Заки достонлари


) сўзловчининг ўзича мулоҳаза қилиши англашилади


Download 1.42 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/118
Sana21.04.2023
Hajmi1.42 Mb.
#1375985
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   118
Bog'liq
ХАЛҚ ОҒЗАКИ ДОСТОНЛАРИ ТИЛИНИНГ ЛИНГВОСТАТИСТИК ТАҲЛИЛИ

6) сўзловчининг ўзича мулоҳаза қилиши англашилади: «Келе, 
бугун индамай ўтиб кетайин, эртага анов олти отнинг бировини 
миниб келайин, йўлларда елайин, буларнинг барининг оғзи-бурнини 
қумга тўлдириб кетмасамми» (Рав.29). ..мабодо бизга ўғилми, қизми 
бериб, суюнчига келаётган қорамикин! (Рус.363). 
-ми юкламаси гапда уюшиқ бўлакларнинг ҳар бирига қўшилиб, 
айрим ҳолларда ё ёрдамчиси билан синоним бўла олади: ҳар ким ўз 
элида бекми, тўрами (Алп.46). Ё бек, ё тўра // бекми, тўрами: Ё дев, ё 
одамзод: «бу жой бизники эди» (Рус.395). Ё дев, ё одамзод // девми
одамзодми
-ми юкламаси ё ёрдамчи билан бирга қўлланиши ҳам мумкин: 
Биримиз олайликми, ё баримиз олайликми, ё ўртада хотинли бўп 
қолайикми? (Алп.59). 
Баъзан –ми юкламаси -дир гумон юкламаси билан синоним 
бўлиши кузатилади. Масалан: Менинг отим касал бўлдими, дарди 
ёмон ўсал бўлдими, кўзинг бўлмаса ҳам, қўлинг билади...(Алп.130). 
Касал бўлдими, ўсал бўлдими //касал бўлгандир, ўсал бўлгандир
Хуллас, -ми юкламаси ғазаб, нафрат, аччиғланиш, ҳайратланиш, 
таажжубланиш, мамнунлик, норозилик каби маъноларни ифодалаб
гапларни эмоционал-экспрессив оттенка билан бойитади. 
-чи. Бу юклама ёрдамида шаклланган сўроқ гаплар тўлиқсиз 
шаклда бўлади. Бу эса достонлар нутқи учунгина характерли 
хусусиятдир. 
-чи (А.i=38; Р.i=15) юкламаси қуйидаги маъно муносабатларни 
ифодалайди: 
1) сўроқ маъноси: Э, жўра, айтсанг-чи, мен ҳам кўрайин! 
(Рав.28). қани ҳийлангни айт-чи, эшитай, маъқул бўлса қилайик, - 
деди (О.60). 

Download 1.42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling