В а у р т а м а Х с у с т а ъ л и м в а з и р л и г и т е р м и з д а в л а т у н и в е р с и т е т и

4 А ҳ м е д о в Б. Узбекистоп халқлари тарихи манбалари (қа-
димги ва ўрта асрлар). 
Тошкент: «Уҳитувчи», 
1991, 
202— 204-
бетлар.
5 Узбекистон Республикаси Марказий давлат архивн. 
И-461- 
жамғарма, 1-ёвуз, 1260-нш, 11-варақ.
6 «Узбекистон-Туркия» дўстлнк жамиятн жорнй архивм. Ҳуж - 
жат: «Узбекистон-Туркия муносабатлари янги босқнчда», 3-бет.
7 X у р ш у т Э . Ҳакимхоннииг ҳаёти ва саёҳатлари. Тошкент: 
«Фан», 1987, 3— 4-бетлар.
72
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

X IX асрнинг 60—70-йнлларпда Урта Осиё хонлнкла- 
ри Россия томонндан истнло қилинди. Қўқон хонлиги 
тугатилиб, Бухоро амирлиги ва Хнва хонлиги бнлан 
1868, 1873 йилларда Росспя ўртасида нмзоланган шарт- 
номаларга кўра, улар мустақил ташқи сиёсат юритиш, 
рус ҳукуматининг рухсатисиз бошқа давлатлар билан 
битимлар, шартномалар тузиш ҳуқуқларидан маҳрум 
Қилинган.
Туркнстон генерал-губсрнатори фон Кауфманнинг 
1880 йил'22 август ва 4 сенгябрда чиқаргаи фармойиш- 
ларига кўра, «Россиянинг Европа давлатлари билан че- 
гарасидап бож тўлаб олиб ўтплмаган, хонликлар ҳуду- 
ди орқали Туркистоига Европа мамлакатлари, Туркия, 
Эрон, Ҳиндистонда тайёрланган саноат молларини кел- 
тириш тақнқланган»8.
Туркистон 
Россия мустамлакасига 
айлантирилгач, 
Туркнстон ва Туркия Россня орқалпгина иқтисодий за 
маданий алоқалар олиб борпш йўлига ўтди. X IX аср- 
нинг охпри — X X аср бошларида Туркияга Туркистон- 
дан ипак, қоракўл тери чиқарилган, Измирда бу ипак- 
дан газламалар тўқилган. Кўилаб турк фуқарслари, иш- 
билармонлари Туркистонга келиб кичик дўконлар, ҳатто 
заводлар очганлар. Туркистонликлар Россня, Туркпя 
ҳудудлари орқали ўтиб ҳаж сафарларнга борганлар. Бу 
даврда туркистонлик ёшлар Туркия маданиятн зиёсидан 
баҳраманд бўлдилар. Фитрат, У. Пўлатхўжаев, Ғозн 
Олим Юнусов кабн ёшлар Туркия олнй ўқув юртларида 
таҳсил олиб қайтдилар. Айнан шу зпёлилар Туркистон- 
даги 
жадидчилик ҳаракатига раҳиамолик қилдилар, 
улар Октябрь инқилобидан сўнг Туркистон иетиқлоли 
йўлпда қурбон бўлдилар. Албатта, Туркия ҳукумаги 
Туркнстонда ўз снёснй таъсирини оширишга ҳам урип- 
ган. Туркиядаги «Бирлик ва тараққиёт» комитети Тур- 
кистонга кўплаб ўз ташвнқотчиларнни юбориб турган.
Октябрь 
инқнлобидан сўнг 
тузилган 
Туркистон 
А С С Р , Бухоро ва Хива Халқ Совет Республикаларининг 
айрим раҳбарлари Туркня билан мустақил муносабат- 
лар ўрнатншга урингаплар. Бнринчи жаҳон урушидан 
кейин турк халқн инглиз босқинчиларига қарши Мус- 
тафо Камол Отатурк бошчилигида миллий-озодлик ку- 
рашига отланди. Туркистон А С С Р Марказий Ижроия 
Комитетининг раиси Хидиралнев 1922 йил 9 октябрда