Va o rta maxsus

foydalanish mumkin.

Taksonomiya tushunchasi (grekcha tartib bilan joylashtirish) biologiya

fanician olingan. Ob'ektlarni, ularning tabiiv o'zaro bogliqligiga asoslanib va

toifalari murakkablashib boradigan ketma-kctlikda (ya'ni ierarxik) joylashtirish.

turkumlash va sistcmalashtirish taksonomiya deb ataladi. Pedagogik maqsadlarni

bunda\ sxema bo'yicha tuzishga birinchi raarta AQSM olimlari e'tibor bcrganlar.

1956 yilda •"taksonomiya"ning birinchi qismi nashrdan chiqdi. Unda o'quv

maqsadlarining kognetiv (bilishga oid) sohada ifodalanishi bayon etilgan. Kognetiv

soha - bu o'qilgan materialni eslab qolish va uni takroran aytib berishdan boshlab. to

o'zlashtirilgan bilimlarni to'la anglab, ulami oldin o'rnatilgan g'oya, metod va

harakat usullari bilan uyg'unlashtirib tasawur etish hamda bilimlarni puxta

egallashgacha bo'lgan muammolarni hal ctilishini o'z ichiga oladi.

Maqsadlarning aniq tartibli va ierarxik turkumini yaratish amalivotchi

pedagoglar uchun juda muhimdir. Buning sabablari quyidagicha:

1. O'quv jarayonida e'tiborni asosiy maqsadga qaratish. O'qituvchi

taksonomiyadan foydalangan holda nafaqat o'quv maqsadlarini, balki asosiy

vaziialarni, bundan keyingi faoliyatining tartibi va borishini ham belgilashi mumkin.

2. О qiiuvchi va о quvchilar hamkorlikdagi faoliyatining aniqligi va

ashkoraligi. Aniq o'quv maqsadlari o'qituvchi uchun o'quvchilarga ularning umumiy

faoliyatidagi asosiy yo'nalishlarini tushuntirish, muhokama qila olish va ixtiyoriy

qiziquvchi shaxslar uchun ham aniq va tushinarli bo'lishini ta'minlash imkoniyatini

beradi.

3. О qilish nalijalarini baholash andazasi (elalon)ni yaratish Faoliyat

natijalari orqali aniq it'odalangan o'quv maqsadlari ularni ishonchli va xolisona

baholash imkoniyatini yaratadi. Bunday etalon faqat o'qituvchi tomonidan yaratiiishi

shart emas. Uni o'quvchilar bilan hamkorlikda yaratish ham mumkin. B.Blum

taksonomiyasi yordamida o'qituvchi nafaqat o'quv maqsadlarini aniqlashtirishga,

24

balki ularni o'zaro bog'liq bo'lgan qat'iy ketma-ketlikda joylashtirishga muvaffaq

bo'ladi. O'quv maqsadlarining bunday ifodalanishi o'qituvchi uchun talabalarga.

ularning bilish faoliyati holatini tushuntirish. bu faoliyatni yakuniy natija tomon aniq

yo'nalish olishga undashi uchun imkoniyat yaratadi. Demak. o'zlashtirishning

takomillashib borishi kuzatiladi.

Taksonomiya test topshiriqlaring tuzuvchilar uchun o'quv materiali

elementlarini o'quv maqsadlarining qaysi toifasiea muvofiqlieini aniqlashda ham