Заки достонлари

2. 
Сўзловчининг 
гапда 
ифодаланган 
фикрининг 
ноаниқлигини, гумонлигини ва у орқали муносабатини 
ифодаловчи модал сўзлар. 
Бундай модал сўзлар қуйидаги маънолирни ифодалайди:
1) шубҳа маъноси: «Мабодо, зўрлигимдан англаб юрмасин», - 
деб билагини бўшатди,... (Алп.342). Мабодо, йўлда лочин, баҳрин 
дучор келмасин, ошу меҳнатим зойи бўлмасин,...(Рав.63). 
2) гумон, ишончсизлик маъноси: Балки мен мени уялтдинг 
(Алп.248). Бу зиндондан тортиб олиб кетиб қолади, шекилли 
(Алп.249). 
3) эҳтимоллик маъноси: Айтган сўзи бизга маъқул келганди, // 
Балки яхши билди мендай полвонди, // Шундай ойим билан қилсанг 
давронди, // Балки сўзи кўнгли бордай бўлганди (Алп.67). 
3. Сўзловчининг ўз нутқини эмоционал баҳолаш ва у орқали 
воқеликка муносабатни билдирувчи модал сўзлар. 
Бундай модал сўзлар, асосан, эмоция билан боғлиқ бўлиб, 
қуйидаги маъноларни ифодалайди: 
1) афсусланиш маъноси: Ҳай атттанг, ҳай аттанг, келе 
бугун индамай ўтиб кетайин (Рав.29). Аттанг, аттанг, амир ҳам 
маҳрамни топиб қўяр экан, агар шу жасадига аёл бўлса, қандай одам 
кўрса шайтонлаб қолар экан, дейишди (Тўл.163). Эсиз, менинг ғамсиз 
бошим ғамхона бўлди, найлайин (Алп.307). 
2) ачиниш маъноси: «Ҳай аттанг, ёш бола экан, жуда яхши 
бола экан», - деб кўп афсуслар эдилар (Рав.58). «Армон билан, эсиз, 
алплар ўлди, - деб (Алп.164).

---

101 
3) завқланиш, шодлик маъноси: Шукурилилло, қалмоқларда 
қолмадинг (Алп.171). Шукур, сени кўрар куним бор экан (О.39). 
қуллу бўлсин, акажон, арғумоғинг (Алп.82). Меҳрибоним келган 
экан, минг шукур. // Мендан хабар олган экан, минг шукур (Рав.88).