X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Ekinlarda fotosintetik jarayonning ko„rsatkichlari. Ekinzor optik tizimga 
o„xshab ekin yuzasiga tushadigan FARni barglar yordamida o„zlashtiradi. 
0„suv davrining boshlanishida o„simiiklar FARni kam o„zlashtiradi, chunki 
bargi hali yaxshi rivojlanmagan, barg yuzasi kichik boiadi. Barg yuzasi 
kattalashgan sari FARni o„zlashtirishi ko„payib boradi. Barg yuzasining 
indeksi 4-5 ga teng boisa yoki barg yuzasi 40-50 ming kv.m/ga boiganda 
FARni o„zlashtirish yuqori ko„rsatkichga ega boiadi (umumiy radiatsiyani 
40% ni tashkil qiladi). 
Bargi yaxshi rivojlangan ekinzorlarda FARning 50-60% o„zlashtiriladi. 
Shu o„zlashtirgan radiatsiya fotosintez uchun quvvat manbai boiadi. Ammo, 
FARni o
4
zlashtirish koeffitsiyenti past boiadi. Agar hosilda ekin yuzasiga 
tushayotgan quyosh nurining 2- 3% o'zlashtirilgan boisa, quruq organik 
moddaning vazni 10-15 t/ga ni tashkil qiladi yoki don hosili 4-5 t/ga boiadi. 
Gektarda o'simlikning tup soni kamaysa, FARning 20-25% o„zlashtiriladi, bu 
holda o„zlashtirish koeffitsiyenti 0,5-1,0% bo4adi. 
Agar ekinzor yagona fotosintetik tizim deb qabul qilinsa, o„suv davrida 
shakllanadigan 
hosil 
barg 
yuzasiga, 
o'suv 
davriga 
va 
fotosintez 
mahsuldorligiga bogiiq boiadi. 
U - FP x ChPF 
U - hosil, t/ga; 
FP - fotosintetik imkoniyat, ming m.kv. kun/ga; 
ChPF - fotosintezning sof mahsuldorligi, g/rn. kv. kun. 
Amaldagi fotosintetik potensial quyidagi formula bo„yicha topiladi: 
FP = ScT 
Sc - o„rtacha barg yuzasi, ming. kv. m/ga; T - o„suv davri, 
kun. 
Sc = (S1-S2) 
Si, S
2
- hisob davrining boshlanishida va oxiridagi barg yuzasi, ming. 
kv. m/ga. Shunday qilib: 
34 

---