Yodgorliklarini

3. Texnik holatini aniqlash
T illa Q ori m ach iti S am arq an d n in g m arkazi R egiston m aydonida jo y ­
lashgan.
0 ‘sha davrdagi davlat rahbarining ko'rsatmasiga binoan maydonning g‘aibiy 
va sharqiy qismida bir-biriga qarab qurilgan U lug'bek (1417-1420) va Sherdor 
(1619-1636) m adrasasining shim oliy qismiga 2 m etr balandlikka qurilgan.
Shunday qilib, o ‘z davridagi ustalarining buyuk ishi m e ’moriy kompozitsiy- 
ani tugallanganligidadir.
Kuzatishlar natijasi shuni ko'rsatdiki, binoning g'arbiy qismi ko'p defor- 
matsiyaga uchragan.
G ‘arbiy qismidagi devor ko'ndalang joylashgan devor bilan birlashgan 
joyidan butunlay ochilgan.
Vertikal yoriqlaming kengligi shimoli-g'arbiy va janubi-sharqiy qismida joy­
lashgan burchak qismi 200-250 m m gacha yetgan.
Pol yuzasida konstruksiya b o 'y i bo'ylab yoriqlar paydo bo'lgan. Bunda 
yoriqlam ing eni 40-45 m m Bu gorizontal yoriqlam ing oxiri vertikal yoriqlar bilan birlashib ketgan. 
Keyingi yillarda (2004-yil yanvar oyida TAQI inutaxassislari tom onidan kon- 
struksiyani muhandislik usulidan foydalanib kuzatish ishlari olib borildi va gum- 
bazda yoriqlar hosil b o ig a n i aniqlandi) gumbazda ham yoriqlar paydo bo'ldi.

---

T o m yopmasi va arkada vertikal ham da qiya yoriqlar mavjudligi u arkaning 
g'arbiy qism i va g'arbiy devorida joylashgan, birinchi q a to r ustunlar bo'ylab 
ketgaaligi aniqlandi.
Yoriqlar kengligi 25-40 m m tashkil etadi.
Y oriqlam ing ochilishi g'arbiy qism da joylashgan devorning cho‘kishidan 
darak beradi. (poydevor bilan birga).
«Gum baz» qurilishi munosabati bilan vertikal kuchlarning ortgani hiso- 
biga (gruntga tushadigan yuk m iqdori gum baz qurilguncha 2,4 kg/sm 2 tashkil 
etgan) gruntning yuk ko'tarish qobiliyati 2.0 kg/sm- gum baz qurilgandan so‘ng 
gruntga tushadigan vertikal yuk 9|fkg/sm2 tashkil etadi.
Shunday qilib, Tilla Qori m adrasasining texnik holati b o 'y ich a qilingan 
izlanishlar deformatsiyaning o ‘sganini va zam in poydevorni m ustahkam lash 
usullarini tezda ishlab chiqish kerakligini taqozo qiladi.