X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Fitotsenoz (fito-o„simlik, senoz-jamoa) - o„simliklar majmuasi. Tabiiy 
fitotsenoz-tabiatdagi ko„p turli o„simlik majmuasi. 
Agrotsenoz - bu inson tomonidan yaratilgan (ekilgan) bir yoki ko„p turli 
o„sim!ik majmuasi. 
13 

---

Hosil 
- qishloq xo„jalik ekinlarini yetishtirish jarayonida bir 
gektardan olingan mahsulot. 
Hosildorlik - bu ma‟lum bir o„simlik turini, navini, duragayini biologik 
hosil shakllanish darajasi. Bir xil sharoitda har xil navlaming, turlarning 
hosildorligi har xil boiadi. 
Hosildorlik 
imkoniyati 
- ekilgan navni talabi bo„yicha sharoit 
yaratilgandagi olinadigan eng yuqori hosil. Bu ekinning genotipiga bogiiq 
boiadi. 
Hosil tarkibi - hosilning shakllanishiga ta‟sir qiladigan tarkibiy qismlar, 
masalan, o„simlikning tup soni, tuplanish darajasi, mahsuldor tuplanish, 
boshoqchalar soni, don soni, bir boshoqdagi don vazni, hosil indeksi (donni 
poyaga nisbati) tushuniladi. 
Biologik hosildorlik 
- maium bir maydonda (gektar, kvadrat metr) 
vetishtirilgan mahsulot miqdori. Bu ko„rsatkich hosilga nisbatan binmmcha 
ortiq boiadi, chunki hosil yigish jarayonida bir qismi nobud boiadi, quriydi. 
0„g„itlash me‟yori - bir gektarga solinadigan sof modda hisobida o„g„itning 
miqdori. 
0„g„itning о„Ichovli miqdori - yilWk o„g„itlash me‟yoridan bir o„g„itlashda 
solinadigan o„gitning miqdori. Masalan, kuzgi bug„doy yetishtirishda azotli 
o„g„itning me‟yori 150 kg/ga, shu me‟yorning 30 kg ekishdan oldin, 60 kg 
nay o„rash davrida va qolgani gullash davrida solinadi. 
0„simlikni o„sishi, rivojlanishi va hosilning sifati hamda miqdoriga tashqi 
muhit omillari birgalikda ta‟sir qiladi, ammo biri birining o„mini bosa 
olmaydi. Masalan, suv ko„p boigani bilan yorugiik yetishmasa, o„simlikda 
generativ organlar shakllanmaydi yoki azot miqdori yetarli boigani bilan 
fosfor yetarli boimasa, o„simlik yaxshi rivojlanmaydi. 
Har bir sharoitda hosilning shakllanishi, uning miqdori, sifati 
yetishmaydigan omilga bogianib qoladi. Maium bir sharoitda tashqi omil 
ko„rsatkichlari muqobil darajada boiganida, o„simlik yaxshi o„sib rivojlanadi 
va yuqori sifatli hosil shakllanadi. Tashqi omillaming bir qismini inson 
boshqara olmaydi, bir qismini qisman boshqaradi va ayrimlarini boshqara 
oladi. 
14 

---

Hosilga ta‟sir qiladigan omillarni uch guruhga boiish mumkin: