Z. X. A L im o V a transport vositalarida
Dizel yonilg‘ilariga qo‘yiladigan ekspluatatsion
Download 3.59 Mb. Pdf ko'rish
|
Transport vositasida ishlat.ekspl.materiallar Z.X.Alimova 2011
- Bu sahifa navigatsiya:
- 3.2. Dizel yonilg‘iIarining asosiy xossalari va ularni dvigatel ishiga ta’siri
|
3.1. Dizel yonilg‘ilariga qo‘yiladigan ekspluatatsion
talablar Dizel dvigatellarida yonilg‘i to‘la va sifatli yonishi uchun ular quyidagi ekspluatatsion talablariga javob berishi kerak: 1. Yuqori bosim nasosi uzluksiz va puxta ishlashi uchun yonilg‘i yaxshi so‘rilishi va haydalishi (buning uchun yonilg‘i optimal qovushqoqlikka, zarur past harorat xossalariga ega bo'lishi) lozim. 2. Mayin to‘ziydigan va yaxshi aralashma hosil qiladigan bo‘- lishi (buning uchun fraksion tarkibi va qovushqoqligi optimal dara- jada bo‘lishi) zarur. 3. Dvigatelni oson yurg‘izib yuborishi va «yumshoq» ishla shi uchun tutun hosil qilmasdan batamom yonishi kerak (bu yonil- gining setan soni, qovushqoqligi va fraksion tarkibiga bog‘liq), barqaror yonishi, hamda yonganda mumkin qadar ko‘p issiqlik chiqarishi zarur. 4. Klapanlarda, porshenlarda va porshen halqalarida ko‘p qurum hosil bo‘lmasligi, ninalar osilib qolmasligi hamda forsunkalaming to‘zitkichlari kokslanmasligi lozim (bular esa yonilg‘ining kimyoviy hamda fraksion tarkibiga, tozalash usuli va darajasiga bog‘liq). 5. Rezervuarlami, yonilg‘i berish tizimini va dvigatel detal- lari korroziyalamasligi kerak (bular oltingugurtli birikmalar, organik hamda mineral kislotalar, suv miqdoriga bog‘liq): 6 . Uzoq muddat saqlanganda xossalarini o‘zgartirmasligi zarur. 3.2. Dizel yonilg‘iIarining asosiy xossalari va ularni dvigatel ishiga ta’siri Ekspluatatsion sifatini bildiruvchi fizikaviy va kimyoviy xossalari. Fraksion tarkibi Bu tarkib dizel yonilg‘isining bug‘lanishini ko'rsatuvchi va benzinlardagi kabi yonilg‘i hajmi bilan yonilg'i harorat orasidagi bog‘liqlikni belgilab beradi. Dizel yonilg‘ilari uchun haydashning boshlanishi 170-200°C bo‘lib unig 50% qishqi dizel yonilg‘isida 250°C da, yozgi dizel yonilg‘isida esa 280°C da bug'lanishi lozim, haydashning oxirida yonilg‘ini 96% 330-360°C haroratda qaynab, bug‘ga aylanishi lozim. Bu haroratlar yonilg‘ining yurgizib yuborish xususiyatlariga ta’sir ko‘rsatadi. Dizel yonilg‘isining ancha yuqori haroratda haydalishi yonilg‘ida og'ir fraksiyalar borligidan darak beradi. Bu og‘ir fraksiyalar yonilg‘i aralashma hosil bo‘lishi protsessini yomonlashtiradi, yonilg‘i ko‘p sarf bo‘ladi, ishlatilgan gaz tutab chiqadi va qurum ko‘p hosil bo‘ladi. Dizellarda yonilg‘ining to‘zitilish sifati, chiqayotgan gazning tutashi, qurum hosil bo‘lish tezligi ham yonilg‘ining fraksion tarkibiga bogiiq. Agar dizel yonilg‘isida yengil uglevodorodlar ko‘p bo‘lsa dizel qattiqroq taqillab ishlaydi. Qaynash harorati yuqori bo‘lgan og‘ir yonilg‘i yirik tomchilar tarzida to‘zitiladi, bunda yonuvchi aralashma sifati yomonlashadi va yonilg‘i sarfi ortadi. Ish bajargan gazlar qorayib chiqadi, silindrporshen guruhi zonasida qurum miqdori ortadi, forsunkalar to‘zitgichi kokslanib qoladi. Zamonaviy kuchli dizellar faqat ma’lum fraksion tarkibga ega bo‘lgan yonilg‘i bilangina yaxshi ishlashi mumkin. Dizel yonilg‘isining yonuvchi aralashma tarkibida silindrdagi ish sifatiga ta’sir etuvchi xossalaridan biri - qovushqoqlik xossasidir. Qovushqoqlik deb, suyuqliklaming ichki ishqalanishiga qarshi- lik ko‘rsatish xossasiga aytiladi. Suyuqliklaming bunday xossasi ulaming molekulalarini harakati orqali hosil bo‘ladi. Qovushqoqligi deganda oquvchanlikni ham tushunish mumkin. Masalan, jumrakli kanistrdan (bakdan) benzin, moy, dizel yonilg‘isini qo‘yib vaqtni belgilasak, benzin tezroq to‘ladi, dizel yonilg‘isi ozgina sekinroq, moy esa yana ham kechroq oqadi. Demak, qovushqoqlik deb, tashqi kuch ta’sirida suyuqlik zarralari haraktlanganda bir-biriga ko‘rsatadigan qarshilikka aytiladi. Dizelli dvigatellar uchun yonilg‘ining qovushqoqligi katta ahamiyatga ega. Suyuqlikning ichki xossalarini belgilaydigan absolyut qovushqoqlik va shartli(mavxum qiymatga - ega bo‘lgan) qo- vushqoqlikga bo‘ladi. Absolyut qovushqoqlik, o‘z navbatida, dinamik qovushqoqlik va kinematik qovushqoqlik bo‘linadi. Dinamik qovushqoqlik r|-puazda (P, o‘lchamligi gsm/s) o‘lchanadigan ichki ishqalanish koeffitsiyentidir. Puaz - yuzasi 1 sm Download 3.59 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|