Z. N. Adizov Buxoro Neft va gaz sanoati kasb-hunar kolleji direktori

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   0‘lchash deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   0‘lchashning asosiy tenglamasini tushuntiring.
   
3. 
   0‘lchov o‘zgartgich nima?
   
4. 
   Metrologiya nima?
   
5. 
   Namunaviy o‘lchash vositalari deb nimaga aytiladi?
   
6. 
   0‘lchov o'zgartgichlari qanday turlarga bo'linadi?
   
7. 
   0‘lchov asboblari qanday turlarga bo‘linadi?
   
8. 
   0‘lchov asboblarining tasnifmi ayting.
   
9. 
   Qanday o‘lchash usullari mavjud?
   
10. 
    Qanday o'lchash xatoliklarini bilasiz?
    
11. 
    Aniqlik toifasi nima?
    

I hob. TEMPERATURANI 0‘LCHASH

✓
I I TEMPERATURA IIAQIDA TUSHUNCIIALAR. 11 MPERATURA SHKALALARI


lemperatura ishlab chiqarishda texnologik jarayonning borishi lunula borish davrini xarakterlovchi asosiy kattaliklardan biridir. Avtomatik boshqarishning samaradorligi temperaturaning aniq lulutsini bclgilaydi.
lemperatura — jismning issiqlik darajasi hisoblanib, molekula-
ig issiqlik harakatidan aniqlanadigan ichki kinetik energiya
inu|doiidir. Tcmperaturani o‘lchash imkoni issiqlik almashishiga, i .i.| moddaning issiqligi o‘zidan kam bo‘lgan moddaga o‘tish i|nliiliyatiga asoslangan. 0‘lchanayotgan temperaturalarning son t|lynulini topish uchun temperaturalar shkalasini o‘rnatish, ya’ni mm | boshini va temperatura intervalining o'lchov birligini tanlash lu/iiii Agar temperatura «gradus» bilan o‘lchansa, uning o'lchov l.iiligi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
1 gradus = ^tj~-, (2.1)


lui verda: /, — jismning boshlang‘ich chegara nuqtasidagi tempe- raturasi;
t_? — shu jismning ikkinchi holatga o'tish nuqtasidagi tem- pcraturasi;
n — butun son (shkala bo‘linmalari soni).
Ilo/irgi vaqtda bir necha xil oMchov shkalalari mavjud. Jumla-
«l.iii


I Xalqaro amaliy temperaturalar shkalasi (Selsiy shkalasi).
} I ermodinamik shkala (Kelvin shkalasi).
\.il(|aro amaliy temperaturalar shkalasida temperaturaning o'lchov iniligini topish uchun suvning uch holati — muzlash, qaynash va I'lir finish nuqtalari orasidagi temperatura miqdori 100 bo‘lakka bo‘li- n,i.li Agar suvning muzlash nuqtasi f, = 0, qaynash nuqtasi t₂ = 100°C i n 100 deb qabul qilinsa, temperaturaning Selsiy shkalasidagi i. I. Iniv birligi


r₂-r, _ 100-0 _