Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика университеты


Download 2.79 Mb.
bet22/43
Sana16.06.2023
Hajmi2.79 Mb.
#1504528
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   43
Bog'liq
Tarih oqitish metodikasi

Оддий техника цурилмалари: Харита ва Укув картиналари илинадиган, ёгочдан ёки бошка материалдан ясапган силжийдиган одций курилмапар; кучма синф доскаси; синф деворига илиниб икки ёклама очиладиган доска.

  • Овозли аппаратлар: видеомагнитафон, магнитофон ва видеопроекторлар. Урта ва Урта махсус таълим тизимида тажрибасида компьютер, видеопроектор, видеомагнитафон, ДВД, СДлар дисклар ёрдамида, укувчиларни классик ва бошка композиторларининг асарлари билан таништириш укувчиларнинг дунёкарашини шакллантиришда мухим ахамиятга эга. Чунки музикали ижодий асарларга дойр урта ва Урта махсус

    таълим тизимида тарих курсининг маданий-тарихий материалини пластинка ва лента ёзувларисиз курсатиб булмайди. Масалан, маданиятга дойр темаларни утганда мусика асарларини эшитиш дарсни марокди килади.
    Урта таълим ва урта махсус таълим тизими тажрибасида бу манбалардан фойдаланишда куйидаги усуллар кулланилади:

    1. Ёзув материаллари юзасидан укувчиларга саволлар бериш билан бу ёзувлар даре материали таркибига киритилади.

    2. Аввало лента ёзуви эшитилади, сунгра бу ёзув сухбат ёрдамида тахлил килинади.

    Овозли техника воситаларига радио эшиттиришлар хам киради, укитувч и укувчилар учун радио оркали махсус дастур ёки умумий дастур буйича тарихдан бериладиган эшиттиришлар ни эшитишни ташкил этади. Хрзирги вактда, бундай эшиттиришлар купинча магнит ленталарига ёзиб олинган булади.
    Радио ва телевидение оркали бериладиган укув ва синфдан ташкари ишларга багишланган эшиттиришлар, тарихий вокеаларнинг иштирокчилари, мехнат кахрамонлари, ёзувчилар ва ижтимоий арбоблар билан утказилган учрашув материаллари, жамиятшунослик дарсларида махаллий ва хужалик ходимлари билан учрашув материаллари ана шу магнитофон ёзувларининг асосини ташкил этади. Бу учрашув ва сухбатлар такрорланмайди, ёзиб олинган магнитофон лентасидан узок йиллар давомида ва истаган вактда дареда ва даредан ташкари машгулотларда фойдаланиш мумкин. Бу уринда хам техника воситаси укитувчига кул келади, хохласа ундан ёзувдан тула, хохласа парчадан фойдаланади.

      1. Хдр хил курсатув асбоблари ва кулланмалар таълим техника воситаларининг учинчи гурухини ташкил этади.

    Тарих дарсларида бундай техника воситаларидан доим фойдаланиш учун урта таълим ва урта махсус таълим тизимида зарур техник шароити мавжуд булган кино кабинет ёки техника воситаларидан фойдаланишга мосланган махсус тарих кабинета булиши керак. Техника воситалари билан таъминланган кабинет асосан куйидаги талабларга жавоб бериши лозим:
    а) кабинетни тезда коронгилатиш ва тезда ёритиш мумкин булсин;
    б) коронги пайтда хам укувчиларнинг ёзув-чизув ишларни олиб бориши, экран тасвирларини дафтарга тушириши, дарслик текста билан ишлаши учун утирган уринлари махсус лампочкалар билан ёритиладиган булсин;
    в) кабинетда жуда катта доска булиши керакки, унинг бир кисми экран билан банд булса, бир кисми ёзиш учун буш булсин;
    г) харита ва картиналар илинадиган махсус мослама булсин;
    д) зарур техника воситалари ва уларни курсатадиган аппаратлар кабинетда мавжуд булиши билан бирга улар ишга ярокли холда саклансин. Бундай махсус кабинет булмаган такдирда синфни хам уни техника воситаларидан фойдапанадиган килиб жихозласа булади. Бу холда тегишли восита ва аппаратлар махсус шкафда сакданади.

      1. Бадиий ва хужжатли фильмлари хам таълимнинг курсатмали воситалари жумласидандир.

    Тарих укитишда фильмлар ва видеофильмлар энг таъсирчан ва самарапи курсатмали воситадир. Бадиий ва хужжатли фильмлар укувчилар куз унгида та­рихий вокеанинг жонли образини курсатмали килиб тулик харакатда гавдапантиради.
    Укувчилар бошка кургазмали куроллардан кура бадиий ва хужжатли фильмлар воситасида тарихий утмишни жонлирок идрок этадилар.
    Тарихий мавзуларга багишланган бадиий фильмлар (масалан, «Чингизхон» ва бошкалар) узининг мазмуни ва тарихий вокеаларни жонли килиб курсатиш жихатидан тарихий бадиий асарларга ухшаб кетади. Хужжатли хроникал фильмлар эса, уша даврнинг курсатмали хужжати булиб хизмат килади.
    Бадиий ва хужжатли фильмлар, айникса бадиий фильмлар укувчиларга эмоционал таъсир курсатиш, эстетик ва ахлокий тарбия бериш воситаси хамдир. Бадиий ва хужжатли фильмлар билим олиш вактини иктасод килишга хам ёрдам беради. Укувчилар оддий шароитда укитувчининг баёнидан, музей ва хар хил тарихий жойларга экскурсияларда булиб соатлар сарф килиб оладиган билимларини 10 — 15 минутлик фильмни куриб хам олишлари мумкин. Негаки Укувчилар фильмни томоша килиб тарихий образларнинг бутун киёфаси, характери, психологияси, дунёкараши ва бошка томонларини хам куз билан куради, мусика овози, куролларнинг гумбирлаши, самолётларнинг увиллаши, ;авод ва фабрикаларнинг хайкирикларини кулоги билан эшитади. Бадиий ва хужжатли фильмларининг эмоционал, эстетик таъсири хам бошка курсатмали куролларга нисбатан шубхасиз кучлидир.
    Бадиий ва хужжатли фильмни укувчиларга курсатишдан олдин укитувчининг узи уни синчиклаб куриб чикиши ва урганиши лозим. Бу билан укитувчи фильмнинг умумий мазмуни билан, асосий диккатни жалб киладиган чнг мухим кадрлар ва диктор текста билан танишади. Шундан кейин фильм укувчиларга курсагилади, сунгра фильм юзасидан сухбат утказилади, энг мухим кадрлар юзасидан укувчиларга саволлар берилади, фильм мазмунига боглаб уйга вазифа топширилади.
    Тарих укитиш тажрибасида фильмларидан фойдаланишнинг куйидаги асосий усуллари мавжуд:
    а) укитувчи уз баёнини фильмининг энг мухлм ва ёркин кадрларни курсатиш билан боглаб олиб боради. Танлаб олинган уша кадрларини изохлайди ва тегишли хулосалар чикаради;
    б) 10—15 минутли киска фильмларига багишлаб даре утказилади;
    в) махсус кино дарси ташкил этилади;
    г) даредан ташкари вактда фильм томоша килинади.
    Хозирги вактда тарих дарсларида укув телеэшипиришларидан кенг фойдаланилмокда, укитишда телеэшиттиришнинг икки:
    а) синфда кабул килиш учун бериладиган эрталабки курсатувлар, б) укишдан ташкари вакглардаги телекурсатувлар, укувчилар бу эшиттиришларни уйда томоша килади.
    Укув телекурсатувларини кабул килиш учун Урта таълим ва урта махсус таълим тизимида ойналари парда билан беркитилган, иккита телевизорли, махсус ёритиш аппаратлари мавжуд булган синф хонаси булиши зарур. Дарсда укув телекурсатувларининг икки хил тури кабул килинади: а) 15 минутлик телекурсатув, б) 30—40 минут давом этадиган янги материални баён килишга багишланган тематик теледарс ёки такрорлаш дарси. Телекурсатув га йирик олимларни, ёзувчилар, тажрибали укитувчилар, юристларни хамда тарихий вокеаларнинг иштирокчиларини жалб этиш укув материалини Урганишнинг долзарблигини ва мазмундорлигини оширади.
    Укитувчи телеэшиттиришни кабул килишга пухта тайёргарлик куради. Укувчиларнинг телекурсатувлар мазмунини пухта узлаштириб олишлари учун укитувчи уларга эшиттириш мазмуни юзасидан саволлар беради ёки бошка вазифалар топширади. Натижада укувчилар курсатишни фаол фикрлаб узлаштирадилар. Укитувчи теледарсни кабул килишни сухбат билан якунлайди.
    Шундай килиб, телеэкран тарих укитишда курсатмалиликнинг самарадорлигини янада ошириб юборди. Тарих укитишнинг теледарс тажрибаси тарбиявий ва дидактик жихатдан бошка курсатмали воситалардан кура хийла афзал эканлигини исботлади.
    Асосий тушунчалар

    Download 2.79 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   43




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling