Bumiga ro‘molcha tutib turishdimi?
Aslida surat tumov odamniki. Mijozi issiq ham tumov bo‘lishi
mumkin-ku! Bunda surat bilan matn mantiqan mutanosib emasligi
yaqqol seziladi. Ana shunday tahlilgina qo‘lyozmani to‘laqonli
baholash imkonini beradi.
Muharrir xamon qo‘lyozmani baholar ekan matnni mustahkam-
lovchi usullardan yaxshi xabardor bo‘lishi, bunday vositalar aniq,
79
mantiqan matn mazmuniga mos bo‘lishi lozim.
Yozma nutq nutqiy faoliyatning eng aniq va ochiq-oydin turi.
Xatto aynan yozib olingan og‘zaki nutq ham matn hisoblanmaydi.
Matn - ongli ravishda tuzilgan nutq ijodchiligining natijasi, nutqiy
asar.
Suhbatdoshning nutqini ifoda etuvchi matnni tuzish muallif
adabiy faoliyatining alohida turidir. Agar matnda so‘zlashuv nut-
qiga oid unsurlar qoladigan bo‘Isa, ular albatta, materialning dalil-
langanligini, ishonarliligini va o ‘quvchiga hissiy ta’simi saqlashga
xizmat qilishi kerak. Bunga faqat umumiy mulohazaga ko‘ra va
shunda ham matnga qunt bilan ishlov berilgan bo‘lsagina erishish
mumkin. Quyidagi ikki parchaga e ’tibor beraylik:
-
Siz meni qanday tanigan bo ‘lsangiz-bo ‘lingiz, men о ‘shandog ‘
kishining о ‘g'lit - dedi bek. - Men bilan otam siz bilan qushbegiga
bir necha turli bo ‘lib tanilsakda, о 'z vijdonimiz oldida bir turligina-
durmiz! Shuning uchun siz tilagan tarafingizga hukm qilingizda,
buyrug "mgizni beraveringiz!
Ushbu parcha “0 ‘tgan kunlar” asaridagi faqat bitta personajga,
ya’ni Otabekka tegishli, boshqa biron-bir personaj nutqida uchra-
maydi. Qo‘lyozmani baholashda, albatta, so‘zlovchi nutqiga xos
Do'stlaringiz bilan baham: |
