Узбекистон республикаси кишлок ва сув

3.1.2 Traktor etakchi g‘ildiragidagi urinma kuchni aniqlash va uning grafigini qurish

Loyihalashtirilayotgan traktor transmissiyasining FIKni aniqlashda o‘xshash traktorni kinematik sxemasidan foydalaniladi. Zanjirli traktor transmissiyasining FIKni aniqlashda zanjir tasmasi etakchi qismining FIK qiymatini ham hisobga olish zarur. O‘xshash traktor kinematik sxemasi yordamida turli uzatmalar uchun transmissiyaning uzatmalar soni aniqlanadi.

Transmissiyaning FIK bu dvigateldan g‘ildirakgacha bo‘lgan qismda uzatilgan quvvatning kamayishini - yo‘qolishini, ya’ni mexanik va gidravlik qarshiliklarni engishga sarflanganligini e’tiborga oladi.

3.1 - jadval

№	Dvigatelning aylanishlar chastotasi, min^-1	Dvigatelning kuvvati, kVt	Dvigatelning burovchi momenti, N∙m.	Dvigatelning solishtirma yoqilg‘i sarfi, g/kVt^.soat
1	0
2	1240	45,4	349,6	415,7
3	1654	59,5	343,4	271,2
4	2067	67,6	312,2	221,4
5	2191	0	0

3.1- rasm. Axos-340C traktorning nazariy rostlash tavsifnomasi
Bu koeffitsient g‘ildirakli traktorlarda quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

,

bu erda, -transmissiyadagi silindrsimon shesternyalarning FIK; -konussimon shesternyalarning FIK. Bu koeffitsientlar qiymatlari quyidagiga teng:

=0,98; = 0,97

a - berilgan uzatmada ishtirok etuvchi silindrsimon shesternyalarning juft soni; b - berilgan uzatmada ishtirok etuvchi konussimon shesternyalarning juft soni.

Zanjirli traktorlarda qo‘shimcha qarshilik zanjir tasmasi sharnirlarida hamda zanjir tasmasining etakchi qismidagi tishlashish nuqtalarida hosil bo‘ladi. Bu yo‘qotishlar zanjir FIK orqali ifodalanib, uning qiymatini =0,96 ga teng deb qabul qilinadi. Zanjirli traktorning mexanik FIK quyidagicha aniqlanadi:

Traktorning tortish hisobini bajarishda traktor uchun eng maqbul ish rejimini topish maqsadida traktorning 4-5 ta uzatmasidagi ko‘rsatkichlar aniqlanadi. Ma’lum bir uzatma uchun transmissiyaning uzatmalar soni quyidagicha aniqlanadi:

,

bu erda: - berilgan uzatma uchun uzatmalar qutisining uzatish soni; - markaziy uzatmaning uzatish soni; - planetar burish mexanizmining uzatish soni; - oxirgi (bort) mexanizmining uzatish soni.

Etakchi g‘ildirak (yulduzcha)dagi urinma kuch berilgan uzatma uchun quyidagi formula bilan hisoblanadi:

, N

bu erda, -dvigatel burovchi momentining joriy qiymatlari, N∙m (3.1-jadvaldan olinadi); -berilgan uzatmadagi transmissiyaning FIK (yoki mexanik FIK); -etakchi g‘ildirak (yoki yulduzcha)ning yumalash radiusi, m (1-bo‘limdan olinadi).

Traktorning ishchi uzatmalari uchun topilgan urinma kuch R_u ning qiymatlari, burovchi momentning joriy qiymatiga mos ravishda 3.2-jadvalga yoziladi.

Urinma kuch qiymatlarini aniq hisoblanganligini 3.2-rasmda keltirilgan grafigini qurish bilan tekshiriladi.

Har bir uzatmaning grafikdagi uchta nuqtasi koordinatalar boshidan o‘tuvchi to‘g‘ri chiziqda yotishi kerak, chunki urinma kuchni aniqlash tenglamasi bir o‘zgaruvchili chiziqli tenglama u = a ^. x bilan bir xil. Bunda a = η_mi ^. i_i / r_k ga teng bo‘lib u o‘zgarmas son, o‘zgaruvchi x = M_{dv i}.