Вaриaнт-1 Иқтисодий таҳлилнинг замонавий бошқаравдаги роли, ўрни ва аҳамияти

ВAРИAНТ-26
1. Ўртача миқдорлар, уларнинг мазмуни ва молиявий таҳлилда қўлланилиши.
2. Ўтказиш даври бўйича молиявий таҳлил турлари.
ВAРИAНТ-27
1. Иқтисодий таҳлилда гуруҳлаш усулининг қўлланилиши ва мазмуни.
Молиявий таҳлил иқтисодий таҳлилнинг енг муҳим йўналишларидан бирини ўзида намоён қилади. Бунинг устига, сўнгги йилларда бу бўлим мустақил фан даражасигача кўтарилди. Рақобатдош иқтисодиёт шаклланиши таъсирида тобора кўпроқ фойдаланувчилар бевосита ёки молиявий ҳисобот маълумотларидан муайян ҳисоблашлар натижасида олиш мумкинГуруҳлаш – бу маълумотлар мажмуини унинг таркиби ёки компонентлари ўртасидаги ўзаро алоқаларни ўрганиш мақсадида гуруҳларга ажратишдир.
Иқтисодий ҳодисаларни илмий таснифлаш, уларни турдош гуруҳ ёки гуруҳчаларга бирлаштиришни уларни батафсил ўрганиш асосидагина амалга ошириш мумкин. Тасодифий белгиларига кўра ҳодисаларни гуруҳлаш мумкин емас: уларнинг сиёсий-иқтисодий табиатини тушунтириш зарур. Кўрсаткичларга таъсир қилувчи омиллар ва сабаблар ҳақида ҳам худди шундай дейиш мумкин. Таҳлил мақсадига боғлиқ равишда типологик, ткзилмавий ва аналитик (сабаб-оқибат) гуруҳлашдан фойдаланилади. Типологик гуруҳлашга мисоллар – фаолият тури бўйича аҳоли гуруҳлари, мулкчилик шакли бўйича корхоналар гуруҳлари ва б.
Тузилмавий гуруҳлар кўрсаткичларнинг ички тузилиши, уларнинг алоҳида қисмлари нисбатини ўрганишга имкон беради. Уларнинг ёрдамида касб-кори, меҳнат стажи, ёши, меҳнат меъёрларини бажариши бўйича ишчилар таркиби; маҳсулот таннархи таркиби ва бошқалар ўрганилади.
Aналитик гуруҳлар (моҳиятан типологик ва тузилмавийни ўзида қамраб олувчи) ўрганилаётган ҳодисалар, обйектлар ва кўрсаткичлар ўртасидаги ўзаро алоқадорлик ва ўзаро муносабатларни аниқлашга мўлжалланган. При построении Aналитик гуруҳларни тузишда икки ўзаро алоқадор кўрсаткичлардан бири бошқасига таъсир қилувчи омил сифатида, бошқаси еса биринчисининг таъсири натижаси сифатида кўриб чиқилади. Лекин ҳар бир аниқ ҳолат учун омилли ва натижавий аломатларнинг ўзаро боғлиқлиги ўзгариши мумкинлигини назарда тутиш талаб қилинади (омилли аломат натижавий сифатида намоён бўлиши мумкин ва аксинча). бўлган тўлиқ ва ишончли ахборотлар олишга қизиқиши ортиб бормоқда. Бундай фойдаланувчилар сирасига аввало корхонанинг ўзидаги манфаатдор хизматларни (масалан, бухгалтерия бўлими, бизнес-режа бўлими), шунингдек, аксиядорлар, инвесторлар, кредиторлар ва бошқаларни киритиш мумкин. Таҳлил методологиясида турли фойдаланувчилар учун туб фарқлар йўқ, бироқ аналитиклар учун рухсат етилган ахборот базасида фарқ мавжуд. Ташқи фойдаланувчи қўлида фақатгина бухгалтерия ҳисоботининг расмий маълумотлари бўлади, ички фойдаланувчи еса оператив, статистик ва бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботининг барча маълумотлари, ҳатто бирламчи ҳужжатлардан ҳам фойдаланиши мумкин.
Шундай қилиб, ахборотларни тўғри гуруҳлаш кўрсаткичлар ўртасидаги боғланишни ўрганиш, ўрганилаётган ҳодисалар моҳиятини янада чуқурроқ англаш, таҳлил материалларини тизимлаштириш, уларнинг асосийлари, характерлилари ва ўзига хосларини ажратишга имкон беради.