А.Киселевз прагматика бирликларининг тил системаси сифатида куйидаги кисмларини кам курсатиб утади. Олим- нинг таъкидлашича, информеманинг турлича куриниши кам узгармас, доимий прагматик хусусиятларга эга булмайди ва интеллектуал-информатив тил майдонида кичик майдонлар- ни косил килади: а) номинатив субстант информема-номина- тив майдон бирликлари (буларга турли суз туркумидаги тупик маъноли сузлар киритилади); б) дейктик информема-дейктик майдон бирликлари (олмошлар, шунингдек, равиш туркумида­ги айрим сузлар киритилади); в) релятив информема-муноса- бат майдон бирлиги (богловчи ва предлоглар).172 Курсатилган бу тил бирликлари информемаларнинг турлича куринишлари булиб, уларни ажратишда узгармас, баркарор прагматик хусу­сиятларга эга булмаслик белгиси асос килиб олинэди. Релятив структуранинг узи «козирги тилшуносликда ran оркали ифода- ланиши икки хил белгиланади. Бир уринда ахборот тузилиши субъект-предикат тузилма колида, иккинчисида маълум му- носабат билан богланган предметлар системаси сифатида тасаввур килинади».173 Биринчиси релятив тил майдони си­фатида тил системасини ташкил этган информема саналади. 142 143
Муносабат ифодалаш йунапишига утиши бипан прагматик тип майдонини ташкил этади.
Прагматик майдон тушунчаси остида матн муаллифининг объектив борликка. шунингдек, узи ифодалаётган фикрга муно- сабатни ифодалаш функцияси нуктаи назаридан тип ва нут* бир- ликларинингузаро маълум бир системами косил килиши назарда тутилади. х;ар кандай прагматик майдон бирликлари ортида шахе муносабати мавжудлиги ички кис-туйгулари камда бош максади билан алокадор кар ^андай тил элементлари прагматик майдон тушунчасини ифода этади. Чунки тил бирликларига хос барча ботанит имкониятлари, айникса, «куп уринли» (А.Нурмоновга тегишли) богланиш имкониятлари ran валентликлари баъзида - кутилмаганда намоён булувчи контекстуал маъно боскичида узининг прагматик семаси билан прагматик майдонга алокадор булади. Масалан, «Бола бола-да» жумласида «Болаларнинг катталардек булмаслиги, уларнинг ёшлиги, гурлиги, тажриба- сизлигига» ишора килувчи муносабат семаси билан прагматик майдон таркибига киради.
Умуман, прагматик майдон тушунчаси узининг куйидаги икки асосий функционал белги хусусиятларига кура ажратилади.

  1. Сузловчи ички кис-туйтулари билан боглик аффект белги- лар юклатилган барча элементлар прагматик майдон доирасига бирлашади.

  2. Маълум максад асосида шахе муносабатини ифода этиб, атрофдагиларга таъсир килиш учун тайинланган барча элемент­лар прагматик майдонга бирлашади.

Прагматик майдоннинг юзага келиши тилнинг коммуникатив вазифаси билан узвий ботлик. Чунки коммуникатив функциянинг узи куйи саткда икки гурукга ажратилади. Бунга кура, кар кан­дай матн таркибида тил ва нутк бирликлари икки хил кийматга эга булади. Биринчиси баён килиниши лозим булган ахборот куринишининг соф интеллектуал хабар мазмунига эга булиши деб каралса, бу коидага биноан, баён килинган интеллектуал ха­бар мазмуни, асосан, матн семантикасида уз ифодасини топган объектив мазмундан иборат булади. Бундай матнларда гапнинг ядровий саткига оид мазмуний структуралар иштирок этмайди. Матн муаллифининг объектив борликка муносабати кам нейтрал белгилардан иборат булади. Ифода таркибида сузловчи ички максадини акс эттирувчи яширин мазмуний компонентларнинг катнашмаслиги ахборотнинг соф хабар мазмунидан иборат экан- лигини курсатади. «Пропозитив номинация мокияти учун гапнинг коммуникатив таркиби кам эътибордан четда булмайди. Гапнинг коммуникатив тузилиши унинг номинатив тузилишига кам таъсир килади. Шундай таъсир киладики, гапнинг коммуникатив маркази бир вактнинг узида номинатив асос вазифасини утайди.144 145 Ком­муникатив ниятнинг маълум максадга айлана бошлаши билан интеллектуал хабар мазмуни прагматик майдон учун хизмат кила бошлайди. Пропозитив аспектнинг узи номинатив аспект кам деб юритипади.
«Номинатив ва релятив функция, дейктик функциядан фарк- ли равишда, предметнинг узини релятив белгиларга ёки унинг бошка предметларга муносабатига мулжал килади ва булар дейктик функция учун характерли булган «эгоцентризм» (сузлов­чи шахеига мулжал килиш)дан макрумдир».175 Бу номинатив, релятив ва дейктик функциялар бажараётган вазифаси ва узига хос белгилари билан фаркланса-да, улар умумий функционал асос умумий максадли йуналиши - умумий тарзда интеллекту­ал хабар вазифасини бажаришига кура бирлашиб маълум бир системани ташкил килади. Назарий адабиётларда таъкидпани- шича, интеллектуал хабар функцияси остида бирлашувчи номи­натив, релятив, дейктик элементларга юклатилган топшириклар ахлокни бошкаришга каратилмаганлиги, факат объектив маз­мундан иборат оддий хабарни ифодалаш билан чегараланади. Бирок дейктик функция бажарувчи элементлар таркиби таклил килинганида, булар «маъно кобиги пуч» булиши билан ажрапиб туриши, нуткда, асосан, шахе ва у билан алокадор маънолар билан тулдирилиши кейинги йилларда нашр килинган назарий адабиётларда алокида таъкидланади. Жумладан, «атокпи отлар кам, бундай курсатиш олмошлари кам семантик жикатдан «тук» эмас, яъни уларнинг кар иккаласи кам муайян объектни тулик ифодаламайди, балки айни объектларга ишора килади, уларни курсатади»146. Дейктик майдон бирликлари факат ишора килиш функцияси билан ажралиб туради. Дейктик функция учун, уму-
ман, эгоцентризм мансуб булиб, бу тушунча мохиятида чар кан- дай матнда сузловчи шахси мазмуни у ёки бу формада уз ифо- дасини топади.
Тилнинг прагматик функцияси х;ам узининг куйидаги кури- нишларигэ эга. Прагматик функция номинатив, дейктик х,амда релятив функциялардан фаркпи равишда инсоннинг рухиятига таъсир этиши ва мавжудликдаги вокеликка нутксубъектининг ху- сусий муносабати ундаш, эмоционал-бахо, эстетик таъсир этиш, узаро мурожаат каби турлича куринишпардан иборат вазифани бажариши билан характерланади. Шунга кура, прагмалингвисти- ка бирлиги булган тилнинг турпи даража элементлари прагмема сифатида узгармас прагматик хусусиятларга эга, улар, уз навба- тида, прагматик тил майдонини ташкил цилади. Прагмемаларни кичик тизим сифатида таснифлашда прагматик тил бирликлари инсон ички рухияти билан алокадор экспрессив-эмоционал беп- гилар хамда муносабат ифодалашини асос килиб олиш жуда TyFpH.
Прагмемаларни куйидаги тарзда таснифлаш максадга муво- фик;:

  1. Ундаш прагмемалари ёки ундаш майдони бирликлари.

  2. Х,ис-туйгу, бахо ифода этувчи прагмема (хис-туйгу ифода этувчи майдон бирликлари).

  3. Экспрессив прагмема - экспрессив майдон бирликлари.

  4. Эстетик прагмема - эстетик майдон бирликлари.

  5. Мурожаат шакли прагмемаси - мурожаат майдон бирликла­ри.177

Прагмемаларни прагматик тил бирликлари сифатида тасниф ва Таллин этиш нутрий муносабат мохиятини аникдашнинг бош мезони санапади. Хуллас, информема ва прагмемалар лингвис­тик прагматиканинг асосий бирликлари сифатида уз доирасига пресуппозицион хабар, пропозиция, Шщ ва ёйиктасвирий маз- мунни камраб олади, улар нуткда синтактик бирликлар оркали намоён булади.
|77Курсатилган асар.-С.108.
Илмий матннинг прагматик хусусиятлари
Шахе нуткни хосил килишда факат унинг мавзуи билан кизикиб колмасдан, нутк жараёнида уз хис-туйгуларини хам билдиради. Нутк жараёнидаги хис-туйгулари ва ички кечинмаси шахенинг хусусий муносабати сифатида шаклланади, у матн таркибидаги айрим элементларда уз ифодасини топади.
Хусусий эмоционал муносабат масаласи хамма услуб матнла- рига хам тегишлими ёки у факат бадиий услуб матнларидагина мавжудми деган муаммо тугрисида турлича карашлар мавжуд. Айрим ишларда хусусий эмоционал муносабат илмий матн учун ёт, «...сузловчининг субъектив эмоционал муносабати вокеликни образли акс эттирувчи бадиий услубга, кисман эса публицистик ва сузлашув услубига хосдир»147 деган тезис илгари сурилади. Бу олимларнинг фикрича. илмий услуб матни, асосан, бетараф (нейтрал) сузлардан иборатдир, шунинг учун хусусий эмоционал муносабат илмий матн учун хос эмаслиги таъкидланади.
Маълумки, узбек тили лексик таркиби функционал услубий матнлар нуктаи назаридан гурухланиб, тезкор-таъсирчан лекси­ка, асосан, бадиий ва сузлашув услуби учун, бетараф (нейтрал) лексика эса илмий услуб матнлари учун хослиги таъкидланади. Бундай илмий матн лексикасида атамалик белгиси мавжудлиги назарда тутилади, шунинг учун илмий матн лексикасининг асоси деб айнан нейтраплик олинади деган назарий фикрлар келтири- лади.
Бирон; х,ар кандай услуб матни бирор муаплиф томонидан яратилар экан, ана шу яратилган ижодий матнда муаллифнинг объектга нисбатан, хох у бадиий, хох публицистик, хох илмий ус­луб матни булсин, кэндайдир хусусий муносабати акс этади.
Хусусий эмоционал муносабат тугрисида иккинчи йуналиш тарафдорлари илмий матнда айтилган фикрга хусусий муноса­бат элементлари бутунлай булмайди деган фикрга карши туриб: «...илмий матнда хам экспрессивлик мавжуд, факат у узига хос тарзда намоён булади»148, - деб таъкидлайдилар. Илмий матн «муаллиф бахоси - бу муаллиф кайфиятининг хусусий ифодаси, унинг эмоционал-интеллектуал кечинмаси ва таассуротидан»149 иборатдир. Матн лексикаси ханчалик бетараф хусусиятга эга булмасин, барибир, «хар хайси услуб матни узининг хусусий му- носабат диапазонига эга булади».150
Хусусий эмоционал муносабат, албатта, матн муаллифининг рух,ий холатидан келиб чихади ва бевосита матн мазмунидан анг- лашилиб туради. Муаплифнинг бу хусусий муносабати баъзида яширин, баъзида ошкора тарзда ифодаланади.
Илмий услуб матни хам ижодий иш сифатида индивидуал шахе махсули экан, албатта, унда хам хусусий муносабат ва уни юзага чихарувчи лексик бирликлар мавжуд булади. Тадхихотчи тасаввури бипан богоих равишда юзага чихувчи инкор ёки тасдих йуналишидаги айрим ишонч, хизихиш, ажабланиш, кескин хай- ратланиш каби холатларнинг тил воситалари асосида ифодала- ниши матнда хусусий муносабатни хосил хилади.
Илмий матн муаллифи узгаларнинг фикрини изохлашда ун- даги ютух ёки камчиликларга хараб узида турли эмоционал хо- латларни намоён этади. Юхори даражадаги ижобий талхиндан уз шодлигини, паст даражадаги ахамиятсиз талхиндан эса уз изти- робини турли хил воситалар орхали юзага чихаради.
Шу фикрларни хисобга олиб илмий матнда хусусий муносабат масаласини хуйидаги тартибда гурухпарга ажратамиз:
1. Хусусий нейтрал муносабат матн таркибида икки усулда на­моён булади. Биринчисида муаплифнинг муносабати «яширин» характерда булади. Масалан: Мунозарага сабаб булаётган ик- кинчи нарса - Уйгониш даврининг ижтимоий муносабатпари би­пан богпиклигидирки, баъзи тадкикотчилар Урта Осиёда маъ- лум формацион боск,ич (узг. М.Х,.) к,арор топмаганлиги сабабли бу ерда Уйгониш даври х,акида гап булиши мумкин эмас деган тезисни олга сурадилар. (Рахимов А. Шаркда уйгониш харака- ти). Бу мисол мазмунига синчиклаб разм солсак, муаллиф нухтаи назарини билиб оламиз. Юхоридаги гап мазмунидан муаплифнинг баъзи тадхихртчилар томонидан onfa сурилган тезисга хушилмас- лиги хусусий нейтрал муносабат тарзида ифодаланади.
Келтирилган мисол таркибидаги тадщщотчипар сузида ill шахега алохадорлик маъноси мавжуд. Баъзи сузини хушиш билан муаллиф илмий махолада фахат айрим тадхихотчиларни назарда тутади, баъзи тадкркотчилар бирикмасида эса III шахега алоха­дорлик маъноси билан уларнинг фикри хам муаллифга нисбатан хандайдир масофа оралигида жойлашади. Бу мисолда муаллиф уз­галарнинг фикрини деган сузи ёрдамида узидан янада узохлашти- риб курсатади. Бу билан уларнинг фикрига нисбатан узининг хусу­сий нейтрал муносабати ни яширин тарзда намоён хилади.
Иккинчиси «ошкора» характерда, у бошха муаллифга муно­сабат охирида намоён булади. Бунда узга фикри бутунлай рад этилади ёки унинг хах эканлиги таъкидланади. Масалан, Шунинг учун уйгониш даврини ижтимоий-ицтисодий ривожпаниш боск,и- чининг пайдо булиши билан боглаб куйиш ярамайди. Бу мисол мазмунидан куринадики, махола муаллифи юхоридаги фикрни ошкора рад этади ва у фикрга уз хусусий нейтрал муносабати- ни очих намоён хилади. ёки Махола муаллифи б up фикрида хах «Бу форма (-гача формаси) узбек норматив грамматикалари- нинг морфология цисмида йук,...» эди, лекин синтаксисда «урин ёки пайт х,оли» деб тушунтириларди. (Рахматуллаев Ш. Баъзи фикрларимизга анихпик киритайлик)
Бу мисол мазмунидан куринадики, махола муаллифи узга фик­рини келтирар экан, у фикрнинг тутрилигини ошкора тасдихлаб, бунга узининг хусусий нейтрал муносабатини билдиради.
2. Хусусий эмоционал муносабат. Муаллиф узининг ижодий хамда мутлах янги фикрларини беришда хусусий эмоционал му­носабат билан ёндашади. Илмий матнда у муаплифнинг узгалар фикри таъсирида турли эмоционал холатларга тушиш билан уз- вий алохадордир. Чунки муаллиф айрим янги фикрлардан хур- санд булса, айрим фикрлардан хонихмайди. Бунинг натижасида муаллифда турли тапхиндаги фикрга нисбатан хусусий эмоцио­нал муносабат пайдо булади. Масалан, Х,одисанинг мокиятини шу к,адар чукур англаб, узича мустацил, тугри номлашга эриш- ган тилшуносларимиз нахотки тилимиздаги кепишиклар мик- дорини белгипашда рус типшунослигига муте булиб колган булса?! (Уша ерда)
Аввалги келтирилган мисолда муаплифнинг фикри хусусий нейтрал муносабат асосида ифодаланган булса, бу мисолда эса
фикр хусусий эмоционал муносабат даражасида ифода этила- ди. Чунки муаллифнинг юкоридаги муаммога айланган фикрга нисбатан хусусий муносабати кушимча ажабланиш, шу билан бирга, кис-каяжонга тула колатдаки, бу муаллифнинг хусусий му­носабати кескин даражага кутарилганидан далолат беради.
Демак, илмий матнда муаллифнинг у ёки бу нуктаи назарлари фикрий эмоционал муносабат сифатида бири иккинчиси билан тукнашади.
Илмий матнда муаллифнинг таклил килаётган муаммосига хусусий муносабати нейтрал колатдан рукий буёкдорликка ута боради. Масалан, Аминманки, агар узбек тилида келишик унта булса, х,еч кимга олазарак булмай. аллахачон унта деб белгилар эдик. (Уша ерда)
Мисоллардан куринадики, илмий матнда муаллифнинг хусу­сий нейтрал муносабати, уз навбатида, хусусий эмоционал ко- латга кутарилиши мумкин.
Шунинг учун илмий матнга хос бундай бирликларда муаллиф­нинг кам хусусий нейтрал муносабати, кам хусусий эмоционал муносабати мавжудлигини инкор этиб булмайди.
Илмий матнда хусусий муносабат маркази алока жараёнида- ги семантик «мен» билан белгиланади. Ана шу «мен»нинг му­носабати ифода этилаётган фикрда тасдик ёки инкор мазмуни билан тулдирилади.
Демак, «мен» махсус семантик марказ сифатида нутк муалли- фини белгилайди ва хусусий муносабатнинг юзага чикиши учун асос булади.
Илмий матнда субъективлик гапирувчининг узини субъект си­фатида намоён килиши булса, субъектив модаллик эса нутк му- аллифининг айтилаётган фикрга хусусий муносабатидир.
Илмий матнда хусусий муносабат лексик ва синтактик восита- лар ёрдамида ифодаланади. Унда хусусий муносабатнинг ифо- даланиши, асосан, матн бирликлари орасида бснлама вазифаси- ни бажарувчи модал сузлар билан белгиланади.
Модал сузларнинг хусусий муносабат йуналиши маъносини ифодалаши матн жараёнида аник куринади. Бу гурукга кирувчи менимча, сизнингча. унингча. бизнингча типидаги асли олмош туркумига оид сузлар илмий матнда муаллифнинг ифода этила­ётган фикрга нисбатан хусусий муносабатини белгилашда муким
рольуйнайди. Масалан, Шоир узининг бу шеърий (поэтик) сим- фониясида маълум тактлар ва интонацион бирликларни хам бир хил ципиб. хам бошхача хилиб такрорлайди. Бизнингча, X Олимжоннинг поэтик стилидаги алохида буёхни таъминлов- чи узига хос ранг ва овозлар диалектикаси хам ана шундадир (Дониёров X., Йулдошев Т. Адабий тип ва бадиий стиль)
Юкоридаги мисол мазмунидан куриниб турибдики, матн му- аллифининг хусусий муносабати, аввало, бизнингча модал сузи билан бошланади. Бу хусусий муносабат матн таркиби таъси- рида олдинги абзац мазмунини тасдик этувчи хусусий нейтрал муносабат сифатида янада ойдинлашади. ёки аксинча булиши мумкин: ...Бу фикр кейинги вахтларда айрим ёш тадхихотчи- лар томонидан хам такрорланмохда: «Алишер Навоий эски уз­бек адабий тилининг асосчиси булса, Х^амза Хакимзода Ниёзий хозирги узбек миллий тилининг асосчиси хисобланади».
Бизнингча, Хамзанинг узбек адабиётини, адабий тилни ривож- лантиришдаги хизматларини эътиборга олган колда юкоридаги фикрларга куйидаги сабабларга кура кушилиб булмайди. (Уша ерда)
Бу мисолда бизнингча сузи билан бошланувчи муаллифнинг хусусий муносабати биринчи абзацдаги узга тадкикотчилар фик- рига зид куйилади.
Демак, бизнингча модал сузи илмий матнда кам тасдик, кам инкор маъносида матн муаллифининг айтилган фикрга нисбатан хусусий муносабатини ифодапайди. Бу, албатта, матн таркиби- даги сузлар таъсирида юз беради.
Юкоридаги модал сузларнинг маъносида семантик жикатдан шахсга тааллукпилик маъноси мавжудлиги уз-узидан аён. Бирок бу сузлар илмий матн таркибидаги шахе маъносини эмас, балки маълум бир фикрга муаллифнинг ёки бирор шахенинг хусусий муносабатини ифодалайди. Шу сузлар таркибидаги -ча кушим- часи таъсирида шахе маъноси устига шахенинг, муаллифнинг бирор вокелик ёки фикрга нисбатан хусусий муносабати маъно­си кушимча тарзда юкланади. Хусусийлик маъноси асли модал сузнинг асос кисмида намоён булса, муносабат маъноси кейинги кушимчанинг таъсирида юз беради.

Download 1.08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling