X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Biologyasi. Moyli zig'ir (mejumka, kudryashi) tolali zig'irga 
(dolgunets) nisbatan havo haroratiga yuqori talabchan bo'lib, urug'lar 3 -5 
haroratda unib chiqa boshlaydi. Maysalar unib chiqishi uchun maqbul 
harorat 12 bo'lib, yosh maysalar -3 -4 va yetilgan o'simlik -10 -12 
sovuqqa bardosh beradi. Zig'ir gullash va urug'lami yetilish davrida havo 
haroratiga katta ehtiyoj sezadi. Zig'ir urug'lari pishib yetilguneha o'suv 
davomida o'rtacha kunlik harorat yig'indisi 1600-1800 tashkil qiladi. 
Transpiratsiya koeffitsiyenti 420-690 tashkil qiladi.
O'simlikshunoslik ilmiy tadqiqot institutida M.Amanova tomonidan 
(1998-2015) Respublikamiz sharoitida o'tkazilgan tajribalarda, zig'ir 
o'simligining o'suv davri davomiyligiga harorat bilan bir qatorda tuproq 
namligi ham kuchli ta‟sir ko'rsatishi aniqlangan.
Madaniy zig'ir uzun kun o'simligi bo'lib hisoblanadi. Yorug'- 
likning zig'ir o'simligining o'sish va rivojlanishiga ta‟siri olimlar 
tomonidan tadqiq etilib -yorug'lik sun‟iy qisqartirilganda o'simlikning 
o'sishi sekinlashishi, biroq shoxlanish jarayoni tezlashishi, hosil 
organlami rivojlanishi hisobiga hosildorlik ortishi aniqangan.
350

---

Maysalar unib chiqqandan 
0
„simlik gullash davrigacha kunlik 
yorug'Hkning 
10 soatdan kam bo'lishi esa, gullash davrini 25-28 kunga 
kechikishiga sabab bo'lishi aniqlangan.
Zig'ir tez 
yetiiadigan o'simlik, o'sish davri 75-105 kun, 
namsevar, 
bahorgi yog'ingarchilikdan yaxshi foydalanadi. Ekilgan
dan 8-12 
kun 
o'tgach maysalari unib chiqadi. Zig'ir birinchi oyda 
sekin 
o'sadi, 
g'unchalash-gullash davrida tez o'sadi. O'sish 
davrining 
dastlabki 
kunlarida begona o't orasida siqilib qoladi. 
Maysalari 
qatqaloqdan tez 
nobud bo'ladi. Zig'ir ozuqa moddalarga talabchan. U unumdor, yumshoq 
tuproqlarda yaxshi o'sadi. Og'ir, yengil, shag'al, toshli yerlar zig'ir 
uchun yaroqsiz hisoblanadi.
Zig'ir o'simligining o'suv davrining uzunligi bo'yicha uch guruhga 
ajratiladi:
1. Tezpishar nav va namunalarda o'suv davri 85-95 kun;
2. O'rtapishar nav va namunalarda o'suv davri 100-130 kun;
3. Kechpishar nav va namunalarda o'suv davri 150 kungacha,