Yodgorliklarini

Savollar
1. Tarixiy y o d g o rlik lam i t a ’m irlashnm g qanday o 'zig a xos xususiyatlari bor?
2. T arixiy b o g ‘ va x iy obonlarga nisbatan q an d a y ta d b irla r q o ‘lla n ilish i 
m u m k in ?
3. S a n ’a t asarla rin i t a ’m irla sh n in g asosiy jih a tla ri nim ajard a?
4. M e ’m o riy yo d g o rlik larg a taallu q li q an d a y m u z ey la r m avjud? U la rn i 
t a ’riflab bering.

---

2 .1 . Yodgorliklarni qayd etish va pasportlash tirish
T a ’mirlashga loyiq va ehtiyoji bo lIgan m e’m oriy yodgorliklar 
avlodlarga avaylab yetkazilishi uchun ta'm irlanib, m uhofazaga 
olinishi kerak. Buning uchun birichi navbatda yodgorliklar dav- 
lat m u h o fazasig a o lin g a n yoki o lin m a g a n lig i a n iq la n a d i. 
0 ‘zbekistonda o ‘tmish ajdodlardan qolgan m e’moriy, arxeologik 
va tarixiy yodgorliklarning asosiy katta qismi M adaniyat va sport 
ishlari vazirligining moddiy m adaniyat obyektlarini m uhofaza 
qilish va ulardan foydalanish Bosh boshqarmasi ham da tegishli 
davlat va m ahalliy hokimiyat xodimlari tom o n id an hisobga oli- 
nib* davlat q o ‘riqlash ro‘yxatiga kiritilgan.
Biroq m am lakatim iz hududida m adaniyat yodgorliklari shu 
q ad ar ko'pki, ularning ichida hozirgi kungacha hisobga olinm a- 
ganlari ham uchrashi mumkin. Bu ayniqsa tarixiy shahar va qishloq- 
lardagi tu rar joy binolari bilan bog'liq. Bundan tashqari, so‘nggi 
10 0 - 150 yil yoki o‘nyilliklarda bunyod etilgan inshoot va im o- 
ratlar ilgari o ‘tkazilgan tadqiqotchilar nuqtayi nazarida yodgor­
lik turkum iga kirmasdan, vaqt o ‘tishi tufayli yangicha qarashlarga 
nisbatan yodgorlik kategoriyasiga kirishi mumkin.
Shuning uchun agar yodgorlik ilgari hisobga olingan bo ‘Isa, 
u n in g p a sp o rtin i o 'rg a n ib c h iq ish lozim . D e m ak , h a r b ir 
yodgorlik o ‘z pasportiga ega bo ‘ladi. Bu hujjatda yodgorlikning 
atalishi, joylashgan joyi, jo y va yodgorlikning um um iy saqlan- 
ganlik holati qisqacha bayon qilingan bo'lishi lozim. Shuningdek, 
sxem atik tarzda bosh plan, plan ham da um um iy ko ‘rinish tas- 
virlari aks ettirilgan bo'lishi kerak. B ordi-yu, M adaniyat va sport 
ishlari vazirligining Bosh boshqarm asi yoki ularning joylardagi 
vakolatli bo‘limlari hamda m uzeylarda yodgoriik pasporti mavjud 
bo ‘lm asa, un i tuzish lozim b o la d i. D em ak, ta ’m irlash ishini 
tadqiqotchilikdan boshlash kerak. Tadqiqotchilik faoliyati yodgor-

---

likning pasporti bor yoki yo'qJigini aniqlashdan boshlanadi. Shun- 
dan so‘ng mavjud m a’lumotlarga qo‘shimcha axborot yig‘ish ishlari 
am alga oshirilishi lozim. B unda quyidagi asosiy tadqiqotchilik 
faoliyat turlari amalga oshiriladi:
1. Yodgorlikning um um iy holati bilan tanishish va sh u haqda 
yozma m aTum ot tuzish.
2. Tarixiy m anbalam i o‘rganish.
3. Ilm iy m anbalam i o'rganish.
4. Arxeologik m a’Ium otlar bilan tanishish va yangi arxeotogik 
qidiruv ishlarini o ‘tkazish.
5. M uhandislik m a’lum otlarini topish.
6. Arxiv va muzeylarda tadqiqotchilik ishlarini olib borish.
7. Xalq orasida mavjud m a ’lum otlam i to'plash.
8. Ikonografik tadqiqotlar o ‘tkazish.
9. Analitik m aterial]aryig‘ish.
10. Yaxl it yozma xuJosa tuzish.
Shundan so'ng m e’moriy obidaning tasviriy m ateriallari jam - 
lanadi. Y a’ni fotografiyalari mavjud bo'Isa ham, yangicha fotosu- 
ratlar, kino, video va turli yangicha tasviriy material to ‘planadi. 
Mavjud arxeologik materiallar to ‘planib, yangicha m ateriallar bi­
lan to ‘ldiriladi. Bino va inshootlam ing o‘lchov chizm aiari tuziladi.
2 .1 .1 - r a s m . Ayoz qal’a. 
Ta’m irga muhtoj b o 'lg a n 2 
m ingyillik x o m g 'is h t va pax- 
Ш
sadan tiklangan inshoot.

---