Яшил тош минтақалар таркибан базальтлар, коматиитлар, ўта асосли жинслардан иборат бўлиб

I
£? I

Б у чизиқ рельефнинг бўлак-бўлак тузилиши ва унинг Ер қобиғининг хусусиятлари билан боғлиқ-лигини яққол кўрсатади. Океан ва қитъалар Ер рельефининг асосий қисмлари ҳисобланади. Океан ва қитъалар ўртасида қитъаолди босқичи ажра-тилади.



Рельеф ва Ер қобиғининг ички тузилиши орасида аниқ ижобий алоқа мавжуд (8.5, 8.6.- расм-лар). Ер юзасидаги Буге редукциясининг тарқалиши ва рельеф билан алоқалар борлиги стохастик (тахминий) характерга эга (8.5- расм).

30 40
90 100*

8.4-расм. Гнпсографик чизиқ ва океан туби-нннг тузнлишн (пунктнр чнзиғи) (О.К Леонтьев бўиичз).

Шу нуқтаи назардан, Ер қобиғининг қалинлиги Ер шарини тектоник ҳудудлаштиришда ўзига хос мезон бўлиши керак. Шу боис Ер қобиғининг тузилиши ўз аксини Ер юзаси шаклида топади. Рельефнинг шаклланишида эндоген омиллар таъсири етакчи аҳамият касб этади. Экзоген жараёнлар нураш йўли билан рельефни ўзгартиради, чўкаётган ботиқликни чўкиндилар билан тўлдиради. Қитьаларда рельефнинг асосий морфологик тури баландликлар ва улар билан бевосита боғлиқ бўлган аккумлятив текисликлардир. Баландликлар геодинамик шароитнинг ҳар хил коллизион, рифт ва платформа вазиятларида ҳосил бўлади. Улар қазилма ҳолатда, одатда, сақланиб қолмайди. Бу баландликларни тарихан қайта тиклаш, улар ҳосил қилган ётқизиқларнинг таҳлили асосида амалга оширилади. Кўтарилманинг ривожланиши бир қатор босқичлар билан белгиланади. Рельефнинг тик йўналиши шароитида кўтарилманинг амплитудаси ва уларнинг ўзаро ажралганлик даражаси ошиб боради. Бу хусусият кесмаларнинг тузилишида ўз аксини топган. Стратиграфик кетма-кетлик бўйича кесманинг пастидан юқорисига қараб жинсларнинг катта-кичиклиги ошиб боради. Бу жараённи қадимги тоғ тизмаларида кузатиш мумкин. Ҳозирги тоғ тизмаларининг (Помир, Ҳимолай, Тяньшан,

Буге номейорлиги, мгл
-400 -200 0 +200 +400

.