X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

261

---

V bob. TUGANAKMEVALILAR
 
Bu guruhga har xil botanik oila va turlarga mansub tuganakmeva hosil 
qiladigan o„simliklar kiradi. 
Tuganakmevalilar tarkibida 65-84% quruq modda bo„ladi. Quruq 
moddaning tarkibida kraxmal, qand, inulin mavjud. 
Tuganakmevali ekinlarning kimyoviy tarkibi, (%) 
__ __________________ ___________________ ____ 45-jadval 
Moddalar 
Ekinlar 
kartoshka 
batat 
maniok 
taro 
yer noki 
Uglevod 
23,7 
26,1 
17-32 
30-35 
17,9 
Oqsil 
2,0 
1,8 
0,9-2,3 
2-3 
2,3. 
*
60
•2
>
0,18 
0,7 
0,1-0,7 
0,2-0,5 
0,20 
Tuganakmevalilar oziq-ovqatda, yem-xashak va texnikada xomashyo 
sifatida ishlatiiadi. Tuganakmevalar yer osti poyalarida yoki ildizlarda 5 -20 
sm chuqurlikda rivojlanadi. Tuganakmevalilar qator orasi ga ishlov 
beriladigan ekinlar bo'lganligi uchun almashlab ekishda ahamiyati katta. 
Yer yuzida tuganakmevali o„simliklardan quyidagilar ekiladi: 
— Kartoshka-Solanum tuberosum
i.-oilasi - 
Solanaceae.
 
— 
Batat
-Ipomaea batatus Lam-oW&si - Asteraceae.
 
— Шаток—Manihot esculenta
Gr-oilasi — 
Euphorbiaceae.
 
— 
Yams
—Diosoria alata
Z-oilasi — 
Dioscoreaceae.
 
— 
Taro
-Colocasia antiquorum-
oilasi — 
Araceae.
 
Bu ekinlar har xil oilaga mansub boigani bilan ularning tuga - 
nakmevasi bir-biriga yaqin, tarkibida quruq modda kam, shuning uchun 
yaxshi saqlanmaydi. Tuganakmevali ekinlarni yetishtirish 
262

---

texnologiyasi ham bir-biriga yaqin, hammasi qator orasiga ishlov 
beriladigan ekinlar. 
Yer yuzida tugnakmevali o„simliklar orasida eng ko„p tarqalgan i 
kartoshka o„simligi. Tropik va subtropik iqlim sharoitida ma- niok, taro, 
batat, yams kc„proq ekiladi. 
Tuganakmevali ekinlardan 0„zbekistonda asosan kartoshka, qisman, 
topinambur va batat ekiladi. 
5.1. Kartoshka