‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova
Download 4.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Boltabayev M.P.Kichik biznes va tadbirkoplik
Г. Л . Б а г и е в и др.
М аркетинг. Учебник. — С П б.: П итер, 2008. — С83. M arketing tadqiqotlarining eng m uhim bosqichlaridan biri tadqiqot rejasini ishlab chiqish hisoblanadi. Bunda tadqiqot uchun zaru r m a ’lum otlar va axborotlarni to'p lash m anbalari, uslublari, qurollari, tanlov o 'tkazish tartiboti va rejalari tuziladi. T adqiqot asoslanadigan m a ’lum ot va manbalardan bir necha m arotaba tegishli sohalarda foydalanish, ularni qayta ishlash m um kin. M arketing tad qiqo tida kuzatish, eksperim ent, so ‘rov, guruhli bahslar eng ko ‘p qoMlaniladigan uslublar hisoblanadi. H ar bir uslub tadqiqotning tegishli bosqichlarida samarali axborot to ‘plash, uni qayta ishlash, texnika vositalaridan sam arali foydalanishni nazarda tutadi. M asalan, yuqorida keltirilgan radio telefonli va bort- kompyuterli avtomobilga boshlang‘ich talabni baholash tadqiqotini olib ko‘raylik. Kuzatish uslubi vositasida xaridorlarning joriy davrda va avtom obil bozoridagi m unosabatlari, k o ‘nikm alarini baholash m um kin. So'rov uslubida esa aniq bir xaridorning «yangi jihozlarga» qiziqishlari, ulaiga qo'yadigan talab va istaklami baholash m um kin. Eksperim ent uslubida esa sinov tarzida avtom obillarning kichik partiyasini bozorda sotib, xaridorlar holatlarini kuzatish m um kin. T adqiqot rejasini ishlab chiqishda uslubiy jih a td a n o ‘zaro boliqlik, aniqlik, takrorlanm aslik, davriy uzluksizlik ta ’m inlanishi lozim. Reja quyidagi savollaiga javob berishi lozim. 1. Q anday m a ’lum o tlar to 'p lan ish i kerak? 2. M a’lum otlam i kim to ‘playdi? 3. Kim va nim a xususida izlanish olib borishi lozim? 4. M a’lum otlam i t plashda qanday uslublar q o 'llan ilad i? 5. M a’lum otlar qanday shaklda va qanday m uddatlarda taqdim etiladi? 6. M a’lum otlam i to'plash qachon va qayerda am alga oshiriladi? 7. M a’lum otlarni to 'p lash uch un qanday xarajatlar k o 'zd a tutiladi? U shbu savollarga javob topish asosida ta d q iq o t rejasining izchilligi, m azm unan va m antiqan bog'liqligi ta ’m inlanadi. Bu o 'z navbatida tadqiqotning keyingi bosqichlarida sodir bo'lishi m um kin bo'lgan kamchilik va xatoliklaming vujudga kelishiga yo'l qo'ymaydi. M a ’lum otlam i to 'p lash bosqichi tasdiqlangan reja asosida am alga oshirilishi bilan bir q atorda, texnik vositalar y o rdam ida ularni qayta ishlash, tayinli tartibga solish vazifasini ham bajaradi. Chunki jam lanadigan m a’lum otlar qayerda va qachon amalga oshirilishiga, ulardan sam arali foydalanish im koniyatlarini kengaytirishga katta e ’tibor beriladi. 4.4. Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyati uchun marketing dasturini ishlab chiqish T o r m a’noda m arketing dasturi (biznes reja) hujjat bo'lib, korxonaning bozorda aniq faoliyat ko‘rsatish tamoyilini ifodalaydi. Kengroq m a ’noda esa m arketing dasturi korxona im koniyatlarini b ozor talablariga moslashtirishga yo'naltirilgan tahlil, rejalashtirish va nazorat qilish jarayoni deb qaraladi. M arketing dasturlari qisqa m uddatli (bir yilgacha), o 'rta m uddatli (5 yilgacha) va uzoq m uddatli (10 yilgacha va un dan ko'proq) b o 'lad i. U lar um um iy shaklda yoki korxonaning maxsus faoliyatlariga m o'ljallangan bo'lishi mum kin. M arketing dasturi bu korxonaning um um xo'jalik faoliyatini direktiv rejasini tuzish uch u n strategik tavsiyanom a va yuqori boshqarish b o 'g 'in i uchun qaror qabul qilishning asosidir. M arke ting dasturining asosiy m azm uni korxonani o'tgan davrdagi faoliyat natijalari bo'lib, unda maqsadli bozor rivojlanishining qisqa tahlili va bashorati, firma rivojlanishining asosiy maqsadi, bozordagi xulq- atvorining strategik yo'li, tovar, narx, sotish va rag'batlantirish siyosatlarining c h o ia-tad b irlarin i, m arketing tadqiqotlari m az m uni, xarajatlar sm etasi, m arketing harakatlari sam aradorligini oldindan baholash, m arketing dasturini am alga oshirish b o 'y ich a nazorat chora-tadbirlari va harakatlari beriladi. M arketing dasturi m arketing kompleksi tadqiqotlari va firm a- ning im koniyatlarini baholash asosida tuziladi. D astur tavsiyali xarakterga ega b o 'lsa-d a , kom paniyani strategik rejalashtirishda zarur bosqich sifatida ko'riladi. Firm alar faoliyatining zam onaviy sharoitda m arketing dasturi kom paniyaning yuqori boshqaruv b o 'g 'in i Goriy rejalashtirish, direktiv rejalar, strategik dasturlar, strategiyani tanlash) darajasida asoslanib, boshqaruv qarorlarini qabul qilish u ch u n zarurdir. M arketing dasturining strategik yo'nalishi bozordagi mavqei va korxona holatining bog'liqligiga ko'ra, o ‘z ichiga turli variantlarni o lad i. S tra te g iy a la r diversifikasiyasi, ta d b irk o rlik fao liy atin i segm entlash, hujum va him oya strategiyalari bo'lishi m um kin. M arketing dasturini ishlab chiqarishda ko‘p variantlilik ta- moyillaridan foydalaniladi. Xizmatning tuzilishiga binoan marketing dasturi va rejasining bir necha variantlari: ikki yoki u ch , y a’ni m inim al, optim al va maksimal turlari bo'ladi. D asturning m inim al varianti, d astu m i m urakkab sharoitlarda rivojlantirish, m aksim al variantida esa yaxshi sharoitlarni rivojlantirishni k o ‘zda tutadi. M asalan, Y aponiya firmalari marketing dasturi va rejasining m in i mal variantini nazarda tutib, uni amalga oshirishda haqiqiy muvaf- faqiyatga ijtim oiy va iqtisodiy ham da psixologik sam arani olishni maqsad qilib erishadi. Shuningdek, dastum ing o ‘rtacha yoki optimal variantlari keng tarqalgan. Quyidagi 4 .4.1-rasm da m arketing dasturi m ajm ui jarayoni keltirilmoqda. Download 4.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling