Zamonaviy futbolda jismoniy va texnik
III. BOB. FUTBOLCHILARNI JISMONIY SIFATLARINI NAZORAT QILISH USUALARINI O‘RGANISH
Download 107.56 Kb.
|
futbolchilarda tezkorlik kuch sifatlarini rivojlantirishda qo\'laniladigan vosita va metodlarnitakomilashtirish
III. BOB. FUTBOLCHILARNI JISMONIY SIFATLARINI NAZORAT QILISH USUALARINI O‘RGANISH.Z.1. O„zbekiston oliy liga jamoalarini jismoniy tayyorgarlik darajasini o„rganish. Dunyoni etakchi jamoalarini kuzatish va futbolchilarni o„yin samaradorliklarini ilmiy tadqiqotlari shuni isbotlaydiki, yuqori sport natijalariga, fakatgina xar taraflama jismoniy tayyorgarlikka ega bo„lgan futbolchilar erishadi. Aynan jismoniy sifatlar asosida, jamoani texnik va taktik tayyorgarligi tashkil qilinadi. Lekin shunga qaramasdan, bizningcha, bizning murabbiylarimiz va futbolchilarimiz tayyorgarlikni bu qismiga u daraja etarli e‟tibor qaratishmayapti. SHu munosabat bilan futbolchilarni jismoniy sifatlarini darajasini aniqlash maqsadida ilmiy chempionat boshlanishdan avval tekshirishlar o„tkaziladi. Bu tekshirishlarda, testlashlarni maqsadi —bu asosiy jismoniy sifatlarni rivojlanganlik darajasini aniqlash. Bo„lar: tezlik, tezlik —kuch, tezlik chidamkorligi va umumiy chidamkorliklar. 24 Futbolchilarni testlashdagi dastur xarakteristikasi yoritilgan. 1—jadval
25 Testlash jarayonida olingan natijalar 2 —jadvalda ko„rsatilgan. 2 —jadvaldan ma‟lum bo„lishicha, oliy liga jamoalarida 30 m.ga turgan joydan yugurishda o„rtacha natija 4,13 sekundni tashkil kildi. Bu natija ko„pgina futbolchilarni tezlik sifatlarini yaxshi rivojlanganligini anglatadi. Jami bu testlashlarda 388 ta futbolchi ishtirok etgan. Ulardan "a‟lo" batoga 147 ta futbolchi me‟yorni topshirishdi. Bu barcha futbolchilarni 37,8 %ni tashkil qiladi. "YAxshi" baxoga 106 ta futbolchi me‟yor topshirishdi. Bu 27,3 %ni tashkil qiladi. "Qonikarli" baxoga 121 ta futbolchi me‟yor topshirishdi va 31,1 %ni tashkil qiladi. "Qonikarsiz" bahoga 14 ta futbolchi me‟yor topshirdi va bu 3,6 %ni tashkil kildi. Tezlik sifatlari darajasi ko„p jihatdan biologik omillarga bog„liqligini inobatga olgan xolda, bu sifatni mashg„ulotlarda rivojlantirish qiyin kechadi va 4,13 sek.li natijani umuman olganda yuqori natija deb hisoblasa bo„ladi. 2001 yilda Oliy liga jamoalarida bu bosqichda tezlik sifatlarini rivojlanishi qonikarli deb qo„yidagicha natijalar aniqlandi. "Surxon" —3 ta futbolchi —13,6 %. 2."Traktor" — 1 ta futbolchi — 4 %. "Andijon" -4ta futbolchi -22,2 %. "Sugdiyona" —2 ta futbolchi —6,4 %. "Zarafshon" —2 ta futbolchi —11,7 %. "Paxtakor" — 1 ta futbolchi —4,5 %. "Temir yulchi" 1 ta futbolchi —5,2 %. Eng yuqori natija, o„rtacha jamoa hisobida "YAngier" futbol jamoasida qayd kilindi. Natija 4,09 sekundni tashkil kildi.
Oliy liga jamoalarida jismoniy tayyorgarlik darajasini testlashdagi natijalar (1999 yil mart). (Iseev SH.T., Nurimov R.I., Ismoilov A.A.larning kuzatuv natijalari bo„yicha)
jadvalda Jamoalar nomi moni bilan ko„rsatilgan bu sonlar qo„yidagilarni anglatadi.
"Neftchi" jamoasida 32 ta futbolchidan 22 tasi "a‟lo" bahoga yugurishdi. Bu 68,7 %ni tashkil qiladi. "Xorazm" jamoasida 26 ta futbolchidan — 17 tasi "a‟lo" bahoga me‟yor topshiriddi. Bu jamoa hisobida 65,3 %ni tashkil kildi. "Surxon" jamoasida 22 ta futbolchidan 14 tasi yuqori natija ko„rsatdi va 63.6 %ni tashkil qiladi. "Samarkand" jamoasida 65 % futbolchilar, ya‟ni 20 ta futbolchidan 13 tasi "a‟lo" bahoga testlarni topshirishdi. "Traktor" jamoasida xam yuqori natijalar qayd kilindi. 25 ta futbolchilarni 14 tasi "a‟lo" bahoga me‟yor topshirishdi. "Navbaxor" jamoasi 23 ta futbolchidan 12 tasi "a‟lo" natijani ko„rsatib, bu 52,1 %ni tashkil kildi. Qolgan jamoalarda esa "a‟lo" bahoga jamoani yarmidan ko„p futbolchilar topshira olishadi. "5 xatlab ko„p sakrash" testida esa, Oliy liga bo„yicha, jamoalar bo„yicha o„rtacha natija 13,31 m.ni tashkil kildi, bu qonikarli natijadir. Tezlik — kuch sifatlarini xam qonikarli ekanini bildiradi. "Neftchi" futbol jamoasi eng yuqori natija qayd qilingan va u 13,91 m.ni tashkil kildi. 32 ta futbolchidan "a‟lo" baxoga 20 ta futbolchi me‟yor topshirdi. Bu jamoa hisobida 57,1 %ni tashkil qiladi. Bu degani jamoani yarmidan ko„p futbolchilar "a‟lo" natijani qayd qilishdi va ularni tezlik —kuch sifatlarini rivojlanganlik darajasini yuqori "Neftchi""an sung qolgan jamoalar: 1. "YAngier" -13,45 m; 2. "Dustlik" -13,38 m; "Samarkand" -13,34 m; "Navbaxor" 013.34 m.li natijani umum jamoa hisobida (o„rtacha natija) qayd kilindi. Jami bu testlarda 384 ta futbolchi katnashgan. Bo„lardan (barcha jamoalar ichida) "a‟lo" bahoga —55 ta futbolchi —14,3 % "yaxshi" bahoga —75 ta futbolchi —19,5 %. "qoniqarli" bahoga —231 ta futbolchi —55,4 %. "qoniqarsiz" bahoga —41 ta futbolchi —10,6 % nazorat me‟yorlarini topshirishgan. Demak, barcha 384 ta futbolchidan 41 ta futbolchi nazorat me‟yorini topshira olishgan. Eng ko„p tezlik —kuch sifati rivojlanmagan futbolchilar qo„yidagi jamoalarda qayd qilindi. "Paxtakor" —8 ta futbolchi —36,3 %. "Nasaf" -6 ta futbolchi -20 %. "Traktor" -6 ta futbolchi -30 %. "Buxoro" -5ta fugbolchi -21,7 %. Bu erda shuni ta‟kidlash kerakki, "Metallurg" jamoasida barcha futbolchilar me‟yorlarni faqat "4" va "5" bahoga topshirishdi, ularni ichida katta qoniqarli bahoga topshirganlar xali yuk edi. 7x50 m.li chalqancha yugurishdagi natijalarni tahlil qilib, shularni aytib o„tish mumkin. Oliy liga jamoalarining o„rtacha natijasi 61,8 sekundga teng. Olingan testlash natijalari bo„yicha umumiy xulosalar. 1998—1999 yillarda xam, shu zaylda Oliy liga jamoalarida testlash bo„lib o„tgan. Agarda bu testlashlarni natijalariga e‟tibor qaratsak, tezlik xamda umumiy chidamkorlik ko„rsatkichlari bo„yicha ancha usish ko„zga tashlanadi. Masalan, 1998 yilda ma‟lumotlardan ma‟lum bo„lishicha. 7x50 m.ga yugurishda, tekshirilganlarni 67,3 % qoniqarli natijalarni ko„rsatishdi. 1999 yilda esa 89,2 %. "Ko„per" testida esa 41,2 % futbolchilarni natijalari qoniqarli buldi. 1999 yilda bu ko„rsatkich %ni tashkil kildi. Lekin testlash natijalarini tahlili shuni ko„rsatdiki, ko„pgina futbol jamoalarida bu bosqichda asosiy jismoniy sifatlarni rivojlanganligi yuqori darajada emas edi. Ko„pgina futbolchilar nazorat me‟yorlarini "qoniqarli" bahoga topshirishdi. Lekin zamonaviy futbolchi rivojlanishi, sportchilardan jismoniy va ijtimoiy — irodaviy sifatlarni namoyon bo„lishini "qoniqarli" darajada emas, balki maksimal darajadagi kunikishni talab kilmokda. Tabiiyki, futbolchilarimizga, jismoniy ko„rsatkichlar bo„yicha maksimal talabli qo„yiladigan o„yinlarda, ya‟ni nufuzi jiqatidan yuqori o„yinlarda, bizning futbolchilar bunday sharoitlarga javob bera olishmayapti. Sabab jismoniy tayyorgarlikni yuqori darajada emasligi. Kuzatishlardan ma‟lum bo„lishicha, ko„pgina bizning jamoalarimizda mashg„ulot yuklamalari bir yunalishli xarakterga ega va ularda ma‟lum sifatni rivojlantirishga qaratilgan mappulotlar deyarli yuk desa qam bo„ladi. Amaliy malaka shuni ko„rsatadiki, 2 — 2,5 oylik tayyorlov davrida futbolchilarni funksional va atletik tayyorlash mumkin, agarda mashg„ulotlar maqsaddi bo„lsa. Download 107.56 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||