Yodgorliklarini

1 .4 . O 'zb e k is to n d a m adaniy m erosni saqlashning 
qonuniy asoslari
M adaniy yodgorliklarni asrash 0 ‘zbekistonda davlat va um um - 
xalq vazifasi hisoblanadi. Z ero, 0 ‘zbekiston Respublikasi K ons- 
titutsiyasining XI bobining 49-m oddasida bunday yozilgan: «Fu- 
qaro lar 0 ‘zbekiston xalqining tarixiy, m a'n av iy va m adaniy

---

m erosini avaylab asrashga majburdirlar. M adaniyat yodgorliklari 
davlat muhofazasidadir».
D avlatim izning asosiy Q o n u n i — K onstitutsiyasi asosida 
m e ’m oriy yodgorliklarni ham d a boshqa turdagi yodgorliklarni 
m u h o faza qilish haqida q o n u n lar, turli yo ‘riq n o m a va ilm iy- 
uslu b iy ko ‘rsatm alar qabul qilingan. M azk u r m e 'm o riy huj- 
ja tla rn in g bajarilishi nazo ratin i esa M adaniyat va sp o rt ishlari 
vazirligi qoshidagi «M oddiy m adaniyat obyektlarini m uhofaza 
qilish va ulard an foydalanish Bosh boshqarm asi» h am da u n ­
ing joylardagi inspeksiyalar ko‘rinishidagi boMim va b o ‘linm alari 
olib boradi.
M e ’moriy yodgorliklarni m uhofaza qilish, boshqacha ayt- 
ganda, saqlash yoki qo‘riqlash ikki m a'n o n i kasb etadi. Birin- 
chisi, ularning jismoniy holatini saqlash, ikkinchisi esa yodgor- 
liklarning badiiy xususiyatlarini m uhofaza qilishdan iborat. Bu- 
larning birinchisi huquqiy m e’yordan iborat b o iib , m e ’moriy 
yodgorlikka tasodifiy ziyon yetkazishning oldini olish. ziyon yet- 
kazgan odam ga Qonun asosida chora ko‘rishdan, yetkazilgan za- 
rar va uning oqibatini bartaraf etishdan iborat. M e’moriy yod- 
gorliklarga m oddiy zarar yetkazgan shaxslar jin o iy javobgarlik- 
ka tortiladilar.
Ikkinchisi esa me'moriy yodgorliklarga shaharsozlik tufayli atro- 
figa nom utanosib imorat qurib yoki no to ‘g‘ri ta ’m irlab, badiiy 
xususiyatiga zarar yetkazishdan saqlash kabi vazifani bajaradi.
D em ak huquqiy. ya’ni qonuniy muhofaza va badiiy muhofaza 
m avjud. H uquqiy m uhofaza yodgo rlik larn in g m oddiyligini 
ta'm in lasa, badiiy muhofaza uning estetik ko‘rinishiga pu tu r yet- 
kazm aslikni ta ’minlaydi.
Shu sababli qo‘riqlash ikki maqsadni anglatadi. Ba’zida yodgor- 
liklam i qo ‘riqlash uni yangi zam on faoliyatidan ajralib qolishiga 
olib keladi. Y a’ni ularning daxlsizligi ta'm inlanib, bugungi hayot 
faoliyatidan tobora ajratiladi. Bu narsa bartaraf etilishi uchun hu ­
quqiy va m e’moriy muhofaza qilish birgalikda, yodgorliklarni 
m oddiy ham da m a'naviy yaxlitligini saqlashga qaratilgan holda 
olib borilishi kerak.

---