Yusupova sh. K

Qandli diabet 
Qandli diabet –insulin sekretsiyasi, ta’siri yoki ularning transporti buzilishiga sabab 
bo’luvchi, qonda glyukoza miqdorining oshishi bilan xarakterlanuvchi surunkali 
metabolik kasallikdir. Qandli diabetda yog’lar, uglevod va oqsillar almashinuvining 
buzilishi, to’qimalarda insulin ta’sirining tanqisligi kuzatiladi. 
Qandli diabetning etiologik tasnifi(IS’AD 2009) 
Qandli diabet 1-turi ( absolyut insulin yetishmovchiligiga olib keluvchi 
β- hujayra 
destruktsiyasi)
A)Autoimmun 
B) Idiopatik 
2.QD 2 turi (insulinga rezistentlik ustuvorligi qisman insulin sekretsiyasi yetishmovchiligidan 
boshlab, insulin sekretsiyasi buzilishi bilan secretor nuqson ustunligi insulinorezistentlik bilan 
yoki insulinorezistentsiz kechishigacha). 
3. Qandli diabetning boshqa o’ziga hos turlari 
A) 
β – hujayraviy vazifaning genetik nuqsonlariː 
-12-xromosoma - HNF-1a (MODY-3) 
-7-xromosoma, (MODY-2) glyukokinaza geni mutatsiyasi 
-20-xromosoma, HNF-4a (MODY-1) 
-13-xromosoma, insulinli promotor omil I’F-1 (MODY-4) 
-17-xromosoma, HNF1B (MODY-5) 
-2-xromosoma, D 1 (MODY-6) 
-DNK mitoxondrial mutatsiya 
-Boshqalar 
B) Insulin ta’siridagi genetik nuqsonlar 
-A turli insulinga rezistenlik 
-Leprechaunizm (Donox sindromi) 
-Rabson –Mendexoll sindromi 

---

17 
-Lipoatrofik diabet 
-Insulin retseptori geni mutatsiya oqibatida rivojlanuvchi boshqa 
shakllari 
V) Oshqozon osti bezi ekzokrin qismi kasalligi 
-Pankreatit 
-Travma, pankreatoektomiya 
-Neoplaziya (o’sma) 
-Mukovistsidoz 
-Gemoxromatoz 
-Fibrokalkulezli pankreatopatiya 
-Boshqalar 
G) Endokrinopatiya 
- Akromegaliya 
- Kushingsindromi 
- Glyukagonoma 
- Feoxromotsitoma 
- Tireotoksikoz 
- Somatostatinoma 
- Alg’dosteroma 
- Boshqalar 
D) Dori vositalari va kimyoviy moddalar bilan indutsirlangan diabet 
-Vakor (infektsiyaga qarshi vosita) 
-Nikotin kislotasi 
-Pentamid 
-Glyukokortikoidlar 
-Tireoid gormonlari 
-Diazoksid 
-
β-adrenoretseptorlar agonistlari 
-Tiazidlar 
-Fenitoin 

---

18 
-£-interferon 
-Boshqalar
E) Infektsiya 
-Tug’ma qizamiq (qizilcha) 
TSitomegalovirus 
-Boshqalar 
F) Autoimmun qandli diabetning kam uchraydigan shakllari 
-muskullar tangligi sindromi 
-insulin retseptoriga antitana 
-boshqalar 
J) Bahzan diabet bilan birga kechuvchi boshqa irsiy sindromlar 
-Daun sindromi 
-Klaynfelg’ter 
-SHershevskiy Terner 
-Volg’fram 
-Fridreyx ataksiyasi 
-Gantington xoreyasi 
-Lorens -Muna-Bidlya sindromi 
-miotonik distrofiya 
-porfiriya 
-Prader -Villi sindromi 
-Boshqalar