В. А. Мирбобоев


УГЛЕРОДЛИ КОНСТРУКЦИОН ПУЛАТЛАР


Download 1.63 Mb.
bet75/121
Sana09.01.2023
Hajmi1.63 Mb.
#1085279
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   121
Bog'liq
Materialshunoslik (I.Nosirov) (1)

УГЛЕРОДЛИ КОНСТРУКЦИОН ПУЛАТЛАР

Углеродли конструкцией пулатлар машинасозликда энг куп .Кулланиладиган пулатлар булиб, металлургия саноатпдаги хамма ишлаб чиг;арилаётган пулатларнинг г^арийб 80% ини ташкил цилади. Бундай пулатларнинг таннархи арзон булиб, етарли даражада яхши механик ва технологии хусусиятларга эга. Бундай пулатлар катта тезликда совитиш билан тоблана- дн, лекин тоблаш чукурлиги катта эмас (12—15 мм), бушатиш- га и баркарорлиги хам кам.
эдлн конструкцией пулатлар сифати жихатидан бир и- си..4?ларга булинади.
О и"' сифатли конструкцией пулатлар А, Б. Б группаларга булжшб, улар механик хусусиятлари хамда кимёвий таркиб- ла:. билан бир-бирларидан фарк кил ад и.
группадаги пулатларнинг механик хоссалари тартибга •сслинган, кимёвий хоссалари аннц белгиланмаган. Бундай пу- .ар 'йидагича маркаланади: СтО, Ст1, Ст2, ..., Стб, Ст7.
Б группадаги пулатларнинг кимёвий хоссалари тартибга со- лннтдк. ханик хоссалари эса аник белгиланмаган. Бундай пулатларнинг маркаси олдига синф белгиси куйилади: БСт4, БСт4кп, БСто ва хрказо.
В группадаги пулатларнинг дам механик, хам кимёвий хос­салари аник тартибга солинган. Бундай пулатлардан хар кан- дай канта ишлаш пули билан (пайвандлаш, термин ишлов бериш) машина конструкцпялашши ясаш мумкин. Улар куйи- дагича маркаланади: ВСтЗ ёки ВСт5 ва х. к. Оддий сифатли углеродли пулатлар огирмас шароитда ишлайдиган машина .конструкцияларини ясашда кенг кулланилади. ^Масалан, Ст5, Стб пулатлардан трамвай ва поезд излари ясалади. Йул ку- рилиш машиналари ва ^ишлок хужалиги машиналарининг вал, тишли гилдирак, махкамлаш элементлари каби куп воситалари тайёрланади.
Сифатли конструкцией пулатларда зарарли элементларнинг микдори кам булганлпгиучун уларнииг механик хоссалари ва кимевий таркиби анча баркарордир. Бундай пулатлар машина- созлпк корхоналарпга хар хил геометрик шаклда жувалаяган ёки босим остида ишланган ярим фабрикат холатпда келтирпла- дп. кимёвий таркиби хамда механик хоссалари аник тартибга со­линган булади. Улар машинасозликнинг жуда кенг жабхала- рида ишлатилади. Масалан. 08 кп. 05 кп, 10 кп лист пулатлар­дан автомобиль томлари, канотлари хамда гилоф шаклидаги воситалар ишлаб чикарилади, 10, 20, 25 пулатлардан кам юк кутаоадиган валлар, тишли гиллираклар каби воситалар тай­ёрланади. Урта углеродли сифатли пулатлардан уртача кучла- нишда ишлайдиган жавобгарлиги катта машина воситалари тайёрланади. Масалан, 30, 40, 45 пулатлардан таксимловчи валлар, гилдиракларни харакатга келтирувчи ярим ук, тирсак-

ли валлар, кучли тишли гилдираклар ва шунга у"хшаш восита- лар тайёрланади. Бундай пулатлар тобланиб, юцори темпера- турали бушатиш берилса, цовушоцлик ва ^атти^ликнинг энг самарали нисбати ^осил булади.
Пружина, рессор каби воситаларни тайёрлаш учун пулат- лардаги углерод мицдори 0,5—06% дан кам булмаслиги керак (65, 70, 75, 80, 85) хамда кундаланг кесим буйича тоблаш мум­кин булишлиги учун унга легирловчи элементлар (купинча марганец ёки кремний) цушилади (60С, 65Г, 70 Г ва .уоказо).
Юк;ори кучланишда ишлаши керак булган рессорлар ва эластик элементларни тайёрлашда 60С2ХА, 60С2ХФА пулат­лар ишлатилади. О^увчанлик чегараси ЮООМПа кучланишга тенг ёки ундан ортик; булса, пружина ва рессорлар 70СЗА,. 60С2ХА, 60С2Н2А пулатлардан тайёрланади.


Download 1.63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling