X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Barglarning naychalanishi.
Bu kasallik M virusi ta‟sirida hosil bo'lib, 
barglar o'rta tomir tomon buralib naycha shakliga kiradi.
Kudryash (hurpak).
Bu kasallik belgisi shuki, tupda poyalar soni 
(10-15 dona) ko'payib, barglar shakli o'zgarib ketadi. Shu bilan birga 
yuqori toq yonbarglari o'sib ketadi, poyasi esa kattalashadi. Bu
tuganaklarning ko'rinishini ham o'zgartirib yuboradi. Shuning uchun 
urug'lik tuganaklar saralanib olinayotganda ayniganlarini ajratib tashlash, 
kasallikning oldini olishga imkon beradi.
Kartoshka ekiniga zararkunandalardan simqurt, kuzgi tunlam, 
kolorado qo'ng'izi va qandalalar katta zarar yetkazadi.
Yetishtirish texnologiyasi
0„tmishdosh.
Kartoshka respublikamiz iqlim sharoitida tog'li va 
tog'oldi rayonlarda hamda daryolaming quyi gidromorf tuproqli zonlarida 
yaxshi o'sadi va rivojlanadi. Bu mintaqalar tuprog'i organik moddalarga 
boy va harorati nisbatan past bo'ladi. Bo„z va boshqa tuproqlar ham 
kartoshka yetishtirishga yaroqlidir.
Kartoshka Markaziy Osiyoda odatda sabzavot yoki sabzavot yem-
xashak almashlab ekish dalalarida o'stiriladi. Sabzavot almashlab ekishda 
karam, bodring, poliz ekinlari va ildizmevalilar piyoz hamda dukkakli 
don ekinlari kartoshka uchun eng yaxshi o'tmishdosh hisoblanadi. Beda 
ham kartoshka o'simligi uchun yaxshi o'tmishdosh. Beda ekilgan maydon 
haydalgandan so'ng kechki muddatda ekiladigan kartoshkani ekish 
maqsadga muvo-
272

---

fiqdir. Chunki, iyun-iyuS oylarigacha beda ildizi va uni qoldiqlari chirib 
bo„ladi.
Bedadan so„ng ertagi kartoshkani ekish yaxshi natija bermaydi, 
sabab 
chirib ulgurmagan beda ildizlaridan yana maysalar ko„karib chiqib 
kartoshkaga ishlov berishga xalal beradi va hosildorligini pasaytirib 
yuborishi mumkin.
Kartoshkani surunkasiga 2-3-yil mobaynida bir dalaga ekish so„lish 
kasalligining ko„payib ketishiga sabab bo„ladi. Agar bir dalaga 
surunkasiga kartoshka ekish zarurati tug„ilsa, bunda, albatta, oraliq ekin 
sifatida kuzgi ko„k no„xat va shabdardan muvaffaqiyatli foydalanish 
mumkin. Markaziy Osiyoda quyoshli kunlaming ko„p boiishi va sun‟iy 
sug„orishni keng qoilashnishi kartoshkani ertagi ekinlardan bo„shagan 
yerlarda takroriy ekin sifatida ekib, yuqori hosil olishga imkon yaratadi.
Yerni ekishga tayyorlash
Kartoshka ekiladigan yer kuzda chuqur (27-29 s m) qilib haydaladi. 
Bu yerlarga erta bahorda borona solinadi va ertagi kartoshka ekiladi.
O'tloqi-botqoq yerlarda ertagi kartoshkani erta muddatda ekish 
uchun egatlar kuz faslida olib qo„yilgani. Bo„z tuproqlarda ham bu 
usulda ekish ijobiy natija beradi. Kartoshka takroriy ekin sifatida ekilsa, 
u ekiladigan yer haydalishdan oldin sug„oriladi, so„ng haydab va bir 
yo„la boronalanib so„ng ekiladi.