‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova
Download 4.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Boltabayev M.P.Kichik biznes va tadbirkoplik
4.4. l-rasm.
Marketing dasturi majmui. Firm a turli m arketing dasturlarini ishlab chiqadi, y o ‘nalishiga qarab m arketing dasturi yuqori va pastki b o ‘g ‘inga m o ‘ljallangan b o 'lish i m um kin. Agar dastu r yuqori b o ‘g ‘in uch u n b o 'lsa, u qisqa va aniq tuzilgan bo'lishi lozim. Chunki unda m uhim tom onlari ajratib ko‘rsatiladi, pastki b o 'g 'in uchun tuzilgan dasturlarda esa har bir savol yoritib beriladi. M uddatiga ko'ra, m arketing dasturlari qisqa, o ‘rta va uzoq muddatli turlarga bo'linadi. Ayrim firm alar esa ikki yoqlam a dastur tuzadilar, ya’ni uzoq va qisqa m uddatli dasturlar. Q am rab olinayotgan vazifasiga ko‘ra, oddiy yoki m aqsadli m arketing dasturlar iga bo'linadi. O ddiy m arketing dasturlari firm aning ishlab chiqarish, sotish faoliyati bilan barcha masalalami hal etishga yo‘naltiriladi. Maqsadli dasturda esa yangi m ahsulot ishlab chiqarish yoki segm entni o ‘zlashtirish, firm a siyosatini rag‘b atlan tirish sam aradorligini oshirish kabi m uhim vazifalarni amalga oshirishga qaratiladi. O b’ektiga bog‘liqligiga ko‘ra, marketing dasturlari m ahsulotlar va ishlab chiqarish bo'lim i bo‘yicha boMinadi. M ahsulot bo'yicha m arketing quyidagi maqsadlarga ega: • m ahsu lo tn in g o ptim al tex n ik -iq tiso d iy k o 'rsa tk ic h larin i ishlab chiqish; • m ahsulotni ishlab chiqish va sotish sam aradorligining ko ‘p variantli hisob-kitobini o'tkazish; • yangi (takom illashgan) tovar ishlab chiqarish rentabelligi va zarurligini asoslash; • ishlab chiqarilayotgan m ahsulot hajm ini natural va qiym at birligida belgilash; • iste’m olchilarning maqsadli bozorda ko'zlagan m aqsadlarini hisobga olgan holda, har bir tovar bo 'y ich a sifat ko'rsatkichlarini o 'rn a tish ; • h ar b ir m ahsulotni integral baholash (xarajatlari, narx va foydani solishtirish); • m aqsadli bozorda raqiblarning mavjud o ‘xshash tovarlarini hisobga olgan holda, h ar bir tovar b o 'y ich a raqobatbardoshlik darajasini hisoblash. Ishlab chiqarish bo'lim i b o 'y ich a m arketing dasturi quyidagi maqsadlarga ega: • tovarlar siyosatini hisobga olgan holda chiqarilayotgan m ah sulotning zaruriy nom enklaturasini aniqlash; • innovatsiya bo'yicha qarom i asoslash; • chiqarilayotgan m ahsulot sifati va texnik darajasini oshirish b o 'y ich a qaror qabul qilish; • tovar ishlab chiqarish tuzilishida har bir m ahsulot ulushini o 'rn a tish ; • ishlab chiqarishning ustuvor yo'nalishlari b o 'yicha xarajat- larning um um iy hajm i va tuzilishini hisoblash; • m oliyalashtirish m anbalarini topish; • ishlab chiqarishni m oddiy va m ehnat resurslari bilan ta ’m in lash; • ishlab chiqarish va m uom ala xarajatlarini hisoblash; • ishlab chiqarish samaradorligini aniqlash va foydani bashorat qilish. Ishlab chiqarish bo'lim i b o 'yich a m arketing dasturi firm aning to 'liq ichki rejalashtirish va ishlab chiqarish rejasini hisobga oluvchi optimallashtirilgan ko'rsatkichlam i o 'z ichiga olishi lozim. Shunday qilib, ishlab chiqarish bo 'y ich a m arketing dasturi ishlab chiqarish b o 'lim in in g xo'jalik faoliyatining jam i ko'rsatkichlari to 'p lam in i tahlili asosida ishlab chiqilgan asosiy hujjat hisoblanadi. M arketing dasturlarini ishlab chiqishda m aqsadli yondashish uslubiga asosan korxonaning m o'ljallangan m aqsadiga erishish va uning bajarilishini n azorat qilish resurslari va tadbirlari tizim i shakllantiriladi. Korxona (firm a)ning m arketing dasturi (biznes rejasi) tarkibi quyidagicha: 1. Korxonaning im koniyatlari tahlili (holatli tahlil). Faoliyati, shart-sharoitlari resurslari, samarali natijaga erishish yo'nalishlari. K orxonaning ichki va tashqi m uhitlarini solishtirish. 2. Rivojlanish m aqsadlarini aniqlash.(M arketing sintezi). Ishlab chiqarish va ijtim oiy rivojlanishning ustuvor m aqsadlari va bozorda foydaga erishish yo'llarini aniqlash. 3. Strategiyani ishlab chiqish. Korxonaning m oddiy, m ehnat va moliya resurslaridan samarali foydalanishni ko'zlagan uzoq m uddatli m aqsadni aniqlash (bozor segmentlari, m arketing vositasi, bozorga kirish vaqti va boshqalarni tanlash). 4. Rejani ishlab chiqish. Ishlab chiqarish, moliya, baho, kadrlar, reklama, sotish va bosh- qalami amalga oshirish xarajatlari va natijalarini rejalashtirish tizimi. 5. N azorat qilish. Strategik nazorat (tanlangan tam oyilning aniq bozor holatiga to ‘g ‘ri kelishi). Yillik nazorat (rejadagi tadbirlar va xarajatlarning bajarilishi), foyda olish darajasi nazorati. Qisqa xulosalar M arketing ehtiyoj va m uhtojlikni ayriboshlash orqali q ondi- rishga qaratilgan inson faoliyatining turidir. M arketing firm ani uzoq m uddatli, yuqori darajali foyda olishi niyatida faqat iste’molchiga qaratilgan maqsadli ishlab chiqarish va sotish faoliyati hisoblanadi. Bozorni o'rgan ish , bilish va ishlab chiqarishni boshqarish bugungi kunga kelib, har bir tadbirkorning eng asosiy vazifalaridan b in b o'lib qolm oqda. M am lakatim iz bozor iqtisodiyotiga o 'tish m unosabati bilan tadbirkorlikka keng yo 'l ochib berilganligi, yurtimizda faoliyat ko'rsatayotgan ko'plab firma va korxona uchun, ishlab chiqarishni boshqarish, m ahsulot sotish yo'llarini, m aqsad va vazifalarini m arketing asosida tashkil etish uchun sh aroitlar yaratildi. Download 4.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling