X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Sistematikasi. Raps karamdoshlilar Brassicaceae oiiasiga, Brassica 
napus L. Ssp. oleifera Metig avlodiga mansub bo'lib, bir yillik o„simlikdir.
Biologiyasi. Kuzgi raps mo'tadil iqlim mintaqasida ekiladi, 
namsevar o„simlikdir, unumdor yerda yaxshi o„sadi. O'zbekistonda 
ko„kat olish uchun oraliq ekin sifatida ekiladi.
Urug' hosili 1,5-2,5 t/ga, ko„kat hosili 15-25 t/ga bo„ladi.
Navlari: “Yasna” va “Inna” navlari 2015-yiIgi Davlat Reest- riga 
kiritilgan va Toshkent viloyati bo„yicha sug'oriladigan yerlarda asosiy 
muddatlarida, ko„k massa uchun yetishtirish tavsiya etiladi.
Yetishtirish texnologiyasi O'tmishdosh. Raps uchun o„tmishdosh: toza 
va band shudgor, bir yillik o„tlar, silosbop ekinlar, don ekinlari. Bir 
marta ekilgan yerga 3-4-yildan keyin qayta ekilishi mumkin. Rapsni 
qand lavlagi bilan almashlab ekish mumkin emas, chunki nematoda 
ko„payadi.
0
(
g*itlash. Raps ozuqaga talabchan-1 t urug' yetishtirish uchun 50-
60 kg azot, 25-35 kg fosfor, 40-60 kg kaliy, 40-70 kg kalsiy, 14-22 kg 
magniy, 40 kg oltingugurt talab etadi.
Yerga ishlov berish. Yer yuzi tekis bo'lishi talab qilinadi, chunki 
urug„i mayda. Yerni tayyorlash kuzgi don ekinlariga o'xshash bo'ladi.
Ekish. Ekish usuli-yoppasiga qatorlab yoki keng qatorlab, qator 
orasi 30, 45, 60 sm bo'ladi. Bir gektarga 1,1-1,5 mln. dona urug' kuzda 
ekiladi, eng maqbul tup soni-bir kvadrat metrda 80-120 ta o'simlik bo'lsa 
maqsadga muvofiqdir, bahorda esa 60-100 ta, ekish chuqurligi 2-3 sm, 
kuzgi don ekinlaridan bir hafta oldin ekiladi.
Ekilgandan keyin mola bostiriladi. O'sirnlikda 4-5 ta chinbarg 
rivojlanganda boronalanadi. Keng qatorlab ekiiganda birinchi kulti -
356

---

vatsiya ikkita chinbarg rivojlanganda olkaziladi. Sovuq bosh I an- 
guncha yana bir kultivatsiya o„tkaziladi. Bahorda yoppasiga qatorlab 
ekilgan ekinzorda borona qilinadi, keng qatorlab ekiiganda kultivatsiya 
qilinadi.