Va o rta maxsus

~]

Xususiy o'quv maqsadlari

1:1

1:2

1:3

1:4

O'quv maqsadlarining tuzilishi.

22

Pedagogik texnologiya tarafdorlari aynan shu holal, ya'ni an'anaviy o'qitish

jarayoni maqsadlari noaniq bo'lib, o'qitish natijalarini o'lehab bo'lmasligini qattiq

tanqid ostiga olganlar. Lckin an'anaviy pedagogikadagi bu holatni hech qanday

tanqid o'zgartira olmadi, chunki o'quv yurti (u bilan birga o'qituvchi ham) ijtimoi)

talabni o'ta umumlashgan holda oladi. Dcmak. jamiyat ta'lini tizimiga umumiy

tarzda bayon etilishi tabiiydir. Bu respublikamiz ta'lini tizimini takomillashtirish va

uni jahon andazalariga muvofiqlashtirishni qi\•inlashtiruvchi muhim omillardan biri

bo'lib hisoblanadi. SHuni ta'kidlash lozimki. respublikamizda ta'lim standartlarining

qabul qilinishi kadrlar tavyorlashdagi ta'lim maqsadlarini aniqlashtirishni jamiyat

miqyosida ta'minladi.

Pedagogik texnologiya tarafdorlari taklif etgan o'quv maqsadlarini aniqlash usuli

o'zining yuqori darajada o'ta amaliyligi bilan ajralib turadi. O'quv maqsadlari

o'quvchining ishonchli o'lehash va tashqaridan bilib olish mumkin bo'lgan xatti-

harakatida ifodalanib, ular o'qitish natijalari orqali shakllantiriladi. SHu bilan birga.

o'quvchilarning bu xatti-harakatlarini o'qituvchi yoki ekspert aniq kuzatib baholashi

mumkin bo'ladi.

Pedagogik texnologiyada nazarda tutiladigan maqsadlarni qo'yish uslubi

o'zining ashyoviy xususiyatiga ega, ya'ni o'qitish maqsadlari o'quvchilar harakatida

ifodalanadigan va aniq ko'rinadigan hamda o'lehanadigan natijalar orqali belgilanadi.

Aksariyat, mamlakatlarda o'quvchi va o'qituvchi maqsadlari alohida-alohida

belgilanadi. Bu mantiqan to'g'ri, chunki o'qitish pedagog va o'quvchining o'zaro

hamkorlikdagi faoliyati hisoblanadi. Bunday maqsadlar o'qituvchining faoliyatidan

kelib chiqqan holda qo'yiladi (o'rgatish, tushuntirish. ko'rsatish, aytib berish va h.

k.). O'quvchining harakatlarida ifodalanadigan natijalar esa ta'limning vazifalari

deyiladi. Vazifa talabaning xatti-harakatini ifodalovchi atama bilan ifodalanishi

shart.

Ma'lumki, fe'llar umumiy yoki aniq ma'no bildirishi mumkin. Ta'lim

vazifasini ifodalash uchun aniq ma'no bildiradigan fe'llardan foydalanish lozim.

Ta'lim vazifalarini yuqorida aytilgan darajada ifodalash ayrim hollarda juda

murakkab. Ba'zi paytlarda o'qitish maqsadlarini alohida-alohida tarkibiy bo'laklarga

bo'lib, ularning tahliliy natijasida taqqoslanuvchi o'quv maqsadlarini tuzish va ularni

---

test topshiriqlariga o'tka^ish qiyin kechmaydi. Ba'zi hollarda esa qismlarga bo'lish

va ulami tahlil qilish qiyin kechadi, taqqoslanuvchi o'quv maqsadini tuzish mumkin

boMsa-da. uni bajarish nihoyatda murakkab.

Bunday hollarda. B.Blum taksonomiyasiga asosan umumiy maqsadlardan