Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Download 1.06 Mb.
bet59/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Рецептор аппарат


Тур парда кузниг ички пардаси булиб, унда ёруглик нурларини сезувчи фоторецепторлар бор. Уларга таёкчалар ва колбачалар киради. Бундан ташкари, тур пардада кузнинг нерв аппаратини ташкил килувчи нерв хужайралари ва уларнинг усиклари хам бор. Тур пардадаги хар бир каватнинг тузилиши ва фаолияти билан танишиб чикамиз.
Тур парданинг пигментли кавати пигментли эпителийдан тузилган. Унда фусцин пигменти бор. Бу пигмент ёругликни ютиб, унинг кайтишига ва сочилишига тускинлик килади. Шу тарика курув сезгисининг равшан чикишига имкон беради.
Фоторецепторлар. Тур парданинг ички томонидан пигментли эпителий каватга фоторецепторлар кавати такалиб туради. Фоторецепторларнинг ёругликни сезувчи бугимчалари ёругликка карама-карши томонга караган. Хар бир таёкча ёки колбача ёругликни сезадиган ва курув пигментига эга булган ташки бугимчадан ва фоторецептор хужайрада энергетика жараёнларини таъминловчи ички сегментдан иборат. Одамнинг кузида 6-7 миллион колбача ва 110-125 миллион таёкча бор. Таёкча ва колбачалар куз тур пардасида бир текисда таксимланмаган. Тур парданинг марказий чукурчасида факат колбачалар бор (1 мм2 майдонда 140000 колбача жойлашган). Тур парда перифериясига томон колбачалар камайиб, таёкчалар ортиб боради. Тур парда перифериясида факат таёкчалар булади. Курув нервининг куз соккасига кирган жойи - курув нервининг сургичида фоторецпторлар йук. Шунинг учун бу жой ёругликни сезмайди. У «кур дог» деб аталади. Унинг борлигини Мариотт тажрибаси исботлайди. Таёкчаларнинг сезгирлигига нисбатан колбачаларнинг сезгироиги анча кам. Шу сабабли кош корайганда колбачалар билан куриш сусайиб, таёкчалар билан куриш устун туради.
Тур парда нейронлари. Фоторецептор хужайралар каватидан ичкари томонда биполяр нейронлар кавати бор. Бу нейронларга ичкари томондан ганглиоз нерв хужайралар кавати такалиб туради. Ганглиоз хужайраларнинг усиклари курув нервининг толаларини ташкил килади. Шундай килиб, ёруглик таъсирида фоторецепторларда вужудга келган кузгалиш биполяр ва ганглиоз хужайралар оркали курув нервининг толаларига утади.



Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling