Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti kondensirlangan muhitlar fizikasi
Download 3.33 Mb.
|
ЯЎФ kompleks23 магистр
Optik konstantalar o'rtasidagi munosabatlar Reja: Yarimoʼtkazgichlar parametrlarini optik usullar bilan aniqlash. Optik konstantalar Yarimoʼtkazgichlarda yutilish koeffitsientini qaytish va shaffoflik koeffitsientlari Teskari giperbolik funksiyalar Kompleks o’zgaruvchili funksiyadan olingan integral Biz yuqorida oʼtkazuvchan σ≠0 muhitda dielektrik singdiruvchanlik ε=ε1-iε2 ni yoki nur sindirish koʼrsatkichi ( *=n-i ) ning kompleks boʼlishligini, ularning haqiqiy (n,ε1qn2- 2) va mavhum qismlari ( , ε2=2n ) ning kristallning mikroskopik parametrlari bilan bevosita bogʼliq ekanligini koʼrgan edik. Yarimoʼtkazgichlar tuzilishini, parametrlarini optik usullar bilan aniqlashda birinchi navbatda n va larni alohida yoki ε1qn2- 2 va ε2=2n larni yorugʼlik toʼlqin uzunligining keng sohasida va har xil temperaturalarda aniqlash lozim. Optik parametrlarning (konstantalarni) aniqlash usullarini ikki guruhga boʼlish mumkin. Birinchi guruh usullari yorugʼ- likning qaytish koeffitsientini oʼlchashga, ikkinchi guruh usullari namunaning tiniqligini (shaffofligini) oʼlchashga asoslangan. Optik konstantalar (n, , a) ni tajribada oʼlchash usullarni qisqacha koʼrib chiqamiz. Yutish koʼrsatkichi nur sindirish koʼrsatkichidan ancha kichik (n˃˃ ) boʼlgan toʼlqin uzunligi sohasida (1.15) dan (2.1) tenglamani olamiz: (2.1) n2˃˃ 2 shart toʼlqin uzunligining katta ˃ g sohasida ham bajariladi, bu yerda Eg - taqiqlangan zona kengligi. Ko’p yarimo’tkazgichlarda, hatto zaryad tashuvchilar kontsentratsiyasi katta boʼlganda ham n2˃˃ 2 shart bajariladi. Shuning uchun (2.1) ifodadan nur sindirish koʼrsatkichining tabiiy yorugʼlikda qaytish koeffitsientini oʼlchash bilan aniqlash mumkin. Kristallarda yorugʼlik to’lqin uzunligining kuchsiz yutilish sohasida Rp yoki RpG‘Rs -ning tushish burchagiga bogʼlanish grafigidan Bryuster burchagi, yaʼni Rp, RpG‘Rs -lar minimumga erishadigan burchak aniqlanadi. Bryuster burchagi φB) nur sindirish kursatkichi orqali hisoblanadi: (2.2) Аgar namunada yutilish sodir boʼlmasa, nur sindirish koʼrsatkichini yassi parallel sirtli plastina koʼrinishida boʼlgan namunaning shaffofligiga qarab ham aniqlash mumkin. Havoda turgan plastina koʼrinishidagi namuna ichida yorugʼlikning qayta-qayta (koʼp marta) qaytishi sodir boʼlsa (interferentsiyani va yutilishni hisobga olmaganda), uning shaffoflik (yorugʼlikning namunadan oʼtishi) koeffitsienti quyidagi koʼrinishni oladi. (2.3) Shunday qilib, namuna shaffofligini bilgan holda nur sindirish koʼrsatkichi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: (2.4) Bu holda toʼla qaytish koeffitsienti (2.5) ifoda bilan aniqlanadi. Bu yerda ham energiyaning saqlanish qonuni bajariladi. Namunaning yuqori shaffoflik (tiniqlik) sohasidagi nur sindirish koʼrsatkichini aniqlashda katta aniqlik bilan oʼlchaydigan prizma usulidan foydalanish mumkin. Buning uchun tekshirilayotgan namunadan sindirish burchagi А boʼlgan prizma yasaladi (2.1-rasm). Toʼlqin uzunligi boʼlgan monoxromatik yorugʼlikning parallel oqimi (dastasi) prizmadan oʼtgandan Download 3.33 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|